Μερικοί μύθοι που φράζουν το δρόμο προς το #ναι

Σημείωση: το κείμενο είναι μετάφραση αυτού εδώ . Ευχαριστώ πολύ τον φίλο Θ.Χ. για τη μετάφραση.

Αυτή η ανάρτηση δεν χρειάζεται εισαγωγή, παρά μόνο για να πω ότι είναι η πρώτη από μια σειρά πάνω στο θέμα, στην οποία ελπίζω να δείξω πώς πέντε βασικά στοιχεία της ρητορικής του “ΟΧΙ”, τόσο μέσα όσο και έξω από την Ελλάδα, έχουν τεράστια και παραπλανητικά ελαττώματα.

Μύθος Νο.1: Οι εταίροι αρνούνται στην Ελλάδα ελάφρυνση του χρέους

Όπως ξέρουμε από το 2012, μας έχει προσφερθεί ελάφρυνση του χρέους και η προσφορά ισχύει ακόμη. Αυτό που δεν είναι μας προσφέρει κανείς είναι η εκ των προτέρων και χωρίς όρους διαγραφή του χρέους. Μια αναδιάρθρωση του χρέους που μειώνει εξόφθαλμα το ονομαστικό ποσό του χρέους μας θα είναι πολιτικά δύσκολη, αλλά υπάρχουν επιλογές για τη μείωση της πραγματικής του αξίας, και για τη βελτίωση της βιωσιμότητας του χρέους μας.

Το Eurogroup υποσχέθηκε ρητά και ξεκάθαρα να συζητηθεί ξανά η ελάφρυνση του χρέους μόλις ολοκληρωθεί επιτυχώς η τελευταία αξιολόγηση του μνημονίου.
Ο Jens Bastian έγραψε στο Macropolis :
«Ανάμεσα στα συμπεράσματα του Eurogroup για την Ελλάδα το Νοέμβριο του 2012 υπήρξε και η συμφωνία ότι τα κράτη μέλη θα εξετάσουν "μέτρα ... για την επίτευξη μιας περαιτέρω αξιόπιστης και βιώσιμης μείωσης του ελληνικού χρέους σε σχέση με το ΑΕΠ". Δύο όροι τέθηκαν για να ξεκινήσει μια τέτοια διαδικασία από τους πιστωτές:

I. Επίτευξη ετήσιου πρωτογενούς πλεονάσματος. Η έμφαση εδώ είναι στον όρο "ετήσιο". Αυτό συνεπάγεται επαναλαμβανόμενα πρωτογενή πλεονάσματα, αλλά δεν προσδιορίζει ένα συγκεκριμένο αριθμό που πρέπει να επιτευχθεί σε βάθος χρόνου.
II. Πλήρης εφαρμογή όλων [η υπογράμμιση δική μου] των όρων που περιέχονται στο πρόγραμμα (δηλαδή του δεύτερου προγράμματος μακροοικονομικής προσαρμογής) ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τρόικα.
[...]
Η προαναφερθείσα προϋπόθεση "πλήρους" εφαρμογής στηρίζεται στην έκτη αξιολόγηση του εν εξελίξει προγράμματος ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τρόικα. Η αξιολόγηση ξεκίνησε το Σεπτέμβριο του 2014 στο Παρίσι και είχε ήδη “σκαλώσει” πριν από την προεκλογική εκστρατεία.»


Δυστυχώς, η νέα Ελληνική κυβέρνηση έστειλε (έτσι
νόμιζε)  την Τρόικα σπίτι της τον Φεβρουάριο, αρνούμενη να διαπραγματευτεί μαζί τους και αρνούμενη να ολοκληρώσει την έκτη αξιολόγηση. Φαίνεται σαν αιώνες πριν, αλλά τότε απέριψε και το ίδιο το Eurogroup ως στερούμενο νομιμότητας – ήθελαν να διαπραγματευτούν με μια Ευρωπαϊκή Διάσκεψη Χρέους αμφίβολης προέλευσης και νομιμότητας. Με αυτή την πράξη κέρδισαν πολλούς πόντους με το Ελληνικό εκλογικό σώμα. Ταυτόχρονα όμως εξαφάνισαν την προοπτική μείωσης του χρέους, εκτός αν κατάφερναν να διαπραγματευτούν ένα νέο μνημόνιο από μηδενική βάση. Αυτό ακριβώς προσπάθησαν να κάνουν τους τελευταίους έξι μήνες.

Παρεμπιπτόντως, εκείνοι που ισχυρίζονται ότι δεν προσφέρθηκε ελάφρυνση χρέους στην Ελλάδα ξεχνούν ότι είχαμε ήδη δύο αναδιαρθρώσεις, μία από τις οποίες έφερε πολύ σημαντική εξοικονόμηση τόκων, ακόμη και υπολογίζοντας το γεγονός πως η οικονομία βρισκόταν σε ύφεση. Δεν υπάρχει κάποιο δόγμα κατά της ελάφρυνσης του χρέους· υπάρχουν πολλοί πολιτικοί που προσπαθούν να μην τους τσακίσουν οι ψηφοφόροι τους. Αλλά αυτό είναι η δημοκρατία, είτε μας αρέσει είτε όχι. Δεν υπάρχουν δικαιολογίες για να μην υπολογίζουμε την πολιτική άλλων στη δική μας στρατηγική.


Τελικά, θα υπάρξει ελάφρυνση του χρέους με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Θα πρέπει να γίνει με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι εύκολο στα κοινοβούλια άλλων χώρων να το αποδεχθούν. Και θα είναι υπό όρους - μεταρρυθμίσεις. Διαφορετικά, έχουμε μόνο δύο άλλες επιλογές που καταλήγουν σε μείωση του χρέους: 1. χρεοκοπία 2. οι διαπραγματεύσεις παραμένουν στο κενό, αλλά η οικονομία καταρρέει σε σημείο που ακόμη και ο πιο αφοσιωμένος υπέρμαχος του extend and pretend δεν μπορεί πλέον να προσποιηθεί ότι μπορούμε να εξυπηρετήσουμε το χρέος μας.

