BAΒU? THAT THE BEST U CAN DO?

Πρόσφατα υπέπεσε στην αντίληψή μου, μετά από RT της @_LaScapigliata, ένας καλογραμμένος πολεμικός με τίτλο ‘O νεοφιλελευθερισμός ως αντεστραμμένος εθνικισμός’ του @LeninReloaded στον οποίο νομίζω (μάλλον από ψώνιο) ότι μου επιφυλάσσεται ένας μικρός ρόλος ως συγγραφέα «σε άλλο ιστολόγιο της τάξης των εξ επαγγέλματος «αντιεθνικιστών» νεοφιλελεύθερων» και «ιδεολογικού παιδού της Δυστυχίας του να είσαι Έλληνας [του Ν. Δήμου]» Αυτά με αφορμή το επεξηγηματικό μου κείμενο «Self Hating Greek FTW» όπου απαντώ σε όσους με κατηγορούν για δήθεν έλλειψη πατριωτισμού.

Βέβαια για να μη δημιουργώ ψευδείς εντυπώσεις καλό θα ήταν να τονίσω ότι κύριος στόχος του εν λόγω άρθρου δεν ήμουν εγώ αλλά ο ίδιος ο Δήμου, τον οποίο γνώρισα μόλις φέτος ως αγαπημένο πρωταγωνιστή  των Δίλεπτων Μίσους της ιντερνετικής αριστεράς – είναι φαντάζομαι για την εθνική συνείδηση μερικών εξ αυτών ό,τι ο Μίχας ή ο Μανδραβέλης για την οικονομική τους ενημέρωση.

Στο κείμενό μου η δήθεν υπερήφανη οικειοποίηση εκ μέρους μου του όρου Self Hating Greek διαψεύδεται από τις πρώτες κιόλας λέξεις (αυτός εξάλλου είναι ο λόγος που το έγραψα). Αυτό θα μπορούσε εύκολα να το διαπιστώσει ο αναγνώστης, αν ο επικριτής μου (;) είχε την καλοσύνη να παραθέσει ένα σύνδεσμο.

Για να ευχαριστήσω εντούτοις τον @LeninReloaded, ετοίμασα μια παράφραση του άρθρου του με λίγα μόνο επιπλέον σχόλια που ίσως να τον διασκεδάσει. Για τους σκοπούς αυτής της παράφρασης ας επινοήσουμε έναν όρο, ‘τοπικιστικός διεθνισμός’ για να περιγράψουμε την περίεργη φιλοσοφία που αναπτύσσεται στο δεύτερο μισό του άρθρου.

===================================================

Ο αφορισμός  #317 του Καρλ Κράους, αυτού του ανυπέρβλητα πικρόχολου αποστάτη της αυστριακής αστικής τάξης, έχει ως εξής: «Το απεχθές με τον σωβινισμό δεν είναι τόσο η αντιπάθεια για τα άλλα έθνη όσο η αγάπη για το δικό μας.» Αν κάποιος φιλελεύθερος τύχαινε να σκοντάψει πάνω σ' αυτή τη διατύπωση θα ένιωθε την ανάγκη να συμπληρώσει το εξής: «Το απεχθές με τον τοπικιστικό διεθνισμό δεν είναι τόσο η αντιπάθεια για τον παγκοσμιοποιημένο καπιταλισμό, όσο η  αγάπη (που παραπέμπει ευθέως στο Σύνδρομο της Στοκχόλμης) για το στρεβλό πλην οικείο σύστημα που τον καταδυναστεύει στη χώρα του.»

=============================================

 Όπως λέει και ο επικριτής μου (;),

«για μας όμως επίσης, η εργατική τάξη οργανώνεται και διεκδικεί αναγκαστικά τοπικά, στα πλαίσια συνεπώς – και αναπόφευκτα – ενός έθνους-κράτους, απευθυνόμενη σε μια εθνική νομοθεσία, εθνικές συλλογικές συμβάασεις, εθνικό Σύνταγμα, εθνική κυβέρνηση, αναδεικνύοντας φυσικά τον επικαθορισμό τους από τον υπερεθνικό χαρακτήρα των κεφαλαιοκρατικών συμφερόντων και όχι αναζητώντας μια ούτως ή άλλως ανύπαρκτη καθαρότητα.»

Συνεχίζω να παραφράζω:

======================================================

Η αλήθεια αυτής της συμπληρωματικής διατύπωσης, σύμφωνα με την οποία ο τοπικιστικός διεθνισμός ως τέτοιος, ως εδραιωμένο και αυτοτελές πολιτικό πρόταγμα, είναι στην πραγματικότητα μια συντεχνιακή ιδεολογία, πιστοποιείται εύκολα.

Οι προτάσεις των «πατριωτών» διεθνιστών --και εννοώ τόσο τον ισοπεδωτικό αντι-δυτικισμό τους όσο και την εξίσου ισοπεδωτική λατρεία τους για κάθε «κατάκτηση» των εγχώριων νταβατζήδων του συνδικαλισμού, απευθύνονται σε έναν υπόρρητο ή αδήλωτο «μεγάλο Άλλο.» Ο  «πατριώτης» διεθνιστής γράφει μεν απευθυνόμενος ως επί το πλείστον σε αστούς και τέκνα αστών που έχουν διεθνή ιδεολογικά αναγνώσματα και ερεθίσματα και τα επικαλούνται με εξαντλητική συχνότητα --όλως παραδόξως-- γράφει όμως ωσάν ο πραγματικός του αναγνώστης να είναι ο μεγάλος  Άλλος της εγχώριας εργατιάς, που θα αναγνωρίσει σ' αυτόν το οικείο πλατύ κούτελο και αιχμηρό μούσι του ινστρούχτορα, και θα του εμπιστευθεί τα πνευματικά ηνία της Επανάστασης. Εξάλλου όπως παραδέχεται και ο ίδιος ‘στοχεύει στην ενεργό παρέμβαση στην διαμόρφωση και κατεύθυνση του εργατικού κινήματος.’

=======================================================

Αυτή η εμμονή στην πνευματική ηγεσία της  Επανάστασης δεν είναι ίδιον όλων των αριστερών. Δεν θα τη βρει κανείς π.χ. στους αριστερούς που μπορούν να κάνουν κι ένα διάλειμμα στα Starbucks μετά την πορεία ή να κάτσουν να δουν μια μη στρατευμένη ταινία με μη ομοϊδεάτες φίλους τους. Είναι όμως κεντρικό ζητούμενο για τους ζηλωτές της επανάστασης. Εκείνους που έχουν θυσιάσει πολλή από τη ζωή τους προσμένοντας τη στιγμή της εξέγερσης που θα τους δικαιώσει -όπως ο ζηλωτής μοναχός προσμένει την Κρίση και την ανάσταση των νεκρών. Γι’ αυτό και οι τελευταίοι καταβαραθρώνουν με τόσο μίσος τον «ψευδή ρεαλισμό και ανέξοδο διεθνισμό της "ευρω-αριστεράς".» Καλώς ή κακώς η μόνη επανάσταση της οποίας προλαβαίνει να εξελιχθεί σε ηγέτη ο μέσος ζηλωτής Έλλην Επαναστάτης, δικαιολογώντας τις θυσίες του, είναι η Ελληνική –Ελλαδάρα λοιπόν και ξερό ψωμί.

Δεν είναι τυχαίο ότι ερωτηθείς, στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Έρευνας Αξιών του 2008 (στοιχεία από εδώ), πόσο υπερήφανοι είναι που είναι Έλληνες, το 56.5% όσων δήλωναν πρόθεση ψήφου για το ΚΚΕ απήντησε «πολύ υπερήφανος/η» και το 34% «αρκετά υπερήφανος/η» - σχεδόν τα ίδια ποσοστά που δήλωναν πρόθεση ψήφου για τον ΛΑ.Ο.Σ. Αυτό παρά το γεγονός ότι, όσο πιο αριστερός δήλωνε κανείς σε μια απλή μονοδιάστατη κλίμακα δεξιάς-αριστεράς, τόσο λιγότερο υπερήφανος δήλωνε για την ελληνικότητά του. Εννοείται ότι οι πιο «υπερήφανοι» Έλληνες με διαφορά ήταν οι ψηφοφόροι των δύο κομμάτων εξουσίας και ότι ακόμη και μεταξύ όσων θεωρούσαν εαυτούς 'τόσο αριστερούς όσο πάει' οι μισοί ένοιωθαν 'πολύ περήφανοι' που ήταν Έλληνες.' 

