ΨΗΦΙΖΟΝΤΑΣ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΑ: ΜΕΡΟΣ 4ο: ΤΙ ΔΕΝ ΜΟΥ ΑΡΕΣΕ

Αγαπητοί φίλοι, αντίπαλοι, φιλοπερίεργοι αναγνώστες, και τρολ.

Τις τελευταίες μέρες τις πέρασα ξεψαχνίζοντας τα προγράμματα των φιλελεύθερων κομμάτων για να αποφασίσω τι θα ψηφίσω. Τη γενικότερη λογική μου την παρουσίασα στο πρώτο μέρος αυτής της σειράς αναρτήσεων. Την αναλυτική μου μεθοδολογία στο δεύτερο. Τα αποτελέσματα και την ψήφο μου (εκτός απροόπτου) στο τρίτο. Τα νούμερα όμως, όσο κι αν μού αρέσουν, δεν λένε τίποτε από μόνα τους και οι παραπομπές που παραθέτω απαιτούν ώρες σύνθεσης. Στο τέταρτο μέρος της συνέχειας λοιπόν σας παρουσιάζω τί δεν μου άρεσε στα προγράμματα των φιλελεύθερων κομμάτων – όχι για να σας πείσω να απορρίψετε το ένα ή το άλλο (δεν απατώμαι ότι μπορεί κανείς να πειστεί έτσι εύκολα), ούτε βέβαια για να σας πείσω να τα απορρίψετε συλλήβδην.

Διαβάστε λοιπόν τα παρακάτω έχοντας υπόψιν ότι προτιμώ οποιοδήποτε από τα τρία (Δράση, ΔΗ.ΣΥ., ΔΗΜ.ΞΑΝ) στη χειρότερή του μέρα, από οποιοδήποτε άλλο κόμμα στην καλύτερή του.  

Αν κάποια σχόλια επικεντρώνονται σε συγκεκριμένα κόμματα, σας παρακαλώ αν μπορείτε να μην τα εκλάβετε απλά ως μια ex post πειραγμένη πλάστιγγα για να δικαιολογήσω την ψήφο μου, ούτε βέβαια ως ένα τεστ φιλελεύθερης ορθοδοξίας – δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα κι αν υπάρχει δεν το κατέχω.

Κατά τα άλλα, διαφωνήστε (όπως και ελπίζω ότι θα πράξετε) ελεύθερα.

Ευρώπη και διεθνείς σχέσεις

Παρά το γεγονός ότι ενίοτε έχουν εξαιρετική επαφή με τις διεργασίες των Ευρωπαϊκών θεσμών και πάντοτε σαφή ευρωπαϊκό προσανατολισμό, αρκετοί φιλελεύθεροι με απογοητεύουν κατά καιρούς στον τρόπο που βλέπουν την Ευρώπη. Η Ευρώπη τους στην χειρότερη περίπτωσή της είναι μια φεντεραλιστική υπερδύναμη εν τη γενέσει, μια ανεξάντλητη πηγή είτε χρημάτων είτε διεθνούς επιρροής είτε χρηστής διαχείρησης. Στην πράξη η Ευρώπη (και για να είμαστε ειλικρινείς, εννοούμε τους Ευρωπαϊκούς Θεσμούς, οι οποίοι δεν ταυτίζονται με την Ευρώπη, όπως το κράτος δεν ταυτίζεται με την κοινωνία) είναι ένας χρεωκοπημένος και αδιαφανής οχετός γραφειοκρατίας, σπατάλης και διαφθοράς, απλά για την ώρα τυχαίνει να είναι κάπως καλύτερος και με μεγαλύτερη ρευστότητα από το δικό μας. Το δε δημόσιο είναι δημόσιο και ο κεντρικός προγραμματισμός είναι εξίσου άχρηστος είτε βρίσκονται στις Βρυξέλλες είτε βρίσκονται στην Αθήνα. Η διαφορά είναι ότι η δυνατότητα δημοκρατικού ελέγχου και καταλογισμού μειώνεται δραστικά όσο πιο πολύ συγκεντρώνονται τέτοιες λειτουργίες σε ένα μακρυνό διαχειριστικό κέντρο – τουλάχιστον στα συλλαλητήρια Αθήνας και Θεσσαλονίκης πας με ένα λεωφορείο.  Στο Berlaymont δεν είναι το ίδιο εύκολο να πας για να φωνάξεις.  

Ο φεντεραλισμός (ολοκλήρωση, για τους οπαδούς του) μπορεί τελικά να αποδειχθεί σύμφωνος με τη βούληση του Ελληνικού και των άλλων Ευρωπαϊκών λαών, και αυτό μπορεί εύκολα να διαγνωστεί. Αν είναι έτσι, τι να πω. Δεν μού πέφτει λόγος. Αλλά παραείναι σημαντικό το ζήτημα για να θεωρούμε την απάντηση αυτονόητη και δεδομένη – όσοι αγνοούν το λαϊκό αίσθημα και τις συμπεριφορικές δυσκολίες που ενέχει το εγχείρημα απλά βάζουν βούτυρο στο ψωμί των πάρα πολλών αντιπάλων τους που ταυτίζουν την Ευρώπη με τον αυταρχισμό.