Μύθος 2: Η ελάφρυνση του χρέους μπορεί να διαχωριστεί από την ανάγκη για μεταρρυθμίσεις.

Αλλά γιατί επιμένουν οι πιστωτές στις μεταρρυθμίσεις πριν από την ελάφρυνση του χρέους; Διότι, όπως διαπίστωσαν οι Έλληνες ψηφοφόροι όταν ανακοινώθηκε το ερώτημα του δημοψηφίσματος, η ελάφρυνση του χρέους βασίζεται στην ανάλυση βιωσιμότητας του χρέους, και μια τέτοια ανάλυση βασίζεται σε υποθέσεις σχετικά με την μακροπρόθεσμη ανάπτυξη. Οι πιστωτές υποθέτουν ότι οι δυνατότητες μακροπρόθεσμης ανάπτυξης και αύξησης των εσόδων στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή περιορίζονται από την αναποτελεσματική κυβέρνηση και από στρεβλώσεις του ανταγωνισμού. Ακόμα και η δική μας κυβέρνηση συμφωνεί σε αυτό. Οι πιστωτές υποθέτουν, επίσης, ότι ένα μεγάλο μέρος των κοινωνικών δαπανών μας (π.χ. για τις συντάξεις) είναι αναποτελεσματικές, πράγμα που διατηρεί τις δαπάνες μας σε τεχνητά υψηλό επίπεδο, και επομένως και την ικανότητά μας να αποπληρώσουμε το χρέος τεχνητά χαμηλή.

Αν ακολουθήσουμε αυτή τη λογική, προκύπτει ότι μακροπρόθεσμα περισσότερο χρέος θα είναι βιώσιμο με μεταρρυθμίσεις από ότι χωρίς μεταρρυθμίσεις. Ελάφρυνση του χρέους με μεταρρυθμίσεις είναι καλή τακτική δανεισμού. Ελάφρυνση χρέους χωρίς αποδεδειγμένες  μεταρρυθμίσεις είναι απλά χρηματοδότηση του τρόπου ζωής των λίγων Ελλήνων που επωφελούνται από τις στρεβλώσεις της Ελληνικής οικονομίας. Η δική μας κυβέρνηση θα πρέπει να επιμείνει πως δεν πρέπει να υπάρξει ελάφρυνση του χρέους χωρίς ένα αξιόπιστο μακροπρόθεσμο επενδυτικό πρόγραμμα - δεδομένου ότι η ανάπτυξή μας αυτή τη στιγμή περιορίζεται τεχνητά από το γεγονός ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις δεν έχουν πρόσβαση σε χρηματοδότηση και, ενδεχομένως, από ανεπαρκείς επενδύσεις στην εκπαίδευση και την υγειονομική περίθαλψη. Χωρίς κάτι τέτοιο, η ελάφρυνση χρέους θα ήταν μια κακή συμφωνία για εμάς και για τους εταίρους.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, υπάρχουν και πολλά πράγματα που οι πιστωτές τα έχουν πιάσει στραβά - αν μη τι άλλο σχετικά με τις συντάξεις και τις επενδύσεις. Αλλά αν η κυβέρνησή μας και ο Ελληνικός λαός θα μπορούσαν να συμφωνήσουν επί της αρχής ότι μεταρρυθμίσεις και ελάφρυνση του χρέους είναι συνδεδεμένες, θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένα πρόγραμμα το οποίο να προσφέρει ελάφρυνση του χρέους με αντάλλαγμα μεταρρυθμίσεις, αντί για περαιτέρω δανεισμό με αντάλλαγμα οικονομικούς στόχους.

Και επειδή το χρέος μας πλέον είναι εξαιρετικά μακροπρόθεσμο, οι πιστωτές μας θα πρέπει να είναι πρόθυμοι να ακούσουν επιχειρήματα σχετικά με το πώς μπορούν οι δαπάνες στους τομείς της υγείας και της εκπαίδευσης να ενισχύσουν την ανάπτυξη - που μακροπρόθεσμα μπορούν να κάνουν τεράστια διαφορά.

Σε αυτό το θέμα η κυβέρνησή μας, με τις δηλώσεις που έχει κάνει, έχει αυτοπαγιδευτεί (και η χώρα μαζί της). Δεν έχει υπάρξει κυριολεκτικά καμία σημαντική μεταρρύθμιση που πραγματοποιήθηκε τα τελευταία 6 χρόνια για την οποία να εξέφρασαν ικανοποίηση - ακόμα και το πρωτογενές πλεόνασμα που τους επέτρεψε να αγωνιστούν για έξι μήνες ήταν ένας στόχος στον οποίο αντιτάχθηκαν έντονα μέχρι και τον Φεβρουάριο. Μερικοί από τους βασικούς ψηφοφόρους τους δεν έχουν συνέλθει ακόμη από αυτήν την αλλαγή πολιτικής.

Η Ελλάδα έχει κάνει μια εντυπωσιακή φορολογική και νομοθετική προσαρμογή που θα έπρεπε να κερδίσει το σεβασμό κάθε πληροφορημένου παρατηρητή. Μια κυβέρνηση που αποζητά απομείωση του χρέους θα μιλούσε γι αυτή την προσαρμογή με υπερηφάνεια - "ο λαός μας έκανε θυσίες για να μας κάνει τη μόνη Ευρωπαϊκή χώρα που πληρώνει τα έξοδά της"- αλλά όχι αυτή η κυβέρνηση, η οποία πρέπει μονίμως να ικανοποιεί το κοινό της στο εσωτερικό που θα ήθελε η προσαρμογή να μην είχε συμβεί ποτέ, που πιστεύει ότι το προ κρίσης χρέος μας ήταν απεχθές, τα ελλείμματά μας ήταν φουσκωμένα, και πως η Ελλάδα είναι θύμα μιας σατανικής συνωμοσίας.