Η συντεχνιακή αντίληψη του τοπικιστικού διεθνισμού δεν εξαντλείται βέβαια στο ρόλο της πνευματικής ηγεσίας του. Γιατί αυτό που παρέλειψε στη διατριβή του περί babu-wannabees ο συγγραφέας είναι ότι επί δεκαετίες τώρα συνεισφέρουν  στην επιλογή νέων  συμπολιτών μας να μεταναστεύσουν προς χώρες κατ’ εξοχήν απεχθείς προς τον ίδιο και τους ομοϊδεάτες του. Η μετανάστευση των καλοβαλμένων δυτικολάγνων δεν ενοχλεί προσωπικά τον κάθε ζηλωτή Επαναστάτη (καλά ξεκουμπίδια θα μου έλεγε αν κάναμε αυτήν την κουβέντα πριν ξενιτευτώ το 2005), αλλά εντούτοις βγάζοντας από την αγορά εργασίας ένα πολύ σεβαστό αριθμό υποψήφιων ανέργων αποσυμπιέζει λίγο την Ελληνική κοινωνία και καθυστερεί, έστω και λίγο μόνο, την κοινωνική έκρηξη που φαντασιώνεται ο επίδοξος ινστρούχτορας. Αυτό είναι, εννοείται, ασυγχώρητο.

Κύριοι ζηλωτές και επίδοξοι ινστρούχτορες (γιατί ο L-R είναι ένας μεταξύ πολλών), αν αυτό σας βοηθά να κοιμάστε χωρίς να τρίζετε τα δόντια σας, μπορείτε να λέτε στους εαυτούς σας και στο ποίμνιό σας ότι εμείς η συμμορία των ‘νεοφιλελεύθερων’ διατρανώνουμε συνθηματικά το μίσος μας για τους άλλους Έλληνες μπας και μας ακούσει κανένας αρθρογράφος των FT και πει ‘Να, αυτοί οι Έλληνες μάλιστα! Να’ ταν όλοι έτσι! Ποιος είναι ο καλός μου Έλληνας; Εσύ είσαι ο καλός μου Έλληνας , γούτσου γούτσου γου.’ 

Μπορείτε να λέτε αυτά και άλλα τόσα για εμάς και τα κίνητρά μας. Αλλά μην απατάσθε προσωπικά, όσο και αν σας πιστεύουν μερικοί, ότι αυτή η ερμηνεία αποτελεί κάτι παραπάνω από έναν ελιγμό στον πόλεμο για την νοηματοδότηση της κρίσης στον οποίο όλοι μας συμμετέχουμε επί 3 χρόνια τώρα. 

Μην απατάσθε επίσης ότι αποτελεί απάντηση στις τοποθετήσεις μας. Όσες παραπομπές και να το στολίσει κανείς, ένα ad-hominem παραλήρημα  - ‘ο Χ είναι ένα δουλοπρεπές ανθρωπάκι!!!! – ο Χ ισχυρίζεται το Υ!!!! – άρα το Υ δεν ισχύει!!!!  και αν το ανέχεσαι είσαι κι εσύ ένα δουλοπρεπές ανθρωπάκι!!!!’ -  δεν μετατρέπεται σε επιχείρημα. Το μόνο που κάνετε είναι να επισημαίνετε στους αναγνώστες σας άλλον έναν ‘εχθρό του λαού.’ Με αυτούς τους ρυθμούς θα γεράσετε πρωτού καν ετοιμάσετε τέτοιου είδους αντί-αγιογραφίες για κάθε έλληνα που έχει μιλήσει ποτέ απαξιωτικά για οποιαδήποτε μεγάλη μερίδα του Ελληνικού λαού και για την νοοτροπία της.

Εξάλλου, στην προσπάθειά σας  να ανακαλύψετε εχθρούς της εργατιάς για το καθερωμένο Δίλεπτο Μίσους, ξεχνάτε ποιους ανθρώπους πραγματικά αντιμαχόμαστε οι «αντι-εθνικιστές νεοφιλελεύθεροι» και γιατί.

Δεν γνωρίζω τι σκέφτεται ο Δήμου και ο κάθε Δήμου, αλλά προσωπικά ελάχιστα χάνω τον ύπνο μου στη σκέψη του κάθε Ινστρούχτορα και των φίλων του και του τι θα μας κάνουν την επαύριο της Επανάστασης. Για κάθε ένα τακτικό αναγνώστη όμως του Lenin Reloaded υπάρχουν 10,000 τακτικοί αναγνώστες του Τρο(μα)κτικού, άλλοι τόσοι αμετανόητοι ψηφοφόροι της Αλλαγής του 81 και του 85, και άλλοι 1,000 τουλάχιστον οπαδοί /αναγνώστες του Λιακόπουλου, και όλοι αυτοί με τρομοκρατούν μέχρι θανάτου. Ομολογουμένως οι αλληλοεπικαλύψεις είναι σημαντικές, αλλά δεν παύουν οι άνθρωποι αυτοί να είναι αρκετοί σε αριθμούς για να κρίνουν κάθε εκλογικό αποτέλεσμα για τις επόμενες τρεις δεκαετίες. Μπορεί τα κόμματα που κάποτε ψήφιζαν να πεθάνουν (αμήν) αλλά οι νοοτροπίες που υποκινούσαν αυτές τις ψήφους θα επιζήσουν.

PRIMARY DEFICIT XMAS CHEER

Readers will know that this blog is the one place where you can actually get a monthly play by play of the Greek primary deficit, and when stuck for anything else to write (after my Basel III blogasm the other day) I will dig that out for some light entertainment.

By the looks of it, the Government has started to turn things around near the end of the year, after a disastrous start in which the primary deficit seemed completely out of control. Since June, the primary deficit has flatlined and since September it has stayed below 2010 levels. September and November were particularly good months. That said, three months do not a reverse snafu make and December could well be a different story, as indeed the whole of 2012.


All of my usual caveats apply: a large proportion of savings are unsustainable, either because they are one-off tax revenues or because they are based on deep cuts to public investment. Sooner or later the potholes will need filling and the tax admin IT systems will need mercy-killing; and of course there's only so much you can tax when an increasing number of would-be taxpayers are under the poverty line.

Moreover, I'm still unable to explain why last year's deficit figures have been revised upwards by about 834m as of November. This revision accounts for about half of the gains that the government appears to have made against 2010 figures. Moving the goalposts is a time-honoured tradition but I don't expect it's fooling anyone anymore.


As for next year, much hinges on what kind of measures the government goes for. Remember, the order of preference should be:

Benefit cuts > Public consumption cuts > Direct Tax Hikes> Public Investment Cuts > Indirect Tax Hikes

I can't see how a government with no mandate (three non-mandates do not make a mandate) will manage to pull off further benefits cuts, or indeed how further taxes are going to be viable given their history of missing revenue targets. Public investment is down to virtually zero, so that's not an option. So next year is going to be the year the moist-eyed public consumption puppy really gets it.

For the more visual characters among you, the charts below show the evolution of the primary deficit during the past three years.

So to conclude, I don't know how long this is going to last, but let's cheer this latest batch of figures. Long-term, the solvency of the Greek sovereign is not in question in the same way as the half-life of a snowflake in hell is beyond dispute.

But lest we forget, PRIMARY SURPLUS = SOVEREIGNTY so the closer we get to it the better. Yay.

THE WORST VERY DECENT COUNTRY IN THE WORLD: A LOLGREECE CHRISTMAS CAROL

UPDATE: A Greek version of this post was published on 5 Jan 2012 by protagon.gr

In my months of relative absence I’ve been reading this blog over and over again, looking for things I ought to have done better or things I used to do well but no longer do. I realised my favourite post by a wide margin was this one, because it told a story that not all commentators are well-placed to tell, and without which any discussion of the Greek debt crisis is doomed to miss the point completely. Today, as a special Xmas treat to my loyal readers, I have got a new historical post, and it’s a good one I promise.

Our story is set in Switzerland, where Greek millionaires  (and, one account tells me, Cretan goatherds) keep their money. However, our villains are not the Gnomes of Zurich, but the Grinches of Basel.

Readers will know that I’ve got a special interest in capital regulation in my professional capacity, and I’ve also had the good fortune of being allowed to write a little bit on the impact the new capital regulations (Basel III, implemented in Europe within CRD IV) are likely to have on loans to small and medium sized enterprises. You can find the global discussion paper here and the European policy paper here. However, mine is only a passing amateur interest compared to that of Patrick Slovik at the OECD, who recently sent me his latest work on what capital regulation has actually done to the banking sector globally. It is this paper that inspired our Christmas carol.

If you’re new to the concept of capital regulation, then the story goes a little like this. 