Πολλοί φιλελεύθεροι εντός και εκτός των κομμάτων που προανέφερα δεν βλέπουν μόνο την Ευρώπη ως υπερδύναμη, αλλά και την Ελλάδα εντός αυτής ως περιφερειακή στρατιωτική δύναμη. Κι αυτό παρά μια εξωτερική πολιτική που κατά τα άλλα είναι σοβαρή, εξωστρεφής και μας οδηγεί σε πολύπλευρα ανοίγματα χωρίς ιδιαίτερες προκαταλήψεις και μονομερείς δεσμεύσεις. 

Δεν μας αρκούν οι αμυντικές δαπάνες που δεν μπορούμε να αντέξουμε, χρειαζόμαστε –μια χρεωκοπημένη χώρα!- και δυνατότητες προβολής ισχύος, για να είμαστε ‘παίκτες’ και να μπορούμε να δημοπρατούμε τη συνεισφορά μας έναντι γεωπολιτικών υποχωρήσεων. Θα χρειαστεί βασικά να συνεχίσουμε να ξοδεύουμε απίστευτα ποσά για να έχουμε μάρκες να βάλουμε στο ταμπλώ του Risk.

Ξέρω ξέρω, θα είναι έξυπνος και ευέλικτος ο στρατός μόλις αντικαταστήσουμε τσάμπα όλο το πανάκριβο οπλοστάσιό μας και άμα πάρουμε την Καμτσάτκα δεν μας κουνιέται κανείς. Στην πράξη όμως σπάνια γίνεται προγραμματική εισήγηση να σταματήσει ο στρατός να είναι δέσμιος της οικονομίας του κοτομπέικον και φροντιστήριο διαφθοράς, ούτε εξηγείται τι ακριβώς θα αλλάξει στις δαπάνες μας ή στις μεθόδους μας. Κρατικά μυστικά φαντάζομαι όλα. Προσωπικά με κουράζει αυτό το ζήτημα. Αυτό που θα αναγκαστούμε να πάρουμε κάποτε απόφαση εκ των πραγμάτων, ας το πάρουμε τώρα. Ασφαλείς θα είμαστε όταν οι γείτονες δεν θα μπορούν να μας κάνουν ντου ή να ψυχράνουν τις σχέσεις τους μαζί μας για να μην καταστρέψουν τις οικονομίες τους. Μην ξεχνάτε, και οι Ελβετοί και οι Σουηδοί και οι Πορτογάλοι που έχουν την πολυτέλεια που δήθεν δεν έχουμε εμείς να ζουν ειρηνικά με τους γείτονές τους κάποτε υπήρξαν ετοιμοπόλεμοι λαοί περιτριγυρισμένοι από εχθρούς εντός και εκτός της επικρατείας τους. Έμαθαν όμως, πότε με το καλό και πότε (συνήθως) με το άγριο, έναν πιο ευφυή τρόπο για να εδραιώσουν την όποια ισχύ τους από την αποζήτηση της υπεροπλίας.  Όσο προσπαθούμε να λύσουμε το πρόβλημα της κακής γειτνίασης με σκιάχτρα και υποσχέσεις εγγυημένης αμοιβαίας καταστροφής, τόσο θα πληρώνουμε τη βλακεία μας σε χρήμα και ενίοτε αίμα.

Δημοσιονομική πειθαρχία

Από την άλλη, ας μην κακίζουμε τους φεντεραλιστές και τόσο: υπάρχουν τετελεσμένα πλέον, όπως π.χ. στα θέματα δημοσιονομικής πειθαρχίας, με τα οποία δεν μπορούμε παρά να συμμορφωθούμε. Κάθε άλλη επιλογή χάθηκε όταν τελείωσαν τα λεφτά. Αλλά το ζητούμενο, ειδικά στο θέμα της δημοσιονομικής πειθαρχίας, είναι να πάψουμε να επικαλούμαστε την Ευρώπη για να κάνουμε το αυτονόητο: να ζητούμε να μην μας κλέβει το κράτος και να μη φεσώνει τα εγγόνια μας. Εκεί και η Δράση κάνει λάθος, τουλάχιστον στη διατύπωση – οι δεσμεύσεις προς την Ευρώπη δεν είναι ο βασικός λόγος για να συμμορφωθούμε. Ο βασικός λόγος είναι ότι αυτό είναι μέρος του καθήκοντος των κυβερνώντων απέναντι στο λαό.