Είναι αυτή η συμπεριφορά ανάμεσα στην κυβέρνηση και τους ψηφοφόρους της που καθιστά τόσο δύσκολο να πάρει οποιαδήποτε παραχώρηση εκ των προτέρων. Είναι σαφές σε όλους πως η ελληνική κυβέρνηση θεωρεί πως έχει λαϊκή εντολή να αναιρέσει τις υπάρχουσες μεταρρυθμίσεις. Οτιδήποτε λιγότερο από αυτόν τον στόχο το παραχωρεί απρόθυμα ή ξαφνικά, χωρίς προηγούμενο σχεδιασμό. Το Γενάρη αυτή η άποψη δεν ήταν ακόμη ευρέως αποδεκτή. Ο ΣΥΡΙΖΑ είχε το πλεονέκτημα ότι ήταν “καθαρός” και χωρίς να χρωστά τίποτα σε διαπλεκόμενα συμφέροντα. Αλλά ενδυναμώθηκε μέσα από τη μονομέρεια και ερασιτεχνισμό. Ακόμα και μικρά πράγματα, όπως η απίστευτα ηλίθια ιδέα να έχουμε εθελοντές φοροελεγκτές, προσθέτουν σε αυτή την εικόνα.

Μύθος 3: Οι εκκλήσεις στον “ηθικό κίνδυνο” ανέκαθεν ήταν απλά πρόσχημα για ιδεολογική προσκόλληση στη λιτότητα.

Για να καταλάβουμε πώς λειτουργεί το επιχείρημα ηθικού κινδύνου, θα πρέπει πρώτα να εξετάσουμε το προτιμώμενο σενάριο των υποστηρικτών μιας “εορτής χρέους”: πίσω στο 2010, η Ελλάδα θα είχε χρεοκοπήσει σε σημαντικό βαθμό (ας πούμε 50-70 τοις εκατό) για τους ιδιώτες πιστωτές και θα τησ είχε δοθεί μια πιστωτική γραμμή με λίγες ή καθόλου προϋποθέσεις από την Ευρώπη και το ΔΝΤ, μέχρι να μπορέσει να επιστρέψει στις αγορές. Αγνοήστε προς το παρόν το ερώτημα του πώς οι κυβερνήσεις της Ευρώπης θα κατάφερναν τα κοινοβούλιά τους να στηρίξουν μια τέτοια διάσωση, ενώ θα έπρεπε ταυτόχρονα να διασώσουν το σύνολο του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος, ή αν η Ευρώπη θα μπορούσε όντως να επιβιώσει μετά την επακόλουθη “επιδημία χρέους” με αρκετούς πόρους ώστε να χρηματοδοτήσει αναπτυξιακά μέτρα για όλη την ήπειρο.

Συνεχίζοντας το σενάριο, ο Γιώργος Παπανδρέου θα είχε επιστρέψει από αυτή την υποθετική εορτή χρέους του 2010 με ηρωικό καλωσόρισμα, φέρνοντας φρέσκο, φθηνό χρήμα αλλά και ελάφρυνση του χρέους. Εκλεγμένος με την υπόσχεση ότι “λεφτά υπάρχουν” για να πληρωθούν οι δημόσιες δαπάνες, θα είχε δικαιωθεί. Θα είχε παραμείνει στην εξουσία μέχρι τα τέλη του 2014, και στη συνέχεια θα είχε κερδίσει εύκολα τις επόμενες εκλογές. Το ΠΑΣΟΚ θα ήταν “εδώ, ενωμένο δυνατό”, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ θα παρέμενε για πάντα το κόμμα 5-8% που ήταν πριν από την κρίση. Αντιθέτως, σήμερα το ΠΑΣΟΚ είναι νεκρό και η ΝΔ είναι χρεοκοπημένη. Οι βουλευτές τους θεωρούνται τοξικοί για κάθε άλλο κόμμα. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι μίλια μπροστά από όλους τους άλλους στις δημοσκοπήσεις.

Οι “χρεοεορταστές” που ισχυρίζονται ότι ολιγάρχες στράγγιξαν τα ελληνικά ταμεία και έχτισαν το στρεβλό κράτος γύρω από τις πελατειακές τους σχέσεις θα είχαν εκπληρωμένη μία από τις επιθυμίες τους (ελάφρυνση του χρέους) σε βάρος της άλλης (την καταπολέμηση της διαφθοράς και της πελατοκρατείας). Αν έχουν δίκιο και τα προβλήματα της Ελλάδας του 2009 δεν σχετίζονται με τις επιλογές των δαπανών μας, εάν τα προβλήματα της Ελλάδας ήταν όντως περισσότερο ζητήματα πολιτικής παρά οικονομίας, αυτό δεν θα μας βοηθούσε καθόλου. Το πλοίο θα συνέχιζε ολοταχώς προς το επόμενο παγόβουνο. Αυτό ακριβώς σημαίνει ο ηθικός κίνδυνος: δίνοντας την εντύπωση πως ανταμείβουν κακές πρακτικές, οι πιστωτές θα εξασφάλιζαν πως το ίδιο σύστημα που δημιούργησε το χρέος θα επιβίωνε. Ο Ελληνικός λαός επωφελείται από την επιμονή στο επιχείρημα του ηθικού κινδύνου όσο και οι πιστωτές μας - και περισσότερο από όλους επωφελείται ο ίδιος ο Τσίπρας.