Banks are required by law to hold on to a certain amount of money against what they lend so that, if they should make losses or if depositors should rush to get their money back, they will still have enough money to meet their obligations and keep functioning. Banks would, in their own best interests, hold on to some money anyway, but in many cases they don’t appreciate how their lending decisions or other transactions affect the total system and how the troubles of other banks could affect them; so they are likely to hold on to less money than they should. Hence, the reasoning goes, regulators have to make it mandatory for banks to hold on to a certain level of capital that is higher than what banks would set aside on their own.

In 1988, a concentrated effort was made by central bankers around the world to agree on principles of capital regulation that would apply globally. The trigger was the failure of a German bank back in 1974, which today would have been a mere blip on the radar of EPIC FAILZ but was a big deal at the time. Because the Committee that was formed to prepare these standards met for the most part in Basel, this first set of standards was known as the Basel Accord and its two latter incarnations are known as Basel II and Basel III. Collectively they are known as the Basel Accords.

(Lords of Ka-Ching, by William Banzai) 

The clever idea behind the Basel Accords (and one that, in principle, it is hard to argue with) is that the amount of capital banks should set aside should depend on how risky their activities are. I could tell you that one myself. If you’re a specialist bank lending to start-ups (hint: there is no such thing) it makes sense to hold on to a lot of capital, because about a quarter of start-ups (in Europe) never make it past their 2^nd birthday. If on the other hand, you are a niche player lending only to large fast-moving consumer goods companies like Unilever or P&G, then you shouldn’t need to worry as much. Basel doesn't quite work like that but the principle of 'more risk, more capital' is the same. 

The problem is that there is no single way of assessing credit risk, and, in the case of loans, banks each use their own methods for doing this, the tiny variations of which are essentially industrial secrets. So the only way regulators could create any system of capital requirements that banks would not reject outright was to come up with their own assessment of how risky different types of activity actually were. Each asset (such as a loan, or a bond, or whatever) would receive its own risk ‘weight’ (determined by the regulators) and the banks would have to calculate a risk-weighted version of their balance sheet before deciding how much capital the regulator wanted them to hold. This in turn meant that assets the regulators had decided were ‘riskier’ would become more expensive for the banks to keep on their balance sheets because they would come with a higher capital requirement – and capital is expensive to raise because shareholders and other providers of capital have to be compensated for the risk they take.

Since Basel I was implemented in 1991, the assets of big banks have grown year after year, but the ratio of risk-weighted assets to total assets declined year on year (see below). Between 1991 and 2008, it fell by a full 50%. Now it’s hard to believe that the banks dropped half of the risky business they did from their balance sheets, because plainly the banks of 2008 were toxic and the banks of 1991 were, well, less toxic. So if the banks didn’t drop risky assets, what did they drop from their balance sheets? You guessed it, they dropped whatever the Basel regulations (I and then II; III is still on its way) had decided was ‘riskier’. Any guess what was ‘risky’ according to Basel? You guessed right. It was loans. Loans! You know, the stuff banks are supposed to make. By 2007, Deutsche Bank, for instance, only had 11% of its balance sheet in loans.

Which begs the question, what was the rest of the balance sheet made of? Why, the stuff Basel had decreed was ‘safe’. And what was the safest type of lending conceivable to Basel? You guessed it. Bonds. Yummy government debt. And, occasionally, short-term loans to major banks, preferably with government bonds thrown in as security. So were AAA-rated securities made out of bundles of iffy mortgages. Pretty much everything that's gone wrong in the world since 2006. But let's focus on bonds for now.

Basically, what happened was that banks took one look at their balance sheets and started dropping everything except ‘no-brainers’. So if the answer to the crucial question of ‘are we getting our money back?’ was ‘ooh, that depends, let me see’, the asset was dropped. If the answer was ‘yes unless Hell freezes over’, the asset was kept. OK, this is not exactly the way it happened but if you fast-forward the banks’ balance sheets in time, that’s kind of how it looks.

What do banks mean by ‘unless Hell freezes over?’ Well they mean cases in which their fundamental assumptions about the world turned out to be wrong. Basically, capital regulation gave banks an incentive to swap mundane risks for what is technically known as ‘tail risk’, or more popularly, as ‘Black Swans’.  I am not the only one saying this. In fact, the IMF woke up to this fact earlier this year when Perotti et al wrote their future classic on capital regulation. So what were these fundamental assumptions the banks could always count on? In the days leading up to 2007, the banks had come to count on property prices only ever going up (at least country-wide; so even though mortgages might be risky, mortgage securities weren’t. In the days leading up to 2009, they had come to count on Eurozone sovereigns not defaulting. The rest is history.

The banks’ crimes are many and heinous but probably the worst was the fact that, for the sake of a few cents to each dollar or Euro or whatever, they outsourced their risk management to the Basel regulations and anyone recognised as a competent authority by said regulations. By the way, in case people are wondering who gave the rating agencies the right to decide how risky European sovereigns are, or, more precisely, why banks and other institutions feel compelled to listen to the rating agencies, you’ll be interested to know that it was Basel wot did it. For instance, just check out the original text of the European implementation of Basel II (known as CRD III), as it was finally adopted in 2006 (of course it was years in the making so banks started adjusting to it as early as June 2004 when Basel II was agreed). You’re looking for the beginning of Article 81, on page 34 here. Yep. In your face.

Similarly, by allowing banks that hedge using CDS to reduce their capital requirements, Basel also made the CDS market so crucial that it refuses to die even after it's become clear that CDS will not protect Greek creditors.

Now although Basel I and II gave banks an incentive to dump loans and stock up on bonds, they didn’t tell them what bonds to stock up on. They just gave them a nice hint. Paragraph 64, p. 116 here tells the banks how to do it. Assentially, it says, go to your credit rating agency, look up governments’ credit ratings and derive the default probability from there. Or calculate it yourself, but why bother? In 2006, Greece’s credit rating was A1 according to Moody’s and A according to S&P and Fitch, which meant a 5-year default probability of less than 0.1%. Basically zero, and zero was the actual amount of capital a bank had to set aside when it lent money to Greece. Zero was also the amount of capital a bank had to set aside when it lent money to any other Eurozone country, except Greek debt had a slightly (veeery slightly) higher yield. The difference might have been small but when the banks are leveraged by 31x (as the major banks were in 2006) and they hold tens of billions of debt, even a small difference could make them lots of money.

Banks, in short, had a massive incentive, from 1992 onwards, to buy the debt of the Worst ‘Decent’ Country in the World. A country that would benefit from being in the Magic Circle of sovereigns no one believes will ever default, but is just at the edge of the Magic Circle so that it has to pay a little bit extra interest on its debt. That country was Greece, and our debt soon became irresistible. This pursuit of the ‘Worst Decent Country’ is the reason why, against all reason, European bond yields converged even before the Euro became a reality, starting from (you guessed it) 1992 onwards, until the spread between German and Greek bonds became almost zero. Basically, the banks arbitraged the spreads away because Basel always seemed to be telling them to buy the highest-yielding ‘safe-ish’ bond possible. This would increase the prices of such bonds, making the spreads tighter. If you don’t believe me, look at the chart below (originally from here)

The Euro, which many like to blame all of our woes on, only made us the Worst Very Decent Country in the world, but it did little to fundamentally change the dynamics. These were locked in by Basel.

So there you go, my friends. The moral of this Christmas tale is ‘Never outsource risk management to other people.’ Also I think we’ve contributed a new slogan to the ongoing efforts to rebrand Greece for tourists. I doubt ‘Worst Decent Country in the World’ will catch on but hey, it’s 3am, cut me some slack.

Good night everyone. Merry Christmas to you and your loved ones.


UPDATE: Since people are asking, I believe that capital regulation is horrible at dealing with tail risk and provides perverse incentives. For me the best way of dealing with tail risk is full personal liability for bank management, board members and controlling shareholders, including ca. 5 years after they've moved on. This means their properties are on the line as soon as banks go bust. I don't believe in limited liability anyway. A business is a machine for making shareholders money. It should not have rights or protections (or obligations) other than those reconcileable to the the rights, protections or obligations of its shareholders and physical persons.

If (and only if) this is in place, I believe that we should let banks decide how much capital they should hold on to, and let shareholders decide if they are happy with capitalisation. Both sides have outsourced this task for too long, and with disastrous effects.

SAVE THE DATE A CSFI round-table discussion on Greece. December 14, 2011, 6:30pm-8:15pm.

"Greece: The musical... "  Or not. A round- discussion on what Greece means for the eurozone, and vice-versa. With Emilios Avgouleas (University of Edinburgh), George Handjinicolaou (ISDA) and Richard Segal (Jefferies).

TEH COUNTDOWN BEGINS

Veteran readers will know that I have some personal favourites among the ELSTAT data series - headline figures like GDP and, to a lesser extent, unemployment, are highly political and the temptation to game them must be very high. Other, more humble statistics on the other hand are cleaner and much more meaningful, even if they are a little noisy due to small samples.