Εξάλλου μολονότι καλώς όλα τα φιλελεύθερα κόμματα ζητούν συνταγματική ρύθμιση περί ελλειμμάτων, ξεχνούν ότι όλα τα ελλείμματα της προηγούμενης δεκαετίας ψηφίστηκαν σε επίπεδα 2-3% ώστε να συμμορφούνται με το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Μόνο μετά από δύο χρόνια μαθαίναμε για το καθένα ότι ήταν τελικά υπερ-διπλάσιο του προγραμματισμένου. Οι συνταγματικές ρυθμίσεις από μόνες τους δεν μας προφυλάσσουν από την ανειλικρίνεια και τις λογιστικές αλχημείες – περιορίζουν μόνο τα ελλείμματα που μπορούμε να ‘γράψουμε’ προκαταβολικά, καθιστώντας αντισυνταγματικό κάθε αποκλίνοντα προϋπολογισμό. Χρειάζεται και πολιτική για τον έγκαιρο έλεγχο, τη μεγιστοποίηση της δημοσιότητας και την αξιοπιστία των αριθμών – η οποία ακόμη και τώρα αμφισβητείται, όχι πάντα καλόβουλα βέβαια. Δεν βρήκα κάτι τέτοιο στα προγράμματα των κομμάτων αν και η δημοσίευση των προμηθειών που εξαγγέλλονται ορισμένα είναι σημαντικό μέρος αυτής της προσπάθειας. 

.

Ένα συγγενές πρόβλημα είναι η απουσία κοστολογημένων προτάσεων. Τα φιλελεύθερα κόμματα έχουν το πλεονέκτημα της τεχνοκρατικής αντίληψης των πραγμάτων, και εντούτοις έχουν λιγότερες κοστολογημένες προτάσεις απ’ ό,τι θα περίμενε κανείς, είτε πρόκειται για περικοπές είτε για δαπάνες. Νέες υπηρεσίες, νέα υπουργεία, νέες παροχές και φοροαπαλλαγές και ελάχιστες προσπάθειες να υπολογιστεί το κόστος τους για τα δημόσια ταμεία, ή να αποδειχθεί η βιωσιμότητά τους. Αν απωλέσουμε το πλεονέκτημα της οικονομικής υπευθυνότητας, δεν ξέρω τι μας απομένει στα μάτια των μη φιλελεύθερων ψηφοφόρων. Με απογοητεύει και το γεγονός ότι αντί να ξεκατινιαζόμαστε για τέτοια θέματα όπως θα έπρεπε, ξεκατινιαζόμαστε για το αν θέλουμε τη Ντόρα ή το Μάνο για Πάπα του Φιλελευθερισμού, λες και μας χρειάζεται κάτι τέτοιο. 

Τρομάζω ειδικά στο θέμα του ασφαλιστικού όπου μαζικά εισηγούμαστε την κατάργηση των εισφορών χωρίς ίχνος αναφοράς σε μια ρημάδα αναλογιστική μελέτη. Κατανοώ ότι το όποιο ελάχιστο εισόδημα πρέπει να χρηματοδοτείται από φόρους (είναι μια απλή μεταβίβαση πλούτου από τους νέους, τυχερούς, εύπορους και εύρωστους προς τους γέρους, άτυχους, φτωχούς και άρρωστους). Δεν κατανοώ γιατί πρέπει να καταργηθούν όμως οι εργοδοτικές ή και όλες οι εισφορές. Ο εργοδότης έχει κέρδος από την ασφάλιση και θα υπήρχε αποτυχία της αγοράς αν δεν επωμιζόταν μέρος της ευθύνης. Ο φορολογούμενος πάσχει από μυωπία σε θέματα μακροχρόνιας αποταμίευσης και πρέπει να έχει κίνητρο να βάλει στην άκρη ένα minimum. Από την άλλη στη μεταβατική περίοδο μεταξύ εξάλειψης των εισφορών και ανάκαμψης της ιδιωτικής αποταμίευσης θα δημιουργηθεί μια καμπούρα στα ελλείμματα των ταμείων ανάλογη με αυτή ενός baby boom. Αναλογιστές υπάρχουν. Λεφτά όχι.

Αναπτυξιακή πολιτική

Με ανησυχεί κάπως το ότι κάποιοι περιμένουν ένα σημαντικό μέρος της ανάπτυξης της χώρας να έρθει από Ευρωπαϊκά πακέτα, μεταξύ των οποίων και ένα πακέτο 30δις το οποίο δεν υπάρχει ακόμη (παρά μόνο ως πρόταση ενός κόμματος του Ευρωκοινοβουλίου). Επίσης, λίγο JEREMIE, λίγο JESSICA και τ’ αγόρι μου. Δεν είναι βέβαια λάθος το να αξιοποιούμε όσο καλύτερα γίνεται ό,τι ήδη υπάρχει και δεν πρόκειται να σταματήσει να υπάρχει. Το πρόβλημα είναι ότι τίποτε από όλα αυτά τα εργαλεία, στο σχεδιασμό του, δεν εμπίπτει στη δικαιοδοσία της Ελληνικής κυβέρνησης και ως επιδοτούμενο μέρος είναι μάλλον απίθανο να προσαρμόσουμε όλους αυτούς τους θεσμούς στα μέτρα μας. Εξάλλου περιμένουν στη σειρά ένα κάρο άλλες χώρες στις οποίες αυτά τα λεφτά, από την προοπτική των Βρυξελλών, θα πιάσουν τόπο περισσότερο. Δεν είμαστε πλέον η αιχμή του δόρατος της Ευρωπαϊκής μεγέθυνσης, αν ήμασταν ποτέ κάτι τέτοιο. Σκεφτείτε απλά ότι η Πολωνία είναι μια Γερμανία με φτηνά εργατικά και έχει αρχίσει να δέχεται μετανάστες από την τελευταία, και θα πιάσετε το νόημα.