Μύθος 4: Πρόκειται για αλλαγή καθεστώτος - Ευρώπη ενάντια στη δημοκρατία


Το προηγούμενο επιχείρημα μας φέρνει στις κατηγορίες για μια αλλαγή καθεστώτος που ενορχηστρώνεται από τις Βρυξέλλες και τη Φρανκφούρτη. Σημειώστε ότι αυτοί που κάνουν τέτοιες αξιώσεις δεν καταγγέλουν το γεγονός ότι η Ευρώπη δεν μας έδωσε ελάφρυνση του χρέους το 2010 ως αλλαγή καθεστώτος, αν και αυτό το γεγονός προκάλεσε την πολιτική δολοφονία του ΓΑΠ από το ΠΑΣΟΚ. Δεν καταγγέλουν την άρνηση των Ευρωπαίων στα αιτήματα του Σαμαρά για ελάφρυνση χρέους το 2012 ως αλλαγή καθεστώτος, ακόμη και αν αυτό εξασφάλισε πως η ΝΔ θα έχανε τις επόμενες εκλογές και πιθανότατα δεν θα ξαναβρεθεί στην εξουσία για δεκαετίες, ή και ποτέ. Μόνο τώρα, που το ίδιο πράγμα συμβαίνει σε ένα συμπαθές σε αυτούς κόμμα, φωνάζουν για «αλλαγή καθεστώτος». Όμως ακόμη και τώρα, ο μόνος λόγος που οι πιστωτές διακινδυνεύουν να χάσουν το ΣΥΡΙΖΑ ως συνεργάτη είναι πως ο ίδιος ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί να αναμετρηθεί με την περιθωριακή εσωκομματική του αντιπολίτευση. Άλλωστε, αν γίνονταν σήμερα εκλογές, ο ΣΥΡΙΖΑ θα κέρδιζε μεγαλύτερο προβάδισμα έναντι της ΝΔ από ό, τι πήρε στις τελευταίες εκλογές και θα αποκτούσε αυτοδυναμία, με μια πλειοψηφία που δεν θα εξαρτιόταν από την αηδιαστική συνδρομή των Ανεξάρτητων Ελλήνων.

Πάντα αγανακτώ με ανθρώπους που θέλουν να παρουσιάσουν την αναμέτρηση σχετικά με το ελληνικό χρέος ως μια μάχη για τη δημοκρατία. Δεν είναι ούτε κατά διάνοια. Για να καταλάβουμε γιατί, πρέπει να καταλάβουμε α) τι ήταν η “λαϊκή εντολή” του ΣΥΡΙΖΑ, β) τι θέλουν οι Έλληνες, γ) τι πραγματικά εμποδίζει το ΣΥΡΙΖΑ από το να έρθει σε μια συμφωνία και δ) ότι υπάρχουν και άλλες δημοκρατίες που πρέπει να ληφθούν υπ' όψιν.

Ας αρχίσουμε με τη λαϊκή εντολή του Τσίπρα. Ο ΣΥΡΙΖΑ ήρθε στην εξουσία υποστηρίζοντας ότι θα μπορούσε να αντιστρέψει τη λιτότητα «με ένα νόμο, ένα διάταγμα», και ότι θα κάνει στη Μέρκελ μια προσφορά που δεν θα έχει «ούτε ένα στο εκατομμύριο» πιθανότητα να απορρίψει. Υποσχέθηκε μια σκληρή επαναδιαπραγμάτευση του χρέους μας, μια σταδιακή αναστροφή των περικοπών σε παροχές και ελάχιστο μισθό (που θα χρηματοδοτούνταν από την ΕΚΤ), πάταξη της φοροδιαφυγής και εξισορρόπηση των φορολογικών εσόδων, έτσι ώστε οι πλούσιοι να πληρώνουν μεγαλύτερο μερίδιο από ό, τι σήμερα. Κανείς δεν πίστευε πως όλα αυτά ήταν πραγματικά δυνατό να συμβούν. Επανειλημμένα, οι υποστηρικτές του ΣΥΡΙΖΑ έλεγαν πως «αν κάνουν το 10% από αυτά που υποσχέθηκαν, θα είναι καλύτεροι από τους προηγούμενους». Το υπονοούμενο λοιπόν της λαϊκής εντολής (που έγινε εμφανές όταν ξεκίνησαν οι διαπραγματεύσεις) ήταν ότι ήθελαν κάποιον να αποκαταστήσει την αξιοπρέπειά τους, να πολεμήσει για αυτούς και να τους μετατρέψει από παθητικούς παρατηρητές της λιτότητας σε κύριους της δικής τους μοίρας.

Ωστόσο, η πλειοψηφία του ελληνικού λαού διατηρεί επίσης την αμέριστη υποστήριξή της για το ευρώ· όχι γιατί πιστεύουν όλοι ότι ήταν μια καλή ιδέα να ενταχθούμε στο κοινό νόμισμα, αλλά επειδή πιστεύουν ότι η φυγή από το ευρώ θα είναι ένα επίπονο διαζύγιο τώρα και θα προτιμούσαν να μην το κάνουν τη στιγμή που η οικονομία μας παραπαίει από τη χειρότερη ύφεση στην ιστορία της. Μπορεί αν τους δοθεί η δυνατότητα να εγκαταλείψουν το ευρώ με μεθοδικό τρόπο αργότερα, η πλειοψηφία των Ελλήνων να το έκανε. Θα πρέπει να έχουν αυτή την ευκαιρία. Αλλά για τώρα αυτό δεν είναι μια καλή επιλογή (δεν είμαι σίγουρος πώς θα μπορούσε ποτέ να είναι), και οι ψηφοφόροι έχουν υπάρξει σαφείς σε δημοσκοπήσεις από το Μάιο ότι θα προτιμούσαν μια κακή διαπραγμάτευση από τη διακινδύνευση Grexit. Η πλειοψηφία των Ελλήνων επίσης, από τον Ιούνιο, πιστεύει ότι οι διαπραγματεύσεις δεν πάνε καλά.