My personal favourite is the percentage of unemployed people who had job offers but turned them down. You can check out a much more detailed discussion of this variable here, but basically this is a very rich statistic as it incorporates people's expectations about the future and their attitudes towards work.

This number peaked in mid 2006, the height of the 'good days', when 15.8% of all unemployed people were made a job offer but turned it down for one reason or another. Since then it's been falling steadily, especially since Q3 2009 when the Greek fiscal crisis started in earnest. Well the latest figures from ELSTAT say this number has fallen to a record low of 6.7%.

In itself, this means very little. But as you'll recall, I've modelled this variable as a function of unemployment and future GDP (and the prospect of elections) and this is the first time since 2007 that the 'workshy' are a smaller percentage of the unemployed than unemployment alone would justify. This could mean one of three things:

• A permanent shift in in the attitudes of Greek workers (probably a good thing)
• There are no workshy any more - everything is friction unemployment. People are actually taking any job can find unless this is physically impossible or absolutely unacceptable.
• A strong expectation that economic conditions will deteriorate significantly.

 UPDATE COMING SOON

PRIMARY DEFICIT WIN?

Readers will know I only grudgingly report good news on the Greek deficit, but facts are sacred - as the Guardian says when it's not busy ignoring them. So here's a bucketload of pre-Halloween treats from Jabba the Hutt Deputy Prime Minister and Finance Minister of Greece (for that is how he styles himself these days), Prof. Evangelos Venizelos.

As you can see, Jabba has pulled off a good month. In fact, in terms of year-on-year gains this is the best month ever, with the government managing a small primary surplus.

In the meantime, last year's spending figures are now revised up by EUR350m, so an extra EUR10m of mystery spending was added to the September 2010 figures (more here) which no one feels an urgent need to account for. In fairness, what is EUR10m these days? Our Government figures are now taken straight from that Austin Powers gag.

So what, dear readers, accounted for the improved figures? Bear in mind that the success story is that year on year the primary deficit is now 'only' up by EUR132m. Well, year on year, revenue grew by about EUR1bn, half of which came from the public investment budget (you know, the one the Government keeps cutting and the one defaultniks would happily cut to zero). On the other hand, primary spending fell by EUR855m. All of this, and another EUR1.04bn came from cutting public investment. Yippee!!! Naturally, we can't do this every year. Cutting EUR1.9bn from the investment budget in a year may sound clever but in fact there's only EUR3.5bn left in that budget to cut. What happens when we run out of projects to cut? So enjoy this graph while it lasts:

That's the bad news. The good news is that something did appear to be moving on the revenues front. Apparently income tax receipts were up by 4.5% after accounting for rebates. Or -wait- is that really the good news?

According to this report, EUR650m was paid in September in extraordinary levies originally announced in June, which ranged from 1% to 4% of taxable income depending on one's income bracket (anyone earning less than EUR12K did not have to pay), a fixed EUR300 levy on businesses and the self-employed and a tax on luxury durables, such as boats or large cars (discussed here). There's still a bit of money yet to trickle in but this is the bulk of the revenue from that measure. And the key reason why this money was paid all at once was that Jabba gave taxpayers a 5% discount for paying early. Now I don't know about you but this to me sounds a lot like tapping the taxpayer for financing needs - kind of like the time when Samsung sold me a laptop with a 10% cashback offer. Expect to see more of this.

But let's not forget, this is not regular income. These are one-offs that can only be repeated by further undermining consumer and business confidence. Put it this way. If the extraordinary and artificially front loaded EUR650m from levies had not showed up, the primary deficit for September would have cancelled out every surplus month since January 2011. M'kay.

This tax situation needs sorting. People point to the way the Irish economy is recovering despite austerity, but they forget one thing: the Irish negotiated hard for certainty in their tax regime. They announced their tax policies four years in advance and signalled that their ultra-low corporate tax rate was to be maintained. People in Ireland have - to the extent possible - known all along what to expect, tax-wise. In Greece my folks switch on the news every night wondering whether there's going to be another tweak to the patchwork of incompetence that is Greek tax policy.

Medium-term tax certainty is good for tax revenues, and it's free. Jabba needs to be told this because he's a legal man - the priesthood he belongs to loves churn because it makes them important. Well, nobody else does.

ABOUT THAT "ODIOUS" DEBT ... A FURTHER CRITIQUE OF #DEBTOCRACY

Note 1: I am incredibly grateful to Aristos Doxiadis for citing this article in his excellent book, Το Αόρατο Ρήγμα.

Note 2: This blog was updated on 5 Dec 2014 to reflect new data on the size of bribes

Veteran readers will remember my epic slugfest with our new wave of defaultniks, a propos of the release of #Debtocracy. A central bone of contention was the defaultniks’ claim that much of the Greek debt was not attributable to the will of the people and was in fact odious. The defaultniks purposefully refused to offer even an approximation of what percentage of the debt they considered to be ‘odious’ in this way but pointed to excesses in public procurement and public investment costs as indirect evidence. When pressed on the matter of how much of the debt is odious, they flitted from ‘all of it’ to ‘some of it, surely we deserve to know how much!’ depending on their audience in any given moment. 

I argued, on the other hand, that with nearly two thirds of all spending going directly to the people in the form of direct transfers, pensions and public sector wages, it is very unlikely that most of the public sector’s debt in Greece was odious. Still, I acknowledged that someof it probably is.

The months have rolled past and the defaultniks are by now so convinced of their moral and intellectual superiority (or at least the physical muscle they can command) that they see no point in following up on this argument. If they've managed to put together a self-styled Debt Audit Committee, answerable to no one and selected by buddy-up, it has made no attempt at a figure and will likely not attempt one until after La Revolucion. Yawn.

Government, of course, has no interest in such calculations so I can’t count on them. 

So screw everyone. I have to do this myself. Like the defaultniks themselves, I will start with procurement because that's where the bodies are chiefly buried. 

First, I need an estimate of the actual procurement spending of the Greek government, going back as far as possible. Eurostat provides this (if you bother to divide % of GDP by % of total contracts) from 1995 to 2009, and you can find a link to this and other interesting datasets here.

The result – about 9 to 13% of GDP (about a fifth to a quarter of all government spending) went on public procurement annually. On a typical year, roughly 60% of this was under the radar spending that was never published in the official procurement journal of the EU because the contracts were (whether really or artificially) too small. The estimated amounts spent on everything, from the Rion-Antirrhion bridge to felt tip pens, are as follows:

Now we need an estimate of the percentage of this that went on bribes. The World Bank generally calculates that 3.7% of all procurement spending globally is spent on bribes, but I prefer to use the percentage admitted to by Siemens, whose executives have had their own run-ins with the greasy outstretched palm of the Greek government official. The typical Siemens bribe is 5-6% of the contract value. Let’s take 6% just to be on the safe side. According to this ratio, the Greek state must have paid between EUR1.5bn and EUR2.2bn per year on bribes. 

But of course bribery isn’t just about paying the actual bribe, it’s also about buying inferior services or paying over the odds. The bribe is meant to convince officials to allow this. These additional economic ‘capture’ costs come up to anything from 20% to 188% of the bribe itself.  Combining this calculation with the estimates on bribes it is possible to estimate an upper and lower bound for the cost of bribery and corruption in public tenders for Greece.

Now I realise that in applying these rules to all public tenders I am making a heroic assumption – some contracts will have been pimped to death, with contractors making incredible capture rents, and others will have been done by the book. I am also assuming that bribery and capture costs remained constant as a percentage of procurement spend every year, which can’t be true as there have been procurement bonanzas that will have been milked to death during this time, as well as some years when rents from bribery were low. 

I can’t help this miscalculation given the tools at my disposal. It’s just the best estimate I have. And it looks as follows. The total costs of capture (bribes and mispricing) ran up to anything from EUR900m to EUR5bn per year.

Now, in determining the extent to which these rents contributed to Greek Government debt, I must make some assumptions about their financing. To ensure I cannot be accused of bias I will make the most defaultnik-friendly assumptions possible, in the understanding that they may be biased in favour of overestimating the odiousness of the stock of Greek debt.

First, I will assume that all of this money came from the Greek public coffers. This is patently not true as EU money flooded into the country from 1995 to 2009 and much of it went towards procurement.

Then I will assume that all of this money came from excess borrowing and thus a) we are still saddled with the interest to this date and b) this debt is indeed odious. This is a very strong assumption and one that is moreover heavily biased towards the defaultnik case.