Η Δράση με απογοητεύει κι αυτή, όχι γιατί είναι λανθασμένα τα σχέδιά τους περί ‘σοκ εμπιστοσύνης’ αλλά επειδή περιμένουν αυτά να ευωδοθούν σχετικά σύντομα – αρκετά σύντομα ώστε να αναστρέψουν την κρίση κατά σημαντικό βαθμό. Στην πραγματικότητα η εμπιστοσύνη στη χώρα μας (και εκ των έσω και εκ των έξω) θα αργήσει να επανέλθει ανεξαρτήτως μεταρρυθμίσεων και στο μεταξύ ο χρόνος και τα ελλείμματα θα κυλούν. Δεν χρειάζεται να αλλάξει το πρόγραμμα, αλλά όσο πιο εγκρατείς είναι στις υποσχέσεις τους, τόσο λιγότερο θα απαξιωθούν στην πορεία. Και εδώ χρειάζεται πολλή εγκράτεια. Κακά τα ψέμματα, όπως περίπου λένε και στη ΔΗΜ.ΞΑΝ., έχουμε να επιλέξουμε δύο δρόμους: τον δύσκολο και τον ολέθριο. Σε πέντε χρόνια από τώρα η Ελλάδα θα είναι φτωχότερη σε πραγματικούς όρους απ’ ό,τι το 2010, ό,τι και να γίνει. Ας το ρίξουμε αυτό στο τραπέζι να τελειώνουμε.

Με αναγουλιάζουν οι αναφορές πανταχώθεν σε ‘ατμομηχανές’ της Ελληνικής οικονομίας, απ’ όπου κι αν προέρχονται – όλες οι ‘ατμομηχανές’ χρειάζονται το υπουργείο τους, τα κονδύλιά τους, τις φοροαπαλλαγές τους, τις σχολές τους, το μακροχρόνιο στρατηγικό υπερ-σχεδιασμό τους – ορισμένα από αυτά πράγματα που αποδεδειγμένα οδηγούν σε κατασπατάληση πόρων, χρόνια υστέρηση και στρεβλώσεις. Τα περί ατμομηχανής είναι η αγαπημένη ατάκα του κορπορατιστή (μετά ίσως από το να αραδιάζει τα ποσοστά του ΑΕΠ που συνεισφέρει κάθε κλάδος).

Εδώ πρέπει να αναγνωρίσω μια σημαντική συνεισφορά του Γ. Φαρμάκη που μακάρι να την υιοθετήσει το κόμμα του. Του ζητώ προκαταβολικά συγγνώμη αν παραποιώ τα λεγόμενά του. 

Πρέπει να έχουμε πολιτική που δεν υποθέτει ότι ξέρουμε ποιά προϊόντα και ποιοί κλάδοι θα ενσωματώσουν καλύτερα τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας, και ότι δεν μπορούμε να το μάθουμε εκ των προτέρων. Τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας είναι ενδογενή και είναι βέβαιο ότι θα μας εκπλήξουν αν τα αφήσουμε. Το 1920 κανείς δεν θα προέβλεπε ο τουρισμός να γίνει σημαντική πηγή πλούτου για την Ελλάδα. Τώρα είναι αυτονόητο. Αύριο μπορεί να είναι μια μακρινή ανάμνηση, καθώς οι ανερχόμενες μεσαίες τάξεις Ινδίας και Κίνας (οι μόνοι που θα έχουν λεφτά για πέταμα σε 30 χρόνια) έχουν έναν ολόκληρο –πανέμορφο- κόσμο στα πόδια τους να ταξιδέψουν, με ιστορία, πολιτισμό και φυσική ομορφιά εφάμιλλη πολλές φορές των δικών μας. Σήμερα η παγκόσμια ναυτιλία είναι βεβαίως πηγή πλούτου για τη χώρα. Αύριο οι μεταφορές μπορεί να γίνονται αλλιώς. Οι 3D εκτυπωτές  που ακούμε τελευταία ίσως σε 20 χρόνια να μπορούν να ‘στείλουν’ ό,τιδήποτε από τη μια άκρη του κόσμου στην άλλη προς εκτύπωση με την ταχύτητα του φωτός και σχεδόν μηδενικό κόστος – όσο εμείς θα θρηνούμε την απώλεια της ναυτιλίας.  Όλα αυτά μπορεί να συμβούν, μπορεί και όχι. Τα Μεγάλα Σχέδια και οι ατμομηχανές τους όμως μάς εγκλωβίζουν όλο και περισσότερο στο παρελθόν, όσο λιγότερο προβλέψιμο γίνεται το μέλλον. Και νομίζω έχουμε καταλάβει πλέον όλοι ότι το μέλλον δεν είναι προβλέψιμο.