Είναι στην πραγματικότητα μόνο ένα μικρό αριστερό τμήμα εντός του ΣΥΡΙΖΑ από το οποίο δεν είναι σε θέση ο Τσίπρας να περάσει μια συμφωνία και ταυτόχρονα είναι ανοιχτό στο ενδεχόμενο του Grexit. Κάτι τέτοιο μπορεί να είναι σημαντικό για τον πυρήνα του ΣΥΡΙΖΑ που υπάρχει από το 2009, αλλά δεν είχε σχεδόν τίποτα να κάνει με την εκλογική του επιτυχία από τότε. Άλλο ένα 30% του εκλογικού σώματος προστέθηκε στους ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ, το οποίο έχει ελάχιστα κοινά με την αριστερή πτέρυγα του κόμματος. Δυστυχώς, ως αποτέλεσμα της ιστορίας του ΣΥΡΙΖΑ ως συνασπισμόυ, ο Τσίπρας θα χρειαζόταν τις ψήφους της αριστερής πτέρυγας για να περάσει οποιαδήποτε διαπραγμάτευση από τη βουλή, γιατί αυτή η ομάδα έχει περισσότερους βουλευτές σε σχέση με το μερίδιο της λαϊκής ψήφου που της αντιστοιχεί.

Είναι ήδη αρκετά κακό ότι μια πτέρυγα που αντιπροσωπεύει περίπου το 4-5% του ελληνικού εκλογικού σώματος μπορεί να κρατήσει σε ομηρία το άλλο 30% που υποστηρίζουν την κυβέρνηση, αλλά θα χρειαζόταν εξαιρετικό κυνισμό ή εξαιρετική αφέλεια ώστε να ισχυριστεί ένας εξωτερικός παρατηρητής ότι στην πραγματικότητα αυτό το 5% αντιπροσωπεύει τη βούληση του λαού.

Τέλος, η Ελλάδα δεν έχει το μονοπώλιο στις εκλεγμένες κυβερνήσεις. Η δική μας λαϊκή εντολή μας υπαγορεύει με ποιους όρους είμαστε πρόθυμοι να δανειστούμε. Η λαϊκή εντολή των πιστωτών τους υπαγορεύει υπό ποιους όρους είναι πρόθυμοι να δανείσουν. Αν στο διάγραμμα Venn η τομή των δύο είναι κενό σύνολο, όπως πιθανότατα είναι, τότε η ειλικρινής και σωστή τακτική θα ήταν πουν στο λαό “λυπούμαστε, δεν μπορούμε να δανειστούμε από αυτούς τους ανθρώπους”. Και να σταματήσουν να σπαταλάνε χρόνο.

Μύθος 5: Η Τρόικα έχει επιβάλλει ελέγχους κεφαλαίων

Πρέπει να κάνω μια ειδική αναφορά εδώ σχετικά με το ρόλο της τρόικα στην επιβολή περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων στην Ελλάδα. Όπως επαναλήφθηκε κατά κόρον τους τελευταίους μήνες, μόνο η δική μας κυβέρνηση έχει τη δύναμη να εισαγάγει ελέγχους κεφαλαίων στην Ελλάδα. Είναι νομικά και πρακτικά αδύνατο να γίνει με οποιοδήποτε άλλο τρόπο. Η ΕΚΤ μπορεί να επηρεάσει αυτή τη διαδικασία, αλλά μόνο επειδή οι Ελληνικές τράπεζες δεν έχουν άλλη πρόσβαση σε ρευστότητα και εξαρτώνται από αυτήν (μέσω του ELA) για χρηματοδότηση.

Γιατί δεν έχουν οι Ελληνικές τράπεζες ρευστότητα; Γιατί υπήρξε ένα τεράστιο κύμα αναλήψεων, που ξεκίνησε το Δεκέμβριο και κορυφώθηκε τον Ιανουάριο.

Πώς προέκυψε αυτό το κύμα αναλήψεων; Επειδή α) η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ είπε επανηλλειμένα κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του ότι προτίθεται να φορολογήσει τις καταθέσεις και β) επειδή η Ελλάδα έμεινε χωρίς πιστωτική γραμμή, όταν διώξαμε την Τρόικα, αυξάνοντας έτσι τους φόβους ότι η Ελλάδα ενδέχεται να χρεοκοπήσει- πράγμα που θα σκότωνε τις τράπεζές μας. Ναι, υπήρξαν δημοσιεύματα για το θέμα αυτό - μετά το Δεκέμβριο - και ναι, οι φόβοι ενός bank run μπορεί να βοηθήσουν να προκληθεί ένα bank run, αλλά η εναλλακτική λύση θα ήταν να φιμώσει η κυβέρνηση τον Τύπο σχετικά με ένα θέμα που ειλικρινά είναι πολύ σημαντικό (και για το οποίο η αρθρογραφία ήταν σε γενικές γραμμές ακριβής).

