ΨΗΦΙΖΟΝΤΑΣ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΑ ΜΕΡΟΣ 5ο: ΤΙ ΜΟΥ ΑΡΕΣΕ

Όπως υποσχέθηκα, μετά από τα όσα με ενόχλησαν στα προγράμματα των φιλελεύθερων κομμάτων σας παρουσιάζω κι αυτά που μου άρεσαν. Δυστυχώς δεν μπορώ να μπω σε πολύ βάθος – δεν προλαβαίνω. Πάμε όπως και να’ χει το πράγμα να δούμε τα βασικά:

Τοπική αυτοδιοίκηση

Η κατάσταση της τοπικής αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα είναι προσβλητική. Δεν υπάρχει καλύτερο εργαλείο για την επιδίωξη της προσωπικής ελευθερίας από τη δημοκρατία σε τοπικό επίπεδο. Η δημοκρατία σπάνια λειτουργεί καλά σε μεγάλη κλίμακα: οι αντίπαλοι γίνονται πιο εύκολα απρόσωποι, η καταπάτηση των δικαιωμάτων τους πιο εύπεπτη, η εξάρτηση από τον κεντρικό σχεδιασμό μεγαλύτερη, οι ευκαιρίες για διαφθορά πολυπληθέστερες. Είναι δε πολύ πιο εύκολο να πολιτεύεσαι φιλελεύθερα σε μικρές διοικητικές ενότητες: ο πολίτης αναλαμβάνει πιο εύκολα τις ευθύνες του, το ποιόν των κρατούντων αξιολογείται καλύτερα, ο πολιτευτής εξαρτάται λιγότερο από το κόμμα του, και εισπράττει πολύ πιο άμεσα τις συνέπειες των πράξεών του.

Εδώ όμως υπάρχει μια πολύ σημαντική ένσταση. Ενδυνάμωση της τοπικής αυτοδιοίκησης πρέπει απαραίτητα να γίνεται κυρίως ως προς τους ίδιους πόρους. Αποδεδειγμένα, όταν η τοπική αυτοδιοίκηση εξαρτάται από την κεντρική διοίκηση για μεγάλο μέρος των εσόδων της καταλήγει στην κακοδιαχείριση (δείτε εδώ κι εδώ). Αποκέντρωση των δαπανών χωρίς αποκέντρωση της φορολογίας δεν πρέπει να γίνεται.

Η ΔΗ.ΣΥ. δεν έχει πολλά να πει στο επίσημο πρόγραμμά της για τα παραπάνω, πέρα από το να τονίσει την ανάγκη πλήρους εφαρμογής του Καλλικράτη και απελευθέρωσης της ΤΑ από τη γραφειοκρατία. Από την άλλη, Δράση και Δημιουργία προτείνουν χρηματοδότηση της τοπικής αυτοδιοίκησης από ενιαίο τέλος ακίνητης ιδιοκτησίας, το οποίο θα αντικαταστήσει κάθε άλλο φόρο επί ακίνητης περιουσίας. Αυτή η πρόταση μού αρέσει πολύ, αν και δεν είναι τόσο καινοτόμα όσο ίσως νομίζουν μερικοί (δείτε εδώ). Αυτός ο τρόπος φορολογίας αν εφαρμοστεί κατά προτίμηση για την ακριβότερη ακίνητη περιουσία, εκτός από την οικονομική αποτελεσματικότητά του (η φορολογία μόνο σε προσόδους και όχι σε εισοδήματα δεν στρεβλώνει την οικονομία) έχει και το πλεονέκτημα του να ανταμείβει τις πιο αποδοτικές τοπικές αρχές, στις περιοχές των οποίων λογικά οι τιμές των ακινήτων θα ανεβαίνουν όσο παράγουν πραγματικό έργο.