This means I need to calculate an acceptable interest rate for the excess borrowing. Given that Greece never paid down any debt but simply refinanced existing obligations throughout this period, I feel justified in calculating our effective interest rate by dividing the total stock of debt for each period with the total interest expenditure for each period. Both can be found here. I assume that costs before 2000 (when the Eurostat series begins) were constant at the same level as 2000, i.e. 7.2%. (Note: they were actually higher).

Now all that remains is to calculate compounding coefficients for each year based on the product of the (interest rate+1) for that year and all following years. They look as follows:

Now all that remains is to add up the up-to-date figures. The Grand Total comes up to a range of EUR29.8bn to EUR71.6bn, or alternatively 9.1% to 21.8% of our total stock of debt as of end 2010. 

 

Remember, these are very generous figures, and yet even on these assumptions, the amount of potentially odious debt is almost certainly less than the nominal 21% haircut agreed in July.

With procurement out of the way only straightforward graft and over-compensation of officials remain as possible avenues for the creation of odious debt. However, I believe that the contribution of these two is negligible compared to that of public procurement as indeed it is in almost any country not run by warlords.  

UPDATE: I realise in defending these estimates that there's just no pleasing some people. If you're not happy with my figures or my assumptions, let's at least agree on this: That it is possible, in theory if not in practice, to come up with a good estimate of the amount of debt attributable to things other than the will of the people; that carrying out such estimates is desirable; and that the extent to which Greece's debt is odious is a matter of fact, not politics. My assumptions are no doubt flawed but they are transparent, they come with some justification, and they are there for all to evaluate. In fact, you can just plug in your own assumptions and try to get an estimate that works for you.

2013 UPDATE: How fair is @talws' objection in the comments below? I explore the topic here.

2014 UPDATE: How accurate was my 6% assumption on the size of bribes, on which so much of this exercise depends? There is a new dataset for the researcher to draw upon: the recently released OECD estimates on the size of bribes as a % of contracts, based on records from 55 actual cases brought to justice between February 1999 and June 2014.

The average OECD estimate is 10.9%, which is significantly higher than my assumption. Bribes, of course, range widely by sector, from 14% for health- related spending (one of my Big Five deficit-drivers) and 17% for admin services, to 6% for scientific and technical consultancy, and 4% for construction. Ironically, the types of projects most commonly cited by defaultniks back in 2010 (Olympic construction for instance) attract relatively small bribes (less than my original estimate), while services- and consultancy-based projects are much worse. Anyway, please note these figures are based on a vanishingly small sample, involve foreign bribery only and do not seem to include any cases involving Greece. Still, if this estimate is accurate, then my estimate of our odious debt should grow by 81% to roughly 16.5% to 39.5% of Greece's 2010 debt. The mid-point of this range is now above our original creditors' haircut, but nowhere near the total debt jubilee defaultniks were after.

Once again, the facts simply don't bear out the Debtocracy story. They do reveal a good amount of debt we could have done without; and I wouldn't mind defaulting on that even now. But at least we would be seen as credible and honest, as opposed to opportunistic and hypocritical.

FEAR NOM NOM MORE TEH HEAT OF TEH SUN (UPDATE)

Dear readers, I know I am beyond apologies for the latest radio silence. I can only explain myself by saying that it has, for the last two months, felt pointless to discuss the realities at home. I have little to add to my main narrative and the fog of war lies thick over the day-to-day developments. I’m not convinced there’s any shortage of economists talking crap in the world, so why add to their number.

There are some core themes that cannot be denied. As I’ve been saying for over a year and a half now, Greece will default. I have hoped against hope that we would do so in an orderly fashion, in whatever little time the bailout money could buy us, and emerge a reformed country with an outside chance of growth in the future. It is clear now that this is not going to happen.

Why now? Because we have proof now that the bailout can never meet its three original objectives. Bear with me while I add updates; this is going to be a long post.

===============================

TEH FAIL NO.1: PRIMARY SURPLUS

Whether one wants Greece to default or to start paying down its debt, maintaining a primary surplus is a necessary condition. As I have documented, for the first year under austerity the primary deficit did in fact fall. Then its trajectory reversed sharply. There are several reasons for this.

Topmost is the fact that the Government and the IMF ignored the latter’s own research which points out that the various means of reducing the deficit can be ranked as follows in terms of outcomes for employment and GDP:

cutting benefits > cutting public spending >  increasing direct tax > cutting public investment > increasing indirect taxes.

Ours was a slightly more novel approach. Compare the original plan (Box 3, pg. 11 here) with the plan as of the fourth review (Table 5, pg. 53 here and budget execution bulletins here). If you can’t be bothered, check out my brief summary below. The figures are contributions to the fiscal adjustment in % of GDP, and the 2011 figures are the IMF’s estimates.

Simply put, in the cause of political expediency, our Government delayed cuts to benefits and instead front-loaded the contribution of indirect taxes (remember, the best and worst way to cut the deficit respectively). It then proceeded to more than double the originally intended contribution of the public investment budget, effectively killing whatever recovery might have been possible in the womb. The result was, predictably, a deeper recession than expected, missing the original forecast by 0.6 percentage points in 2010 and by a lot more, possibly 2.5 percentage points, in 2011. Not that anyone can trust the actual figures. And as a result of that the Government missed its target for direct tax revenue by a whopping 2.5% of GDP and its target for indirect tax revenue by 0.9% of GDP, with 2011 accounting for nearly all of the shortfall.

But more than this, it’s important to realize just how ingrained the Greek primary deficit is. In the past decade, it took about 4.8% real growth per annum for Greece to return a balanced primary budget. You heard right. Successive governments built a state that could only. ever. work. in the best case scenario. And they almost got away with it because the combination of EU money, credit expansion and a benign global economy meant that, for a short while, that was the kind of growth we could look forward to. In fact, the real damage seems to have been done from 2003 onwards – when the level of real GDP growth required to balance the primary budget rose to an impossible 7%.

It is, after all, as they say. Once you give up on black, you can’t go back. In case people haven't noticed, the Government's job is to shift the trendline in the graph above upwards so that it crosses the origin - i.e. so that the trend primary balance without growth is zero. 

Realising this at last, the Greek government has given up on taxing income, which has the annoying feature of being dependent on growth. Instead it is now signaling that it going to directly tax wealth. By this I do not mean taxing the wealthy, just taxing people for the privilege of having property.

There is a depraved social aspect to this: as I explain here, the median Greek is relatively income-poor but relatively wealth-rich, and while the income distribution in Greece is very unequal by international standards, the distribution of wealth is not. Our government hopes that with the current set of incentives in place the people will start liquidating wealth in order to pay tax. It’s a very dangerous game to play.

The first instalment of this master plan was the now-notorious property tax, to be collected via one’s electricity bill. It has the advantage of not only taxing wealth but also delegating tax collection to the massively unionised  Public Electricity Company, whose union has predictably announced its intention to sabotage the new tax. Cue overture to the national anthem of WTFistan.

In the same vein, the Government unveiled its now postponed and possibly aborted plan (more emotional coverage here and here) to penalise any declared income that cannot be matched to consumption on the basis of receipts, to what looks like a ratio of at least 50%. The Greek state’s willingness to outsource tax administration to Joe Bloggs is of course not surprising considering how badly they themselves do it. 

===============================

TEH FAIL NO.2: COMPETITIVENESS

The second reason for the bailout was presumably that Greece could, given time, return to a position of international competitiveness which was lost over many years, and increasingly so since the adoption of the Euro.

I cannot stress enough how important this is. The chasm between Greek per capita income (even post-austerity) and the per capita income that can be justified by our competitiveness rankings is massive. According to my much-maligned naive mean reversion model for Greece, Greek per capita income would fall back to developing-country levels if internal devaluation were to be pursued without any further gains in competitiveness.

Benchmarking against 2007 competitiveness rankings, the most likely compromise would be for Greece to target Czech levels of competitiveness and fall to their level of per capita GDP. This would have meant a 13.1% drop in PPP-adjusted per capita GDP (from 2007 levels) against 5.2% experienced so far. In a worse (but not worst) case scenario we would instead converge to Latvia’s per capita GDP, accepting a fall of 39%.

Incidentally, I feel vindicated in promoting this way of thinking about Greece’s internal devaluation: using the quick test I outlined above and data from the latest Global Competitiveness Report by the WEF, the level of per capita income that can be justified by our competitiveness ranking fell by 5.5% in 2010. Very very close to reality.

So if competitiveness is so important, how well are we doing? In summary we’ve fallen another 7 places in the past year, to 90^th out of 142. Check pg 188 here for details, or quickly scan the tables below:

First, the professions have yet to be liberalized. In fact, the government has buckled completely before the might of the legal and engineering professions and is still fighting pathetic skirmishes with taxi drivers.