Τι έκανε η ΕΚΤ για αυτή την κατάσταση; Αν η ΕΚΤ επεδίωκε «αλλαγή καθεστώτος», θα μπορούσε να κλείσει τον ELA από τον περασμένο Φεβρουάριο και να αναγκάσει την ελληνική κυβέρνηση σε υποταγή, ενώ αυτοί ακόμα προσπαθούσαν να καταλάβουν πώς λειτουργεί μια κυβέρνηση. Αντ 'αυτού, συνέχισε να αυξάνει το ποσό που οι ελληνικές τράπεζες θα μπορούσαν να δανείζονται από αυτήν. Οι τράπεζες δανείζονται χρήματα από τον ELA έναντι εχέγγυων - σε πολλές περιπτώσεις ελληνικά ομόλογα. Με τον ίδιο μας τον υπουργό Οικονομικών να λέει δημοσίως ότι α) είμαστε αναξιόχρεοι και β) θα επιδιώξουμε την ελάφρυνση του χρέους, η ΕΚΤ βρέθηκε να αποδέχεται ομόλογα ως εγγύηση τα οποία γνώριζε ότι ήταν πολύ πιθανό να μην αποπληρωθούν. Θα έπρεπε να σταματήσει να το κάνει τη στιγμή που Βαρουφάκης άνοιξε το στόμα του. Αντ 'αυτού, απλά αναθεώρησε το κούρεμα που εφάρμοζε για τα εν λόγω ομόλογα, καθ' όλη τη διαπραγμάτευση. Σταμάτησε μόνο όταν κατέστη σαφές πως η Ελλάδα πρόκειται να χρεοκοπήσει απέναντι στο ΔΝΤ, μια κατάσταση που ήταν ιδιαίτερα σημαντική σε σχέση με την αξία των ομολόγων μας και η οποία ήταν πάρα πολύ δημοσια για να (προσποιηθεί ότι) αγνοούσε.

Βέβαια η ΕΚΤ δεν είναι και αθώα περιστερά, αλλά το μεγαλύτερο λάθος της είναι να συνεχίσει να αποδέχεται τη φερεγγυότητα των ελληνικών τραπεζών. Τόσο η ΕΚΤ όσο και η ελληνική κυβέρνηση καθ' όλη τη διάρκεια αυτής της κρίσης κρύβονται πίσω από την αξιολόγηση της ΕΚΤ, η οποία είναι, ειλικρινά, κουραφέξαλα. Η φερεγγυότητα εξαρτάται από τις τιμές των τίτλων και αυτές εξαρτώνται από την πολιτική. Ο αριθμός Ελληνικών μη εξυπηρετούμενων δανείων δεν μειωνόταν τον Ιανουάριο και σίγουρα δεν μειώνεται ούτε τώρα. Ο αριθμός πτωχεύσεων έχει αυξηθεί. Επιπλέον η νέα κυβέρνηση έχει πάρει πολύ αρνητική στάση σχετικά με τις κατασχέσεις, ουσιαστικά καθιστώντας μεγάλο μέρος του χρέους ακάλυπτο, και η αξία των όποιων ομολόγων εξακολουθούν να κατέχουν οι τράπεζες πρέπει να έχει πέσει αρκετά.

Γιατί λοιπόν χειραγωγείται η αξιολόγηση φερεγγυότητας της ΕΚΤ με αυτόν τον τρόπο; Ένας επικριτής μου στο Twitter με βοήθησε να ξεκαθαρίσω τις σκέψεις μου σχετικά. Είναι επειδή αυτή η χειραγώγηση επιτρέπει στην ΕΚΤ να παράσχει ELA, το οποίο κανονικά μόνο φερέγγυες τράπεζες μπορούν να λάβουν. Χωρίς αυτό το πρόσχημα, η ΕΚΤ θα έπρεπε να τραβήξει την πρίζα – όχι να σταματήσει απλά την αύξηση του ανώτατου ορίου· να σταματήσει εντελώς να παρέχει ELA. Ακόμα μέχρι σήμερα δεν το έχει κάνει. Αυτό είναι λάθος, φυσικά, αλλά μήπως προδίδει μια στρατευμένη κεντρική τράπεζα που προσπαθεί να ρίξει τη νέα κυβέρνηση; Όχι, αντιθέτως προδίδει μία ΕΚΤ που κάνει τα στραβά μάτια προκειμένου να αποφύγει να κάνει το δυσάρεστο μέρος της δουλειάς της – το διακανονισμό της χρεοκοπίας των τραπεζών μας. Δεν θα προσποιηθώ πως το κίνητρο είναι ανθρωπιστικό, αλλά το αποτέλεσμα είναι.

GETTING TO YES IN GREECE - A COLLECTION OF MYTHS (IN PROGRESS)

This post needs no introduction, other than for me to say that it is the first of a few on the subject, in which I hope to show how five key elements of the NO side's rhetoric, both within and outside Greece, are fatally flawed.

Due to the density of Greece's political time at the moment, I will have to update and provide references as I go along. If any readers are willing to translate, please get in touch via Twitter.

Myth no.1: Greece is being denied debt relief

As we've known since 2012, debt relief is on the table. What is not on the table is up-front, unconditional debt relief. Debt relief that very explicitly reduces the nominal Euro amount of our debt will be politically difficult, but options exist for reducing the actual value of our debt and our interest burden, and for improving the sustainability of our debt.

The Eurogroup explicitly, unambiguously promised in black and white to discuss debt relief once again on the successful conclusion of our latest programme review. Quoting Jens Bastian's post on Macropolis:

The November 2012 Eurogroup conclusions on Greece agreed that member states would consider “measures … for achieving a further credible and sustainable reduction of Greek debt-to-GDP ratio”. Two conditions were stipulated for such a process to be initiated by Greece’s European creditors: 

I. Achieving an annual primary surplus. The emphasis here is on the term “annual”. The conditionality implies recurring primary surpluses, but it does not specify a certain number or volume to be attained over time. 

II. Full implementation of all [my emphasis] conditions contained in the programme (i.e. the second macro economic adjustment programme) between Greece and the troika.  

[...] 

The aforementioned “full” implementation conditionality critically rests on the conclusion of the sixth review of the ongoing programme between Greece and the troika. The review mission started back in September 2014 in Paris and had already stalled before the election campaign.