Βέβαια λείπουν ορισμένες προτάσεις – δεν υπάρχει λόγος, π.χ. η ΤΑ να έχει ως αποκλειστική πηγή εσόδων το τέλος ακίνητης περιουσίας. Αυτή μπορεί να είναι η αποκλειστική πηγή χρηματοδότησης για τις βασικές της υπηρεσίες. Από κει και πέρα δεν βλέπω το λόγο η ΤΑ να μη χρεώνει επιπλέον για υπηρεσίες πολυτελείας  όπως κάθε επιχείρηση και αν έχει πλεόνασμα από αυτές να το επιστρέφει στους πολίτες ή να επιδοτεί άλλες υπηρεσίες ή ακόμη καλύτερα επενδύσεις. Η Δράση το υποστηρίζει αυτό για την υγεία, γιατί όχι για την ΤΑ;

Εργασιακά

Στα εργασιακά η ελαστικότητα της αγοράς εργασίας είναι κοινή επιδίωξη των φιλελεύθερων και δεν υπάρχουν τεράστιες αποκλίσεις. Πρέπει να εξηγηθώ όμως. Ελαστικοποίηση δεν είναι η πάταξη του συνδικαλισμού (έστω και του κακώς νοούμενου). Ελαστικότητα της αγοράς εργασίας είναι πρώτα και κύρια η δυνατότητα να προσλαμβάνεις και να απολύεις εύκολα και να διαπραγματεύεσαι αμοιβές ανάλογα με τις ανάγκες της επιχείρησης – όπως και το να διαπραγματεύεται ο εργαζόμενος την αμοιβή και τους όρους εργασίας του με βάση τις δικές του ανάγκες, τη συνεισφορά του στους στόχους της επιχείρησης και την αγοραία αξία του μοναδικού συνδυασμού δεξιοτήτων που διαθέτει.  Μόνο στο βαθμό που ο συνδικαλισμός επιδρά καταναγκαστικά πάνω σε αυτές τις επιλογές είναι συμφέρων ο περιορισμός του.

Χαίρομαι λοιπόν που η Δράση και η Δημιουργία δεν μπήκαν στη λογική του περιορισμού του δικαιώματος στο συνδικαλισμό ή έστω του κακώς νοούμενου και αντικοινωνικού μέρους του συνδικαλισμού – αλλά αντ’ αυτής στη λογική του περιορισμού του συνδικαλισμού σε όσους θέλουν να ασκήσουν αυτό τους το δικαίωμα.  Μην ξεχνάτε, οι συνδικαλιστές  διαπραγματεύονται τις απολαβές των δύο στους τρεις εργαζομένους σε αυτή τη χώρα παρ’ ό,τι συνδικαλισμένοι είναι μόλις το 30% των εργαζομένων και ο αριθμός τους φθίνει διαρκώς.

Χαίρομαι επίσης για την έμφαση που δίνει η Δράση στην επέκταση των ευέλικτων μορφών εργασίας. Στη Γερμανία, όπως έμαθα ερευνώντας τα περί υπερ-εργατικών Ελλήνων, το 22% των εργαζομένων δουλεύει part time. Στην Ελλάδα μόνο το 8%. Στις ευέλικτες μορφές εργασίας υπάρχουν ακόμη πολλές ενστάσεις, αρκετές στρεφόμενες ευθέως κατά των νέων, και πρέπει να τις υπερβεί κάποιος .

Βέβαια ακούγονται πού και πού και ορισμένες παραφωνίες: η υπόσχεση, π.χ. της Δημιουργίας ότι θα κοπούν όσες συντάξεις έχουν δοθεί στο παρελθόν για συνδικαλιστική δράση είναι αφελής ρεβανσισμός. Ό,τι έχει δοθεί σύννομα δυστυχώς είναι κατοχυρωμένο και ελπίζω να το γνωρίζουν.