Second, despite a chorus of increasingly demented voices lamenting the selling-off of ‘the entire country’, privatisation and asset sales are proceeding at a snail’s pace because a) demand is abysmally low and b) the Government is committed to raising an amount of money that is simply impossible in a fire sale.

Third, while the Government made some headway on labour market reform, the IMF was forced to note in its fourth review:

…firm-level collective agreements, introduced in late 2010, would allow for wage reductions below sectoral minima (to the nationally-agreed floor) within the formal bargaining framework, thus overcoming this rigidity, but had been used little to date. (pg. 23)

Finally, public sector reform is becoming an irredeemable mess. Already, as discussed above, the balance of public consumption to public investment has been allowed to slip further towards the former. Never a good idea, as the eggheads have proven time and time and time and time again. Public investment builds capital which drives growth, while public consumption inevitably turns to shit. Literally.

To date, not a single civil servant has actually been laid off, although, in fairness, many on contracts have not had these renewed and many retirees have not been replaced. I still think our public sector is overweight to the tune of about 300,000 people, but this is not to say that laying off 300,000 people will solve the problem. We may well need to hire more of some kinds of civil servant and fire even more of some others; there’s simply no way of knowing because the actual skills needs of the civil service and the broad public sector are unknown. Because no one knows or cares what services the public sector is meant to deliver, the question of how many and what staff it needs sounds too much like advanced management speak.

To give you an example, here is a recent announcement of 65 Scientific Specialist vacancies with the Bank of Greece processed centrally by the Greek Supreme Council for Personnel Selection (more on this here). This is not a technical background note to a more user-friendly vacancy ad, by the way. This is the ad. Note how it never once quotes what the actual staff are meant to be doing. This is what we’re up against.

Hence the problem when the Government recently called on its agencies to provide a list of ‘surplus’ staff to be put on its controversial labour reserve scheme (essentially phasing them out of the public payroll gradually). Everyone responded that they were up to their gills with work and needed to hold on to every mammal with at least one working orifice.

Then there are those who have little time for competitiveness through reform anyway, and who are of course calling for a return to the Drachma, or a currency union with other Euro rejects. I realize many Greeks and indeed many of my readers are sympathetic. I can only point out two things: the following two questions are not equivalent, even though people treat them as such.

Would Greece be better off now had we not joined the Eurozone in 2001?

Would Greece be better off leaving the Eurozone now?

And here’s an even scarier thought.

Devaluation is actually possible even within the Euro and I suspect that future Greek governments (which, post-default, will still be lumbered with the euralbatross) will pursue this. The most likely alternative to having our own currency is what is called ‘social VAT’ – basically reducing employee and employer pension contributions and making up the difference to pension fund receipts with VAT. I don’t like this option, not least because it obliterates any hope of a pensions system that isn’t a Ponzi, but I’ve rarely got what I liked from governments in the past either. In fact it’s actually a pretty mild suggestion compared to this one, which would eliminate employers’ contribution altogether.

This will be the final roll of the dice – and if we do default, obliterating the capital of Greek pension funds, it may well be, along with a swap of bad bonds for slightly less bad bonds, the only option we have for recapitalising them in the short term.

ΠΟΣΟ ΜΕΓΑΛΟ ΕΙΝΑΙ ΤΕΛΙΚΑ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ;

*** Αυτό το άρθρο είναι αρκετά παλιό και οι αριθμοί δεν ανταποκρίνονται πλέον στην πραγματικότητα (αν και ποιοτικά δεν έχουν αλλάξει πολλά πράγματα). Αν σας άρεσε, δοκιμάστε ένα από τα άλλα μου άρθρα, π.χ αυτό.***


Πρόσφατα έπεσε στα χέρια μου ένα άρθρο που δημοσίευσε ο ευπρεπής και ενδιαφέρων συνομιλητής @SalataTV, βασισμένο σε δημοσίευση του ‘Ιού’ της Ελευθεροτυπίας, με τίτλο ‘Ο μύθος του υπερπληθυσμού των δημοσίων υπαλλήλων’.

Η κεντρική θέση του άρθρου είναι ότι τα περί υπεράριθμων δημοσίων υπαλλήλων και υπερτροφικού δημοσίου μπορεί να ακούγονται λογικά βάσει ορισμένων από τα βιώματα του μέσου  Έλληνα, αποδεικνύονται όμως ανεδαφικά αν οι πραγματικοί αριθμοί συγκριθούν με τους αντίστοιχους σε άλλες χώρες της Ευρώπης ή του ανεπτυγμένου κόσμου. Επιπλέον, τα δύο άρθρα συμπεραίνουν ότι η φιλολογία περί διογκωμένου δημοσίου μεθοδεύεται από κέντρα εξουσίας, που ως σκοπό έχουν τον περιορισμό του ρόλου του κράτους και της διαπραγματευτικής δύναμης των συνδικαλισμένων δημοσίων υπαλλήλων.

Όπως φαντάζεστε, διαφωνώ. Γνωρίζοντας όμως ότι η κουβέντα αυτή είναι άλλο τόσο περίπλοκη όσο είναι σημαντική, ζήτησα από τους συνομιλητές μου στο Twitter ένα μικρό περιθώριο χρόνου για να ετοιμάσω ένα σχετικό άρθρο. Τα ευρήματά μου τα παρουσιάζω παρακάτω σε συνέχειες. Ζητώ την κατανόησή σας για τυχόν καθυστερήσεις.

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΛΟΙ ΟΙ ΔΗΜΟΣΙΟΙ ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ;

Η ΕΛΣΤΑΤ δημοσιεύει υπολογισμούς για τον πληθυσμό των υπαλλήλων στη δημόσια διοίκηση, άμυνα και υποχρεωτική δημόσια ασφάλιση κάθε τρίμηνο βάσει της  Έρευνας Εργατικού Δυναμικού. Μπορείτε να τους βρείτε εδώ. Για να μπορούμε να συγκρίνουμε αυτούς τους υπολογισμούς με τα αποτελέσματα της πρόσφατης πρώτης απογραφής των δημοσίων υπαλλήλων, ιδανικά θα χρησίμευε να έχουμε στοιχεία από τον Ιούλιο του 2010. Επειδή τα στοιχεία ανά κλάδο είναι τριμηνιαία, αριθμούς έχουμε μόνο για το τρίμηνο ως τον Ιούνιο και έπειτα για το τρίμηνο ως το Σεπτέμβρη, είναι όμως βέβαιο ότι μιλάμε για ένα νούμερο της τάξης του 370.000.

Ο Διεθνής Οργανισμός Εργασίας, για συντομία ΔΟΕ, (τον οποίο όπως θα δείτε σύντομα επικαλούνται όλες οι πλευρές σε αυτή τη συζήτηση) υπολογίζει ότι το 2008 οι δημόσιοι οργανισμοί πέραν της δημόσιας διοίκησης απασχολούσαν 630.000 υπαλλήλους (αναζητήστε τα τελευταία στοιχεία εδώ), και υπολογίζει το συνολικό πλήθος των ΔΥ σε 1.022.000 – ένα νούμερο πολύ κοντινό στους υπολογισμούς του ΕΒΕΑ τους οποίους δικαίως σχολιάζει απαξιωτικά ο Ιός. Από αυτό το νούμερο θα αφαιρέσω, για να είμαστε δίκαιοι, γύρω στους 27 χιλιάδες ούτως ώστε αναλογικά να αντικατοπτρίζει στο γενικότερο Δημόσιο τη μείωση προσωπικού που πραγματοποιήθηκε στις δημόσιες υπηρεσίες από το 2008 ως τα μέσα του 2010. Το σύνολο είναι μόλις κάτω από 1 εκατομμύριο.

Η απογραφή βέβαια του 2010 βρήκε μόλις 760.000 δημοσίους υπαλλήλους – κυρίως επειδή δεν συμπεριέλαβε ΔΕΚΟ, ΝΠΙΔ και δημοτικές επιχειρήσεις. Λέτε οι παραπάνω να μην καλύπτουν το κενό των 230.000; Εγώ πιστεύω ότι το καλύπτουν με άνεση. Όπως και να ‘χει το πράγμα, η δεύτερη φάση της απογραφής θα επιδιώξει να συμπεριλάβει και αυτούς τους κλάδους. Οι συντάκτες του Ιού θα πουν βεβαίως ότι πρόκειται για μαγείρεμα για να βγει το επιθυμητό νούμερο, αλλά αυτό δεν εξηγεί γιατί κυβέρνηση, εργοδότες και συνδικάτα ήταν ικανοποιημένοι ήδη από το 2008 με το νούμερο των 1.022.000 ΔΥ.