Unfortunately, the new Greek government dismissed the Troika in February, refusing to negotiate with them or indeed conclude the sixth review. It seems like centuries ago, but back then they also dismissed the Eurogroup as lacking legitimacy - they would only deal with a European Debt Conference of dubious provenance and legitimacy. This won them tons of credit with the Greek electorate. It also killed the prospect of debt relief, unless a new memorandum could be negotiated from scratch. Which is what we set about doing for the last six months.

By the way, those who claim that Greece has not been offered debt relief forget we've had two restructurings already, one of which delivered very substantial day-to-day interest savings even after accounting for a depressed economy (see graph, raw data here). There is no dogma against debt relief; there are a lot of politicians trying not to get slammed by their electorates. But that is democracy, whether you like it or not. There are no excuses for not factoring other people's politics into our strategy.

Is Greece paying too much interest on its debt? Here's interest as % of gov revenue. Data: http://t.co/YZoTWZaofu pic.twitter.com/0YTyTtfa8p

— Emmanuel Schizas (@eschizas) May 2, 2015

Bottom line - we will get debt relief one way or another. It will have to be packaged nicely for other countries to accept. And it will be conditional. Failing this, only two other options are open to us, both of which end with debt relief: 1. we default 2. negotiations remain stay in limbo but the economy collapses to the point where even the most committed extender-and-pretenders can no longer pretend we're solvent.

Myth 2: The case for debt relief can be divorced from the case for reform.

But why do creditors insist on reforms before debt relief? Because, as Greek voters found when the question of our referendum was announced, debt relief relies on debt sustainability analysis, and DSA relies on assumptions about long term growth. The creditors assume that Greece's long-term growth and revenue raising potential is currently constrained by inefficient government and competitive distortions. Even our own government agrees. The creditors also assume that much of our welfare spending (eg on pensions) is inefficient, which keeps our spending artificially high, and therefore our ability to repay debt articifially low.

If you follow this logic, it follows that more debt is sustainable long-term with reform than without reform. Giving debt relief with reform is good lending. Giving debt without proof of reform is financing the lifestyle choices of the few Greeks who benefit from distortion. Our own government should likewise insist on no debt relief without a credible long-term investment plan - since our growth is currently artificially contrained by Greek businesses not having access to finance and possibly by underinvestment in education and healthcare. Without this, we would get a bad deal.

Within this framework, there is a lot the creditors are getting wrong - not least on pensions and investment. But if our government and the Greek people could agree on the principle that reforms and debt relief are linked, a programme could be built that offers debt relief in exchange for reform, as opposed to just credit on policy conditions.

And because our debt is now super-long in maturity, our creditors should be willing to listen to arguments about the growth enhancing powers of health or education spending - which in the long run make a huge difference to growth.


This is where our government has talked itself, and the country into a corner. There is literally no major reform carried out in the last 6 years that they actually welcomed - even the primary surplus that has allowed then to fight on for six months is an aim they bitterly opposed right up until February. Some of their core voters are still reeling from this change in policy.

Greece has made a staggering fiscal and regulatory adjustment that would win us the respect of any informed observer. A government out to get debt relief would speak of it with pride - "our people sacrificed to make us the only European country that pays its way." but not this government, which must forever play to a gallery back home that wishes said adjustment had never happened, that believes our pre crisis debt was odious, our deficit figures inflated, and Greece the victim of an evil conspiracy.

It is this attitude among the government and its voters that makes it so hard to get any up front concessions. The Greek government, it is clear to all, sees it as its mandate to roll back reform. It offers anything less grudgingly, or with barely a moment's planning. This was not yet the consensus in January. Syriza had the advantage of being clean and owing nothing to established interests. But It was built up through unilateralism and amateurism. Even small things, such as the unbelievably stupid volunteer tax inspector brainwave, add to this image.

Myth 3: appeals to moral hazard have always been just a front for ideological austerity.

To understand how the moral hazard argument works, you need to imagine the preferred scenario of the Debt Jubilee Crowd: back in 2010, Greece defaults to a substantial extent (say 50-70pc) on private creditors and is given a few- or no-strings credit line from Europe and the IMF until it can return to the markets. Ignore for now the question of how European sovereigns would get their parliaments to back such a rescue while having to bail out the entire European banking system at the same time, or whether Europe would indeed survive the ensuing contagion with resource enough to fund continent wide stimulus.

George Papandreou would return from the hypothetical 2010 debt jubilee to a hero's welcome, bringing both fresh, cheap money and debt relief. Elected on a promise that 'money can be found' to pay for government spending, he has been vindicated. He'd stay in power until late 2014, then easily win another term. PASOK would "live and reign," as we say in Greece, while Syriza would forever remain the 5-8% party it was pre-crisis. Today, instead, PASOK is dead, ND is bankrupt. Their old deputies are toxic to any new party. Syriza is miles ahead of everyone else in the polls. 

Jubileans who claim that oligarchs drained the Greek coffers and built the crooked state around their rent-seeking would have got one wish (debt relief) at the expense of the other (fighting corruption and cronyism). If they are right and Greece’s 2009 woes are in no major way related to our spending choices, if indeed Greece's problems were political rather than economic, this would do us no good. The ship would keep speeding into the next iceberg. That's what moral hazard means: by appearing to reward wrongdoing, the creditors would ensure the same system that created the debt would survive. The Greeks benefit from the insistence on moral hazard arguments as much as our creditors - and none more so than Tsipras himself.

Myth 4: This is regime change - Europe versus democracy

The argument above brings us to accusations of regime change orchestrated by Brussels and Frankfurt. Note that the people who make such claims do not denounce the failure of Europe to give us debt relief in 2010 as regime change, though it caused PASOK to politically assassinate g-pap. They don't denounce the rebuff of Samaras' debt relief demands in 2012 as regime change, even though it ensured ND would lose the next election and not see power again for decades, if ever. Only now, with a favoured party at the receiving end, do they cry 'regime change.' And even now, creditors are only risking losing a partner in Syriza because Syriza cannot square up to its niche internal opposition. An actual election today, after all, would give Syriza a bigger lead over ND than it got in the last election and make them all powerful, with a straight majority that would not depend on the disgusting company of the Independent Greeks. 