Η Δημιουργία έχει δε και την ενδιαφέρουσα πρόταση του να θεσπιστεί και τέταρτος κοινωνικός έταιρος που να εκπροσωπεί τους ανέργους στις συλλογικές διαπραγματεύσεις. Μολονότι θυμάμαι να τη συζητώ μισο-αστεία με φίλους στο twitter, προσωπικά δεν με ελκύει καθόλου οποιαδήποτε πρόταση για ένα διευρυμένο κορπορατιστικό μοντέλο. Κατανοώ ότι η ανελαστικότητα της αγοράς εργασίας ευνοεί τους ήδη εργαζομένους έναντι των ανέργων, ειδικά των νέων, αλλά η λύση είναι η ελαστικότητα, δεν είναι η διαχείρηση της ανελαστικότητας. Το πρόβλημα εξάλλου του κορπορατιστικού μοντέλου δεν είναι ότι εκπροσωπούνται ορθώς οι εργοδότες, ορθώς οι εργαζόμενοι, ορθώς το κράτος και λείπει μόνο ο εκπρόσωπος των ανέργων. Το πρόβλημα είναι ότι στρεβλά εκπροσωπούνται οι εργοδότες, στρεβλά οι εργαζόμενοι και στρεβλά το κράτος και έτσι ακριβώς μοιραία θα εκπροσωπηθεί ο άνεργος, με  σκοπό το προσωπικό ή συνεχνιακό συμφέρον των εκπροσώπων του και όχι το δικό του. Εξάλλου για να είμαστε ειλικρινείς, ενώ ο πρόεδρος του ΣΕΒ μπορεί θεωρητικά να συνεχίσει να είναι επιχειρηματίας, και ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ εργαζόμενος, ο θεσμικός εκπρόσωπος των ανέργων σχεδόν εξ ορισμού δεν είναι άνεργος.

Πιο ενδιαφέρουσα είναι η πρόταση της Δημιουργίας, να δοθεί χρόνος στα κανάλια σε απεργούς, αν και το κατά πόσο θα τον δεχτούν οι συνδικαλιστές ως εναλλακτικό μέσο διαμαρτυρίας δεν μπορεί να το ξέρει κανείς. Από την άλλοι, οι απεργοί του Alter δεν χαλάστηκαν.

Φορολογία

Όλα τα φιλελεύθερα κόμματα κυρήσσουν το ευαγγέλιο του απλού και προβλέψιμου φορολογικού συστήματος με χαμηλούς συντελεστές, στη λογική της Laffer Curve και κατά προσέγγιση προς την προταση του flat tax. Μου αρέσει πολύ αυτή η προσέγγιση – η σχετική επιτυχία της Ιρλανδίας μετά την κρίση, για παράδειγμα, οφείλεται κατά τη γνώμη μου περισσότερο απ’ όλα στη βεβαιότητα ως προς τη φορολογία. Ακόμη και δήθεν σοσιαλιστικοί τσαμπουκαλοπαράδεισοι όπως η Ισλανδία (που κάθε άλλο είναι στην πράξη) το έχουν γυρίσει στο flat tax. Στην πράξη όμως η απλότητα και η βεβαιότητα δεν είναι απλή υπόθεση. Για παράδειγμα, η Δημιουργία ζητά ένα φορολογικό σύστημα εφαρμογής τουλάχιστον 30ετίας με ενιαίο συντελεστή 15%. Μόνο που προτού καν καθίσουν στα έδρανα της βουλής ανακαλύπτουν την ανάγκη φοροαπαλλαγών για τη ναυτιλία, το ύψος και περιεχόμενο των οποίων δεν είναι προβλέψιμο. Η ΔΗ.ΣΥ μιλά για ενιαίο συντελεστή 20% στο εισόδημα αλλά ad-hoc φορολογία των αγαθών ανάλογα με τις στρατηγικές επιλογές της κυβέρνησης.

Η Δράση μιλά για flat tax αλλά βάζει παντού σκαλοπάτια προς διατήρηση της προοδευτικότητας της φορολογίας – δε λέω είναι πλατιά σκαλοπάτια, αλλά ότι υπάρχουν υπάρχουν.

Ας παραδεχθούμε από την αρχή ότι η φορολογία είναι ζόρικη υπόθεση και μην υποσχόμαστε ούτε απλούστευση ούτε βέβαια flat taxes εκεί που δεν σκοπεύουμε να τα επιβάλουμε.

Η Δράση με ικανοποίησε με τη θέση της περί κατάργησης κάθε είδους φορολογικής αμνηστείας: όπως εξηγεί κάποιος πολύ ειδικότερος από μένα εδώ, οι αλλεπάλληλες αμνηστείες αργά ή γρήγορα θεωρούνται δεδομένες και βλάπτουν ανεπανόρθωτα τη φοροεισπρακτική ικανότητα του κράτους.