Ειδική μνεία πρέπει να κάνω στις προτάσεις ορισμένων κομμάτων για τη γεωργία. Καλώς να δημιουργηθούν (όπως προτείνουν) τράπεζες γενετικού υλικού και να αποδεσμευτούν οι δυνάμεις της γεωργίας – ας πάρει τη θέση της επιτέλους στην παραγωγή της χώρας ως πλεονασματικός και όχι επιδοτούμενος κλάδος και ας γίνει ένα επάγγελμα το ίδιο επιθυμητό και σεβαστό με οποιοδήποτε άλλο - αλλά το να ποντάρουμε στην πρωτογενή παραγωγή ως κινητήρια δύναμη της οικονομίας δεν είναι τόσο απλό πράγμα. Όσο αναπτύσσεται μια χώρα τόσο πιο πολύ εξαρτώνται οι εξαγωγές της από πολύ περίπλοκα προϊόντα (δείτε μια εξαιρετική ανάλυση εδώ). Μια πείσμων επένδυση στη γεωργία ως κινητήρια δύναμη ισοδυναμεί με μια εξίσου πείσμονα και απέλπιδα επιμονή στις επιδοτήσεις και τον προστατευτισμό. Παρατηρώ δε ότι κανένα φιλελεύθερο κόμμα (ούτε η Δράση) δεν καταδικάζει επαρκώς την ΚΑΠ παρά τις αποδεδειγμένες στρεβλώσεις που έχει προκαλέσει στην αγροτική παραγωγή της Ευρώπης και της Ελλάδας, παρά το γεγονός ότι μας αναγκάζει σε βλακώδεις πολιτικές όπως το να επιδοτούμε ταυτόχρονα την παραγωγή καπνών και την καταπολέμηση του καπνίσματος και παρά το γεγονός ότι παίζει να σκοτώνει περισσότερους Αφρικανούς απ’ ό,τι η ελονοσία (υπερβάλλω, αλλά δείτε το σύνδεσμο).

Το κράτος-τραπεζίτης

Με απογοήτευσε η σιωπή ή κατά περίπτωση παρέμβαση των φιλελεύθερων κομμάτων στο θέμα της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών – τόσω των ΔΗ.ΣΥ και ΔΗΜ.ΞΑΝ αλλά περισσότερο ίσως της Δράσης, μέσω της πολυδιαφημισμένης διαμάχης του Σ. Μάνου με τον Γ. Βαρουφάκη (περισσότερα γράφω εδώ). Ο φορολογούμενος (Έλληνας, Ευρωπαίος, το ίδιο δεν πρέπει να είναι για όσους επιδιώκουν πάσει θυσία την Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση;) πρέπει να στηρίξει όπως-όπως τις τράπεζες και, για όσα κόμματα επιδιώκουν τη ρύθμιση ιδιωτικών χρεών, πρέπει να φάει και τη χασούρα από όσα δάνεια χαριστούν. Δεν λέω ότι οι τράπεζες δεν πρέπει να ρυθμίσουν κατά περίπτωση τα χρέη όσων αποδεδειγμένα δεν μπορούν να πληρώσουν, με σκοπό τη μεγιστοποίηση της ρεαλιστικής παρούσας αξίας των χρεών, αλλά τη χασούρα δεν πρέπει να τη φάει ο φορολογούμενος (ο ίδιος που δεν μπορεί να αποπληρώσει τα χρέη του), ούτε να δημιουργηθεί προηγούμενο για ρυθμίσεις χρεών επ’ αόριστον στο μέλλον. Το κράτος είναι τραπεζίτης όταν εκθέτει το φορολογούμενο σε πιστωτικό κίνδυνο. Αν φροντίζει να τον επιδεινώνει είναι ακόμη χειρότερος, αλλά και τα δύο είναι απαράδεκτα.