Τώρα σχετικά με το αν υπήρχαν κάποιοι που φώναζαν για 1,5, 2 και 2,5 εκατομμύρια δημοσίους υπαλλήλους όπως μας βεβαιώνει ο Ιός (παίρνοντας γραμμή από την ΑΔΕΔΥ), δεν μπορώ να το κρίνω, ούτε ονομάζουν κανέναν τέτοιο προπαγανδιστή οι συντάκτες. Μια απλή αναζήτηση στο Google θα σας δείξει ότι τα ‘παπαγαλάκια’, αν όντως είναι τέτοια, μιλούσαν για 1 εκατομμύριο, άντε και κάτι παραπάνω.  Βέβαια πάντα θα υπάρχουν ‘κάποιοι’ αναλφάβητοι καραγκιόζηδες που πιστεύουν ο,τιδήποτε και όλο και κάποιος θα βρέθηκε να πει κάποια μαλακία στα κανάλια. Έχω κάπου έξι χρόνια να δω ειδήσεις από Ελληνικό κανάλι οπότε μπορεί να μου ξέφυγε. Αλλά δεν θεωρώ ότι υπήρχε άτομο σε υπεύθυνη θεσμική θέση ή με σοβαρή επιρροή στην κοινή γνώμη που να υιοθετούσε τέτοιους υπολογισμούς. Προσωπικά έχω γράψει στο παρελθόν ότι ο αριθμός τους πρέπει να ήταν μικρότερος από  1.024.000 το 2007 (εξηγώ γιατί εδώ).  Δεν έπεσα έξω.

Όλα τα παραπάνω βέβαια δεν απαντούν το ερώτημα του αν είναι υπεράριθμοι οι δημόσιοι υπάλληλοι. Για να αποδείξουν το αντίθετο οι άνθρωποι της ΑΔΕΔΥ και οι συντάκτες του Ιού επικαλούνται μια έρευνα, της οποίας τα στοιχεία σταματούν στο 2002 και η οποία δεν εξηγεί τον ορισμό των δημοσίων υπαλλήλων που χρησιμοποιεί.  Η έρευνα με τη σειρά της επικαλείται το Economic Outlook του ΟΟΣΑ από τον Ιούνιο του 2003, όπου τα στοιχεία αυτά δεν αναφέρονται πουθενά.

Δεν πειράζει. Μπορείτε να δείτε να τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του ΟΟΣΑ εδώ, τα οποία λένε περίπου το ίδιο πράγμα και κατονομάζουν ως πηγή τον ΔΟΕ. Οι δημόσιοι υπάλληλοι, μας λέει ο ΟΟΣΑ, είναι σχεδόν οι μισοί απ’ ό,τι στη μέση ανεπτυγμένη χώρα, αν τους μετρήσουμε ως αναλογία επί του εργατικού δυναμικού.  Έχουμε αν μη τι άλλο πολύ λίγους δημοσίους υπαλλήλους. Τα προβλήματα με αυτό το νούμερο όμως είναι πολλαπλά, και έχουν να κάνουν τόσο με τον αριθμητή όσο και με τον παρονομαστή που χρησιμοποιεί ο ΟΟΣΑ.

Εδώ κάποιοι θα αρχίσετε να δυσανασχετείτε αλλά σας παρακαλώ να συνεχίσετε να διαβάζετε: δεν σκοπεύω να κερδίσω χρόνο βάζοντας αστερίσκους, ούτε να επιμείνω σε λεπτομέρειες για να σας αποπροσανατολίσω. Σας υπόσχομαι ότι μια σε βάθος μελέτη των στοιχείων στηρίζει το υπεράριθμο των δημοσίων υπαλλήλων.

Στον αριθμητή, ο ΟΟΣΑ χρησιμοποιεί μόνο στοιχεία για την απασχόληση στον κλάδο της Γενικής Κυβέρνησης  τα οποία παίρνει από τον ΔΟΕ – στην περίπτωση της Ελλάδας, κάπου 390.000. Αυτοί ο ίδιος ο ΔΟΕ μας πληροφορεί ότι είναι λίγο παραπάνω από το ένα τρίτο (38%) των δημοσίων υπαλλήλων της χώρας, οπότε η πληροφορία που αντλούμε από τα στοιχεία του ΟΟΣΑ είναι πολύ περιορισμένη και ίσως παραπλανητική.

Βασιζόμενος σε αυτόν τον ελαττωματικό ορισμό των δημοσίων υπαλλήλων, ο ΟΟΣΑ δίνει την πυκνότητα απασχόλησης στο Δημόσιο για την Ελλάδα το 2008 ως λίγο μικρότερη από 8%. Συγκριτικά μπορεί κανείς να υπολογίσει την ίδια αναλογία, π.χ. στη Γερμανία, όπου ανέρχεται στο 12%. Ο Έλλην συνδικαλιστής της ΑΔΕΔΥ κοιτά αυτά τα στατιστικά και αναφωνεί ‘Πάρτα μωρή άρρωστη!’, συμπεραίνοντας ότι οι συνάδελφοί του όχι μόνο δεν είναι υπεράριθμοι αλλά αντιθέτως παραείναι λίγοι . 

Αν όμως προσθέσουμε και τους δημοσίους υπαλλήλους που απασχολούνται εκτός της Γενικής Κυβέρνησης (και για τις δύο χώρες εννοείται) τότε συμβαίνει κάτι μαγικό. (Αντλώ τα σχετικά στοιχεία από τον ΔΟΕ εδώ). Τα στατιστικά γίνονται 20% για την Ελλάδα και 13.6% για τη Γερμανία. Δείτε και το σχετικό γράφημα παρακάτω, για να καταλάβετε το μέγεθος της πλάνης.

UPDATE: Σχετικά με τους παραπάνω αριθμούς ακούω στα comments κάτι ψελλίσματα και χαχανητά περί δημιουργικής λογιστικής. Να εξηγήσω λοιπόν τίνος είναι τα λογιστικά 'κόλπα' που τόσο σας ενοχλούν. Ο ΔΟΕ, του οποίου τα στοιχεία επικαλούμαι, συνδιοικείται από εργοδότες, κυβερνήσεις και εργατικά σωματεία και τα στοιχεία του συνυπογράφονται από τους συνδικαλιστές μας. Στις επίσημες στατιστικές του τα επιμέρους νούμερα τιτλοφορούνται ως '4. Κλάδος Γενικής Κυβέρνησης' και '5. Δημόσιες Επιχειρήσεις' και το άθροισμα των 1.020.000 τιτλοφορείται ως 'Δημόσιος Τομέας (4+5)'. Δεν είμαστε υποχρεωμένοι ως χώρα να υποβάλουμε στον ΔΟΕ τέτοιο άθροισμα. Όπως θα δείτε παρακάτω, πολλές αξιοπρεπείς χώρες το αποφεύγουν. Αν λοιπόν οι αριθμοί δεν σας αρέσουν, πάρτε ένα τηλέφωνο την ΑΔΕΔΥ και πείτε τους να ανακαλέσουν την υπογραφή τους. Γιατί η 'δημιουργική λογιστική' που χλευάζετε είναι εργόχειρο των κοινωνικών εταίρων, όχι δική μου. Με λένε Κορνάρο και όπως θέλω σας pwnάρω.

Αν μάλιστα θέλουμε να αποφανθούμε περί βιωσιμότητας του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων, είναι καλύτερο να πάρουμε ως παρονομαστή το σύνολο των εργαζομένων και όχι ολόκληρο το εργατικό δυναμικό, το οποίο περιλαμβάνει και τους ανέργους. Με βάση αυτό τον υπολογισμό οι δημόσιοι υπάλληλοι το 2008 ήταν το 22.4% των εργαζομένων της χώρας, σε αντίθεση με περίπου 14% στη Γερμανία.

[Βλέπω ότι κάποιοι έχετε ενστάσεις σχετικά με τον υπολογισμό αυτό. Όπως προτιμάτε. Καλύψτε με το χέρι σας το γράφημα στα δεξιά για να μη σας συγχύζει και συνεχίστε να διαβάζετε :)) ] 

Γιατί κάνει τέτοια πράγματα ο ΟΟΣΑ, θα μου πείτε, και εκθέτει τα παληκάρια της ΑΔΕΔΥ; Κυρίως για να διατηρήσει τη συγκρισιμότητα των στοιχείων. Μολονότι το έργο της γενικής κυβέρνησης είναι πάνω κάτω ίδιο σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες, το έργο των δημοσίων οργανισμών πέρα από αυτήν δεν είναι καθόλου συγκρίσιμο.  Αν για κάποιο λόγο θέλετε επιπλέον αποδείξεις, δείτε τι βρίσκει ο ΟΟΣΑ όταν προσεγγίζει το θέμα λίγο διαφορετικά: ποιό ποσοστό επί του συνολικού κόστους των υπηρεσιών του δημοσίου αναλώνεται σε αμοιβές υπαλλήλων; Στην Ελλάδα, το 59.1%. Στη μέση ανεπτυγμένη χώρα, το 47.8%.  