I am always exasperated by people who make the Greek debt stand-off out to be a battle for democracy. It is far from. To understand why, you have to understand a) what Syriza's mandate was, b) what the Greek people want, c) what's really keeping Syriza from a deal and d) that there are other democracies at play.

First, Tsipras' mandate. Syriza came to power claiming that it could reverse austerity 'with one law, one edict', and that it would make Merkel an offer she would have 'not one in a million' chances of rejecting. It promised a tough renegotiation of our debt , and a gradual reversal of benefits and minimum wage cuts, to be financed by the ECB, a crackdown on tax avoidance and a rebalancing of tax revenues so that the rich pay a greater share than they currently do. No one believed all of this was truly possible. Repeatedly, Syriza supporters said that 'if they do 10% of what they promised, they'll be better than the previous bunch'. The subtext to the people's mandate (which became evident once the negotiations began) was therefore that they wanted someone to restore their dignity, fight their corner, and turn them from passive observers of austerity back into authors of their own fate.

Yet the majority of Greek people are also unwavering in their support for the Euro; not because they all think it was a good idea to join the common currency but because they think it will be a messy divorce right now and would rather not do it while our economy is reeling from the worst recession in history. It may be that, given the option to leave the Euro in an orderly fashion somewhere down the line, a majority of Greeks would take it. They should have this chance. But for now this is not a good option (I am unsure how it would ever be), and voters have been clear in surveys since May that they'd rather take a bad deal than risk Grexit. A majority of Greeks have also, since June, believed that negotiations are not going well.

It is in fact only a small left-wing faction within Syriza that Tsipras is unable to sell a deal to and that is additionally comfortable with Grexit. These may be close to the heart of 2009 Syriza, but they have had almost nothing to do with its electoral success since. A new 30% of the electorate has swelled their ranks which has little in common with the left wing of the party. Unfortunately, as a result of Syriza's history as a coalition, Tsipras would be counting on the votes of its left wing to see any deal through parliament, because this group is over-represented relative to their share of the party's actual popular vote.

It's bad enough that a faction representing some 4-5% of the Greek electorate can hold another 30% that support the government to ransom; but it takes a special kind of cynicism or cluelessness for an outside observer to claim that it actually represents the will of the people.

Finally, Greece has no monopoly on elected governments. Our popular mandate dictates on what terms we're willing to borrow. The creditors' popular mandate dictates on what terms they're willing to lend. If the Venn diagram of the two is null, as it very likely is, then the honest and respectful thing to do is turn to the people and say - I'm sorry, we can't borrow from these people. And stop wasting time.

Myth 5: The Troika has imposed capital controls

I need to make a special point here about the role of the troika in the institution of capital controls in Greece. As was repeated ad nauseam in the last few months, only our own government has ever had the power to introduce capital controls in Greece; it is legally and practically impossible to do in any other way. The ECB does have influence on this process, but only because Greek banks are illiquid and depend on it (via ELA) for funding.

Why are Greek banks illiquid? Because of a massive bank run, which started in December and peaked in January.

And here is the Greek bank run supposedly caused by the ecb in February. Starts in December, peaks in January pic.twitter.com/X1HsUeLyYm"

— Emmanuel Schizas (@eschizas) March 26, 2015

Why was there a bank run in the first place? Because a) Syriza's leadership repeated in its pre-election campaign that it was planning to tax deposits and b) because Greece was left without a credit line when the Troika were sent packing, raising fears that Greece may default - which would kill our banks. Yes the press reported on this - after December - and yes fears of a bank run can help cause a bank run; but the alternative is to muzzle the press on an issue that frankly is quite important (and on which they were reporting broadly accurately).

What did the ECB do in response? A coup-minded ECB could have shut off ELA back in February and shocked the Greek government into submission while they were still unsure of how government works. Instead, they kept increasing the amount Greek banks could borrow from them. Banks borrow ELA money against collateral - in many cases Greek bonds. With our own Finance Minister saying publicly that a) we are insolvent and b) we will seek debt relief, the ECB was left in the position of accepting bonds as collateral that it knew were very likely to be defaulted on. It should have stopped the moment Varoufakis uttered the words. Instead, it simply reviewed the haircut it applied on said bonds, throughout the negotiation. It stopped only when it became clear Greece was going to default on the IMF; a situation that was highly relevant to the value of our bonds and which was too public to (pretend to) ignore.

The ECB is far from angelic of course. But its greatest mistake is to continue to sign-off on Greek banks' solvency. Both the ECB and the Greek government have continued throughout this crisis to hide between the ECB's assessment, which is, frankly, BS. Solvency depends on asset prices and these are contingent on policy. Greek NPLs were not really pointing downwards yet in January and they sure as hell aren't falling now. Insolvencies are up. To add to this, the new government has taken a very dim view of foreclosures, effectively making a great deal of debt unsecured, and the value of whatever bonds the banks are still holding must have taken a beating.

Why is the ECB's solvency assessment being manipulated in this way? A critic on Twitter helped me clarify this in my head. Because it allows the ECB to provide ELA, which only solvent banks may receive. Without this pretense, the ECB would have to pull the plug - not stop raising the ceiling; stop providing ELA at all. It still hasn't to this date. This is wrong of course, but does it speak of a militant central bank out to get the new government? No. It speaks of one bending the rules in order to avoid having to do the nasty part of its job - resolution. I am not pretending the motivation here is humanitarian, but the outcome actually is.