Ίσως πιστεύουν κάποιοι ότι εναντιούμενοι στην κρατικοποίηση των τραπεζών κάνουν κάτι καλό. Αλλά χωρίς την προστασία του φορολογούμενου από τον πιστωτικό τους κίνδυνο και την αλλαγή της μετοχικής σύνθεσής τους, δεν θα επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Ελληνικότητα και μετανάστευση

Δύο στα τρία κόμματα με απογοήτευσαν σε αυτά τα θέματα. Το ξέρω ότι η ΧΑ ανεβαίνει στις δημοσκοπήσεις και ότι πρέπει να δοθούν απαντήσεις στα ερωτήματα που ωθούν κόσμο προς τις τάξεις της, αλλά οι ψηφοφόροι που ως τώρα ψήφιζαν ΠαΣοΚ-ΝΔ και το γυρίζουν στη ΧΑ δεν είναι ένα γκρουπ που αξίζει να το κυνηγά κανείς με πάθος. Αύριο θα πάνε αλλού, σε όποιον τους τάξει κάτι παραπάνω στο καινούργιο αντικείμενο που τους απασχολεί. Το δε προεκλογικό υλικό ενός κόμματος εξέθεσε το θέμα άκομψα και υπάρχουν ψήγματα αυτής της προσέγγισης και σε άλλα μέρη του προγράμματός του (π.χ. στο θέμα της επιδότησης ‘ανεπιθύμητων’ εργασιών για να μην τις παίρνουν δήθεν λαθρομετανάστες).  Και όλα αυτά παρά τη σωστή πεποίθηση ότι χρειάζεται ‘σχέδιο και όχι κατάρες’ κατά της λαθρομετανάστευσης. Εμένα αυτό μού κάνει τουλάχιστον σε ξόρκι ή ένα μικρό αμπόδεμα τουλάχιστον.

Άλλοτε δε εισάγεται το θέμα της ελληνικότητας κι εκεί που δεν ταιριάζει καθόλου. Στις κατά τα άλλα φοβερά αξιόλογες θέσεις ενός από τα τρία κόμματα περί παιδείας και ασφαλιστικού, π.χ. βρίσκει κανείς καταπληκτικές ατάκες όπως:  ‘Είναι προφανές ότι αποτελούν πρόκληση οι συντάξεις σε νεαρές χήρες (συνήθως αλλοδαπές)’ και ακόμη και ‘Ποιος θα προστατεύσει τις νέες γενιές από τη λαίλαπα [sic!] των greeklish;’. Αλλού πέρα από τα εύλογα περί αξίωσης σεβασμού στο διεθνές δίκαιο και όσα αυτό εξασφαλίζει για την Ελλάδα, ζητούν επιδότηση της ελληνικότητας των νησιών ‘εκεί όπου δεν συμφέρει τον ιδιώτη εφοπλιστή να το κάνει’ ή μιλούν για ‘μουσουλμανικό τόξο’ που προφανώς μας επιβουλεύεται. Άλλο κόμμα από την άλλη σκοπεύει να επιδοτεί ‘ανεπιθύμητες’ δουλειές που παίρνουν οι μετανάστες, προφανώς με την προϋπόθεση ότι θα τις πάρουν  Έλληνες.

Θα μού απαντήσουν ίσως ορισμένοι, όπως και έχουν κάνει, ότι ως ανυπότακτος εξωτερικού είμαι λιγότερο Έλληνας ή δεν έχω δικαίωμα να ψηφίζω ή να εκφέρω γνώμη για τα του τόπου μου, στον οποίο θέλω κάποτε να γυρίσω, κι ας ευαγγελίζονται ως Ελληνικότητα το ‘βλέμμα του Οδυσσέα’ και ίσως άλλες ταινίες με το Βέγγο. Ας είναι. Ας προσποιηθούν ότι τους ρωτά ένας Έλληνας όπως τον θέλουν, με σφραγίδα στο μπούτι σαν το εγγυημένα ντόπιο σφαχτάρι, κι ας απαντήσουν ανάλογα.

Το πρόβλημα με τους μετανάστες, το οποίο ψιλο-αγνοεί και η Δράση μεταξύ μας, είναι ότι αν ξέραμε ανά πάσα στιγμή πού είναι αυτοί οι κακομοιραίοι θα τους είχαμε ήδη και μετρήσει και απελάσει – με τεράστιο εννοείται κόστος, αλλά χαλάλι. Αλλά όταν κάνεις τους ανθρώπους παράνομους λογικό είναι να γίνονται και αόρατοι. 

Λέτε πραγματικά να κάτσουν να τους κάνουμε απογραφή ή να απαντήσουν στη Έρευνα Εργατικού Δυναμικού της ELSTAT; Θα τους βρούμε άραγε μέσω google earth ψάχνοντας ένα ένα τα μελανά σημεία μπας και είναι μπούρκες; Επίσης με ξενίζει το γεγονός ότι ως φιλελεύθεροι φροντίζουμε με τόσο ενθουσιασμό ώστε το Ελληνικό κράτος να στερεί σε συνανθρώπους μας το δικαίωμα στο βιοπορισμό. Ακόμη και μια πολιτική μαζικών απελάσεων μπορεί να συμβιβαστεί με ένα απεριόριστο δικαίωμα στο βιοπορισμό – επιστημονική φαντασία θα μου πείτε. Ας είναι. Δεν είμαι υποψήφιος, λέω και μια μαλακία πού και πού, πείτε το έτσι.