Μπορώ να επαναλάβω όλους αυτούς τους υπολογισμούς για άλλες χώρες αλλά δυστυχώς δεν προλαβαίνω. Είναι νομίζω σαφές όμως ότι χωρίς περαιτέρω μελέτη οι αριθμοί του ΟΟΣΑ τους οποίους επικαλείται ο Ιός είναι πολύ παραπλανητικοί και τείνουν να υποτιμούν δραστικά τον αριθμό των δημοσίων υπαλλήλων στην Ελλάδα. 

Ορισμένοι εκ δεξιών μπορεί, βάσει αυτών των υπολογισμών, να προσπαθήσουν να συμπεράνουν πόσοι υπεράριθμοι δημόσιοι υπάλληλοι υπάρχουν. Για να μην κουράζεστε, μπορώ να σας πω από τώρα ότι για να πιάσουμε τα ίδια ποσοστά με τη Γερμανία θα έπρεπε να χαθούν περίπου 330.000 με 360.000 θέσεις εργασίας στο δημόσιο, με μια γενναία αύξηση στις κεντρικές κρατικές υπηρεσίες και μεγάλες περικοπές παραέξω. Αλλά ας μη βιαζόμαστε: κι αυτά τα νούμερα είναι εξίσου άχρηστα. Διαφορετικές χώρες έχουν διαφορετικούς κρατικούς μηχανισμούς και αυτό έχει επιπτώσεις για τον αριθμό των υπαλλήλων που χρειάζονται.

Η σημαντικότερη επιρροή κατά τη γνώμη μου προέρχεται από την αποκέντρωση του κράτους. Όπως δείχνουν τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, η τοπική και περιφερειακή αυτοδιοίκηση στις ανεπτυγμένες χώρες διαχειρίζεται κατά μέσο όρο το 23.2% των δημοσίων δαπανών. Στην Ελλάδα διαχειρίζεται το 5.7%. Όταν η περιφεριακή και τοπική αυτοδιοίκηση έχει σοβαρές και περίπλοκες αρμοδιότητες, χρειάζεται και πολύ περισσότερους υπαλλήλους, και ορισμένες εργασίες μοιραία επαναλαμβάνονται στο τοπικό και εθνικό επίπεδο. Κάποια είδη υπαλλήλων που σε μη αποκεντρωμένα κράτη τα χρειάζεται μόνο το υπουργείο οικονομικών (π.χ. ελεγκτές ή στατιστικούς) σε ένα αποκεντρωμένο κράτος τις χρειάζονται και οι οικονομικές υπηρεσίες σε περιφερειακές και τοπικές αρχές. Σε ομοσπονδιακές χώρες οι περιφερειακές αρχές έχουν δικές τους κυβερνήσεις και κοινοβούλια.  Αυτό εξηγεί σε μεγάλο βαθμό τον πολύ μεγαλύτερο βαθμό απασχόλησης στις κεντρικές δημόσιες υπηρεσίες που επιδεικνύουν άλλες χώρες. Ο σημαντικότερος όμως παράγοντας είναι η παραγωγικότητα του δημοσίου, και γι' αυτήν έχω να σας πω μερικά πράγματα παρακάτω.

Θα μου πείτε βέβαια, γιατί επέλεξα ως χώρα σύγκρισης τη Γερμανία. Γερμανοί είναι αυτοί, δουλειά τους είναι να μας pwnάρουν όπου μπορούν. Στην πραγματικότητα η μόνη κάπως συγκρίσιμη χώρα είναι η Πορτογαλία (μια μικρή χώρα με μεσογειακές αγκυλώσεις και εξίσου συγκεντρωτικές δομές με τις δικές μας), αλλά δυστυχώς γι’ αυτήν ο ΔΟΕ δεν μπορεί να παραθέσει συγκρίσιμα στοιχεία.

Αλλά αφού πιάσαμε κι αυτό το τροπάριο γιατί να μη δούμε και τους σημαιοφόρους του pwnage, τους  Σκανδιναβούς; Κι εδώ έχουμε πρόβλημα συγκρίσιμων στοιχείων αλλά μία από τις σκανδιναβικές χώρες, η Δανία, παρέχει όντως στο ΔΟΕ συγκρίσιμα στοιχεία με αυτά της Ελλάδας. Το ποσοστό των ΔΥ επί του εργατικού δυναμικού λοιπόν είναι 20.7% έναντι 20.2% για την Ελλάδα. Τόσο υπερτεράστιο είναι το Δανέζικο δημόσιο σε σχέση με το δικό μας παίδες. Μιλάμε για ξύλο. Δεν θα τσαντίσω τους κρατιστές φίλους με το να αναπροσαρμόσω αυτά τα ποσοστά βγάζοντας απέξω τους ανέργους. Δείτε όμως και την κατανομή του, και δείτε πόσο παραπλανητικό είναι (και πάλι!) να κοιτάμε μόνο τους αριθμούς της δημόσιας διοίκησης:

Σε όσους πανηγυρίζουν διαβάζοντας τα παραπάνω ως και καλά απόδειξη της ανωτερότητας του μεγάλου κράτους έχω να πω το εξής: όσο το οριακό όφελος που αποκομίζει ο φορολογούμενος πληρώνοντας δημοσίους υπαλλήλους υπερβαίνει το οριακό όφελος από ό,τι άλλες δαπάνες θα επέλεγε να κάνει από μόνος του, λογικό είναι να επιλέγει να δίνει κι άλλα λεφτά για να πληρώνονται οι δημόσιοι υπάλληλοι αντί να τα βάζει στην τσέπη του. Οι φόροι του Δανού 'αγοράζουν' περισσότερες υπηρεσίες από τους δημοσίους υπαλλήλους του απ' ό,τι αυτοί του Έλληνα ανά μονάδα κόστους. Προφανώς λοιπόν ο Δανός καλά κάνει και δέχεται να πληρώνει. παραπάνω φόρους για να συντηρεί το μεγαλύτερο δημόσιο τομέα του. 

Με την ίδια λογική αναρωτηθείτε: έχουμε περίπου το ίδιο αποδοτικούς δημόσιους υπαλλήλους με τη Δανία; Αν όχι, τότε δεν πρέπει να δεχόμαστε να τους δίνουμε περίπου τα ίδια λεφτά, όπως και κάνουμε. Όσο πιο μεγάλο το κενό της παραγωγικότητας, τόσο πιο μεγάλο θα πρέπει να είναι και το κενό στη διάθεσή μας να πληρώνουμε δημοσίους υπαλλήλους. Χε-λόου!!! Η αποδοτικότητα δε των δημοσίων υπαλλήλων δεν αυξάνεται (σημειωτέον) με το να προσλαμβάνουμε περισσότερους. Αυξάνεται με επενδύσεις. Πρώτα να έρθει η αύξηση της παραγωγικότητας και μετά θα βάλω κι εγώ ο Ελληνάρας το χέρι στην τσέπη να πληρώσω δημόσιους υπαλλήλους. Στο μεταξύ ευχαρίστως να πληρώσω για ό,τι αποδεδειγμένα αυξάνει την ικανότητά τους να μου παρέχουν απαραίτητες υπηρεσίες. Κι όμως κανείς δεν διαδηλώνει για καλύτερα πληροφοριακά συστήματα, υψηλότερα standards προσλήψεων ή αυστηρότερη αξιολόγηση. Ούτε που τους περνά από το μυαλό ότι όλα αυτά μπορεί τελικά να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας στο Δημόσιο.
  
Τέλος η σύγκριση με Γερμανία και Δανία μου λέει και κάτι ακόμη. Όσο πιο ποιοτικό δημόσιο τομέα έχει μια χώρα, τόσο λιγότερους υπαλλήλους απασχολεί εκτός των κεντρικών υπηρεσιών του κράτους. Το κράτος κοιτά να κάνει τις δουλειές που μόνο αυτό μπορεί να κάνει και αφήνει τα υπόλοιπα στους ιδιώτες. Ας μην αναζητείτε (όσοι το αναζητείτε) μόνο το μεγάλο κράτος της Αρείας Φυλής: να απαιτείτε πρώτα απ' όλα τις δομές που το καθιστούν βιώσιμο. 

Σας αφήνω για την ώρα με μια απλή γραφική απεικόνιση των διαφόρων υπολογισμών για το πλήθος των δημοσίων υπαλλήλων στην Ελλάδα. Το εμβαδό κάθε κύκλου είναι άναλογο του αριθμού των εργαζομένων.