Ασφαλιστικό

Χαίρομαι που οι φιλελεύθεροι πάνω κάτω κατανοούν όλοι ότι με άδεια ταμεία καβάλα σε ένα αρνητικό mega-trend όπως η γήρανση του πληθυσμού δεν μπορούμε να κάνουμε ευχολόγια και δέχονται ότι πλέον τα ασφαλιστικά ταμεία πρέπει να είναι κεφαλαιοποιητικά. Μην ξεχνάτε, το χρέος των Μνημονίων για το οποίο ορύωνται τόσοι συμπολίτες μας ωχριά μπροστά στο απίστευτο δυνητικό χρέος που συνεπάγονται οι υποχρεώσεις του κράτους προς τους φορείς της κοινωνικής ασφάλισης.

Η Δημ. Ξαν. επέλεξε ορθώς να τονίσει τη διάσταση του δημογραφικού, η οποία σε βάθος χρόνου μπορεί να βυθίσει ακόμη και τα πιο εύρωστα σήμερα ασφαλιστικά ταμεία στον ανεπτυγμένο κόσμο. Η ΔΗΜ.ΣΥΜ. έχει μια σειρά μη κοστολογημένες προτάσεις στήριξης για τη μητρότητα που ίσως βοηθήσουν σε βάθος χρόνου και μια μονομερή μείωση των εισφορών που σίγουρα δεν θα βοηθήσει.

Η Δράση πάνω κάτω παίρνει τη θέση που έχω πάρει πολλές φορές κι ο ίδιος. Ας διαχωρίσουμε το κομμάτι της κοινωνικής ασφάλισης που αποτελεί ένα ελάχιστο επίδομα αλληλλεγγύης και ας το κάνουμε φόρο, γιατί τα ταμεία δεν μπορούν να το σηκώσουν. Δεν έχει νόημα και γενικότερα βέβαια να προσπαθούμε να κεφαλαιοποιήσουμε κάτι που κατά τα άλλα λειτουργεί ως φόρος, ούτε να πληρώνουμε ταμεία για να το ‘διαχειρίζονται’. 

Από την άλλη όμως, για ο,τιδήποτε πέρα από αυτή τη βασική παροχή, οι εισφορές είναι στο χέρι του καθενός – άλλες εισφορές δεν υπάρχουν. Αν θέλεις σύνταξη πάνω από το μίνιμουμ που θα σου πληρώσει ο φορολογούμενος, θα πρέπει να φροντίσεις να αποταμιεύσεις ανάλογα. Το πρόβλημα βέβαια της Δράσης είναι ότι η αποταμιευτική συμπεριφορά δεν αλλάζει εύκολα και αν αποσύρουν τις εισφορές προτού εξισορροπηθούν από ιδιωτική αποταμίευση θα έχουμε πελώριο πρόβλημα. Εντούτοις είναι πιο ρεαλιστική αυτή η πρόταση από μια μείωση κατά 10% των εισφορών χωρίς κάποια άλλη αλλαγή που να την αντισταθμίζει.

Σε περίπτωση που δεν το προσέξατε, αν ο φόρος υπέρ της κρατικής ασφάλισης συγκεντρωθεί μέσω ΦΠΑ (αυτό δεν τολμούν να το πούν τα κόμματα στο πρόγραμμά τους) μπορούμε να επιτύχουμε και κάτι ακόμη: μια πολύ αποτελεσματική εσωτερική υποτίμηση χωρίς να φύγουμε από το Ευρώ. Δείτε λεπτομέρειες εδώ. Και πάλι πάντως με ανησυχεί πολύ το ενδεχόμενο του να μετατρέψουμε μέρος του ασφαλιστικού σε ponzi scheme. Θα πρότεινα στους απανταχού φιλελεύθερους να το ξανασκεφτούν σοβαρά.

Αυτά για την ώρα. Χαίρομαι που τελειώνει η προεκλογική περίοδος (για την ώρα – ίσως ακολουθήσουν πολλές ακόμη) για να μπορέσω να ασχοληθώ με το πραγματικό αντικείμενο του blog μου. Καλή και συνειδητή ψήφο σε όλους.