Πελατειακές σχέσεις

Φοβάμαι κοιτώντας το πρόγραμμά τους ότι κάποια κόμματα δεν έχουν ατελείωτες αντοχές απέναντι σε ομάδες πίεσης. Μια επιτροπή εκλογικού αγώνα με 62 μέλη, π.χ. ουρλιάζει ‘όλοι οι καλοί χωράνε’. Ίσως έτσι να γίνεται και αλλού και να μού διέφυγε. Αυτό βέβαια είναι ένα μικρό και χαζό παράδειγμα. Αλλά τι γίνεται στις προγραμματικές δηλώσεις των κομμάτων; Γυναίκες και μανάδες εδώ, σώματα ασφαλείας εκεί, δάσκαλοι, απόστρατοι, αγρότες, για όλους υπάρχουν μη κοστολογημένες παραχωρήσεις, μέχρι και τα κλασικά χαμηλότοκα δάνεια που σε τόσο καλό μας βγήκαν στο παρελθόν. Η ΔΗ.ΣΥ. συγκεκριμένα μού δίνει την εντύπωση ότι είναι άλλο κόμμα στο twitter και στην Αθήνα, και άλλο κόμμα π.χ. στα Χανιά. Οι τοπικιστικές κορώνες που ακούγονται (απουσία της Ντόρας, και ίσως ερήμην της, για να είμαστε δίκαιοι) εκτός Αθηνών με ανησυχούν, για παράδειγμα εδώ:

Ακολούθησε ο χαιρετισμός του προέδρου του Κεντρικού Συντονιστικού Γραφείου [...]Μανώλη Κελαϊδή, ο οποίος [...]επεσήμανε ότι πρέπει όλοι οι Χανιώτες να παλέψουν ώστε ο τόπος να αποκτήσει ξανά στη νέα Βουλή το δικό του αρχηγό, υπενθυμίζοντας πόσο ευεργετική ήταν για όλους τους Χανιώτες, ανεξάρτητα από κομματικές πεποιθήσεις η παρουσία του Κώστα Μητσοτάκη.

Βέβαια υπάρχουν και εκτός ΔΗ.ΣΥ. πολλές τοπικιστικές κορώνες. Προς Θεού, δεν μιλώ για την αυτονόμηση της τοπικής αυτοδιοίκησης με ίδιους πόρους, που πάνω-κάτω και καλώς πρεσβεύουν όλα τα φιλελεύθερα κόμματα. Μιλώ, για να δώσω ένα μόνο παράδειγμα, για την αέναη επιδότηση των νησιών που αποτελεί απλά σύμπτωμα της ανικανότητάς μας να αξιοποιήσουμε τους γείτονές μας ως εμπορικούς εταίρους και επενδυτές. Προδοσία, θα μου πείτε, να δώσουμε το Αιγαίο στους Τούρκους και τους Βούλγαρους. Όπως προτιμάτε – απλά να θυμάστε ότι για πολλούς συμπατριώτες μας είναι εξίσου μεγάλη προδοσία η ελεύθερη μετακίνηση κεφαλαίου και προϊόντων μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας που θεωρείται (και καλώς!) αδιαπραγμάτευτη στους φιλελεύθερους κύκλους. Μεταξύ μας, καμμία από τις δύο δεν αποτελεί προδοσία. Και μην ξεχνάτε ότι η αέναη επιδότηση εγγυάται την αέναη υστέρηση και όχι την ανάπτυξη. Ειδάλλως αφήστε κατά μέρος τη ρητορία περί φιλελευθερισμού και επιδοτείστε κάθε ‘αδικημένο’, ‘ευπαθή’ και ‘νευραλγικό’ σε αυτό τον κόσμο μέχρι να λουστούμε στα Ευρώπουλα όπως τον παλιό καλό καιρό. 

Οι Ηγέτες

Να ένα βασανισμένο ερώτημα: η ΔΗΜ.ΞΑΝ δεν είναι ιδιαίτερα προσωποπαγής. Δεν μου φαίνεται να είναι, για την ώρα τουλάχιστον. Είναι από την άλλη η ΔΗ.ΣΥ κάτι παραπάνω από το κόμμα της Ντόρας ή η Δράση κάτι παραπάνω από το κόμμα του Μάνου; Καλό θα ήταν να πείσουν το ευρύ κοινό, και για την ώρα δυσκολεύονται. Μια καλή πρώτη κίνηση θα ήταν να μας πούν οι αρχηγοί και οι υποψήφιοι βουλευτές με ποιό τρόπο θα λειτουργήσουν αν βρεθούν υποστηρικτές μιας κυβέρνησης συνασπισμού με ΝΔ και ΠαΣοΚ επικεφαλής – το πιο πιθανό σενάριο. Ποιές είναι οι κόκκινες γραμμές τους, τι θα ζητήσουν για τον εαυτό τους οι ηγέτες τους, και σε ποιά θέματα και ποιό βαθμό θα επιβάλλουν (ή θα δεχθούν) κομματική ή υπερ-κομματική πειθαρχία.

Προφανώς υπάρχουν σοβαροί υποψήφιοι που δεν έχουν ανάγκη την ευλογία κανενός ηγέτη – έχω και παλαιότερα, π.χ. δηλώσει την απεριόριστη εκτίμησή μου για το Γρηγόρη Φαρμάκη και φαντάζομαι υπάρχουν κι αρκετοί άλλοι Φαρμάκηδες στα ψηφοδέλτιά της ΔΗ.ΣΥ. Στη Δράση επίσης  γνωρίζω προσωπικά τους Γιάννη Μαρμάρα και Κωστή Λυμπουρίδη και μην ξεχνάμε υπάρχει και ολόκληρη η Φιλελεύθερη Συμμαχία η οποία υπήρχε πολύ καιρό πριν τη σύμπραξη με τη Δράση. Στη ΔΗΜ.ΞΑΝ. δεν έχω φίλους αν και δύο τουλάχιστον προσωπικοί φίλοι μού έχουν προτείνει να την ψηφίσω για τον μη παλαιοκομματικό χαρακτήρα της.

Παράλληλα ακούω από κάποιους ότι η Ντόρα ως σαρξ εκ της σαρκός του δικομματισμού της μεταπολίτευσης είναι ακατάλληλη για το ανώτατο αξίωμα. Ακούω επίσης ότι ο Σ. Μάνος παραείναι μεγάλος σε ηλικία για να πάρει στους όμως του τις ελπίδες της χώρας. Ε, και; Τι διαφορά έχει το να γλείφεις την καμπούρα του δικού σου Ηγέτη όπως οι χανούμισες στους 300 (credit Mikeuis), από το να αποκηρύσσεις την καμπούρα του Ηγέτη κάποιας άλλης παράταξης; Αφ’ ενός είναι αστείο δεδομένων των ποσοστών που βγάζουν τα φιλελεύθερα κόμματα στις δημοσκοπήσεις και των ελάχιστων πιθανοτήτων να αποκτήσουμε ποτέ φιλελεύθερο πρωθυπουργό (δείτε και εδώ), αλλά και αντίθετο προς την καλώς νοούμενη λειτουργία του πολιτεύματος, το να κοροϊδευόμαστε ότι ψηφίζουμε πρωθυπουργό, ή ότι η προσωπική αρετή και εποπτεία ενός ανθρώπου μπορεί να ορίσει τις μοίρες του τόπου. Αυτές οι ενστάσεις είναι ο επιθανάτιος ρόγχος της προσωπολατρείας της μεταπολίτευσης, ο τελευταίος αναστεναγμός της νοσταλγίας για τον Ανδρέα, το μεγάλο εραστή που πήρε την πολιτική παρθενιά της προηγούμενης γενιάς. Ας διαλυθούν όπως σβήνουν οι στεναγμοί στον αέρα (ατσά! Είμαι ποιητής μαδαφάκας!). Μιλήστε μου για τα προγράμματά σας και τις δεξιότητες που έχετε μαζέψει στα κόμματά σας, ειδάλλως ας αλλάξουμε θέμα.

Επίλογος

Είναι τέσσερις το πρωι στο Λονδίνο. Αύριο θα εμφανιστούν ίσως παλιοί φίλοι με πολλά RT άρθρων μου στο ενεργητικό τους να μού πουν πόσο λάθος κάνω σχεδόν στα πάντα, ή να μού πουν (όπως συνέβη σήμερα) να πάω φαντάρος και μετά να μιλήσω, γιατί κακώς έχω δικαίωμα ψήφου. Τους κατανοώ. Αλλά ας μην ξεχνάμε, τα κόμματα δεν είναι φτερωτά άρματα ούτε Οκταπλά Μονοπάτια προς τη Φώτιση  – είναι σκουριασμένα και κακομονταρισμένα εργαλεία, απλά τυχαίνει να είναι τα μόνα που μας βρίσκονται. Οι όποιοι φιλελεύθεροι βουλευτές προκύψουν από τις εκλογές, είτε φαντάζονται τους εαυτούς τους ως Ηγέτες, είτε ως στρατιώτες, πρέπει να ξέρουν ότι η στήριξή μας κρέμεται πάντα από μια κλωστή και να ανησυχούν πιο πολύ για εμάς απ’ ό,τι για τους αντιπάλους τους. Μόνο η συνεχής κριτική το επιτυγχάνει αυτό. Εξάλλου η πιο καλή διαφήμιση για ένα κόμμα, στους καιρούς που ζούμε, όταν όλοι λοιδωρούν τους μη ομοϊδεάτες τους ως πρόβατα, προδότες ή πράκτορες, είναι ο προσεταιρισμός συνειδητών ψηφοφόρων.

Ακολουθεί το πέμπτο και τελευταίο μέρος αυτής της σειράς: Τι μου άρεσε.