THE UFOS IN THAT LATEST IMF PAPER, PLUS WHAT WE WILL BE DEMONSTRATING ABOUT THIS YEAR

One of the easiest ways for journos to get a scoop these days is to go through the latest IMF projections for Greece and search for the word 'unidentified.' This is basically another way of saying 'not sure how.'

The word occurs 11 times in the latest review of Greece's programme, and although not each UFO (unidentified fiscal objective) tells a story, together they tell the following two:

• Page 46: The programme is short of financing: EUR4.4bn in 2014 and 6.5bn (2.4% and 3.4% of GDP respectively) in 2015, as original commitments anticipated market access around this year. 
• Page 50: The Greek government will have to bring forward 100m of savings or revenue in 2013 and  find an additional EUR3.4bn and EUR0.7bn (or 1.8% and 0.2% of GDP)  in 2015 and 2016 respectively.
• Note that the IMF aggregates figures assuming all unidentified savings will be delivered.

Also, watch out for the following demonstration hotspots:

1. The Government will prepare a new draft Medium Term Fiscal Strategy (pg 82) by early September.
2. The Government will call for expressions of interest from potential buyers of EYDAP in Q4 2013 (Pg 96)
3. By October 2013, any state entity that is not contributing to the Commitment Register (i.e. the central register of approved spending that doesn't yet correspond to actual invoices) will have its state funding cut off, unless it has a budget of under EUR1m.
4. An audit of Social Security Funds is due by end-August (pg 88)
5. A new Code for Lawyers is supposed to have been rolled out by end-July (pg 92).
6. Greece is supposed to have rolled out its anti-corruption action plan by end July 2013. The tax administration version of this plan has been ready since January and can be read in Greek here. Warning: it opens with a Gandhi quote. 
7. New reforms to social security contributions are due by November (pg 94) 
8. Electronic import declarations should be phased in by end November (pg 94)
9. By end September some medical supplies will be available to buy outside of pharmacies (gasp!)
10. By end 2013 the government is meant to have hired 400 new collections officers to claw back overdue social security contributions from employers (pg 86-7)
11. The Government plans to consolidate all agencies related to tax administration and economic crime, and has already prepared the legal framework that will allow this (Pg 84)
12. A whole raft of new luxury laws will come in by end of August 2013 and a memorandum of understanding will be signed with Greek shipowners (pg 79). I think the first shorts of that battle have already been fired. 

And a parting note. If you want to feel in your bones the sheer evil of Greek government bureaucracy, read page 82 on how we intend to comply with the Late Payment Directive. Then read pg 86 on the treatment of VAT owed to businesses. The Greek Government is calmly informing the world that it intends to break the spirit, if not the letter, of the Late Payment Directive.

ΤΙ ΣΥΝΕΒΗ ΤΕΛΙΚΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ; (Update no. 5)

Η είδηση των αποφάσεων του Eurogroup στις 16 Μαρτίου με βρήκε στη Λάρνακα, όπου βρισκόμουν για επαγγελματικούς λόγους. Αντί να σχολιάζω σε πραγματικό χρόνο όπως λέμε στην Εσπερία, αποφάσισα να συγκεντρώσω όσο υλικό γινόταν και να γράψω αυτό το κείμενο, εν μέρει γιατί με ανησύχησε το αναπάντεχα άθλιο επίπεδο της πληροφόρησης που κυκλοφορεί.

Αναγκαστικά δημοσιεύω σε δόσεις - ζητώ λοιπόν την υπομονή σας.

Μέρος 1ο: Τι έπαθε έτσι ξαφνικά η Κύπρος;

Τίποτε δεν έπαθε ξαφνικά, όπως κι η Ελλάδα δεν έπαθε τίποτε ξαφνικά το 2009-10. Απλά τώρα άρχισαν να ασχολούνται τα κανάλια.

Οι Κυπριακές τράπεζες από τον Οκτώβρη του 2011, την επαύριο του Ελληνικού PSI , το οποίο τους έριξε ένα κούρεμα της τάξεως των 5δις, ήταν ήδη ξοφλημένες. Μόνο από το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων, η Λαϊκή έγραψε ζημιές 2.5δις ενώ ή Τράπεζα Κύπρου 1.4δις. Μικρά ποσά θα μου πείτε, τώρα πια έχουμε συνηθίσει να μιλάμε για δεκάδες δις και πάνω. Μην ξεχνάτε όμως ότι η Κυπριακή οικονομία παράγει με το ζόρι 18δις ΑΕΠ ετησίως και τα έσοδα του Κυπριακού κράτους ανέρχονται σε περίπου 7δις ετησίως.

Σε αυτές τις ζημιές προστέθηκαν και πιο 'οργανικές' ζημιές από την έκθεσή τους στην χειμαζόμενη Ελληνική οικονομία. Ακόμη και χωρίς αυτές όμως, τα κεφάλαια των Κυπριακών τραπεζών θα έπεφταν πολύ κάτω από το όριο που θα τους επέτρεπε να δανείζουν μόνο από το κανόνι που τους βαρέσαμε εμείς οι Ελλαδίτες. Γνωρίζοντάς τα όλα αυτά, η Κυπριακή κυβέρνηση ζήτησε επίσημα ενίσχυση τον Ιούνιο του 2012.

Οι Κυπριακές τράπεζες ήταν, για ένα διάστημα, τυχερές: ήδη από το 2008, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα είχε βάλει μπρος το πρόγραμμα Έκτακτης Ενίσχυσης Ρευστότητας (Emergency Liquidity Assistance ή ELA) - το ίδιο που απείλεισε να αποσύρει μετά τις 25 Μαρτίου. Κατάφεραν λοιπόν προσωρινά να υποκαταστήσουν τα κεφάλαια που τους έλειπαν με δανεικό χρήμα. Η δε ΕΚΤ συνέχισε να ανέχεται αυτή την κατάσταση για όσο χρόνο χρειαζόταν ώστε να επιτευχθεί η συμφωνία περί ανακεφαλαιοποίησης των Κυπριακών τραπεζών. Όπως θα δούμε στη συνέχεια, αυτό τελικά πήρε παραπάνω χρόνο απ' ό,τι αρχικά σχεδιάστηκε.

Η ELA ήταν ως το 2011 ένα σχεδόν μυστικό εργαλείο ρευστότητας της ΕΚΤ που επέτρεπε στις Κεντρικές Τράπεζες των κρατών μελών της Ευρωζώνης να διοχετεύουν ρευστότητα στις τράπεζες της χώρας τους υπό ορισμένους (χαλαρούς) όρους, χωρίς τις ίδιες απαιτήσεις για εγγυήσεις που θα είχε η ίδια η ΕΚΤ.

Από το Σεπτεμβρη του 2011 η ΕΚΤ υιοθέτησε μια πιο διαφανή μέθοδο καταγραφής αυτής της βοήθειας. Ώς εκ τούτου μπορούμε να συναγάγουμε το ποσό που αντλούσαν οι Κυπριακές τράπεζες από την ΕΚΤ μέσω της ELA από τις οικονομικές καταστάσεις της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου, η οποία ως μέλος του Eurosystem (δηλαδή ως μέρος της ΕΚΤ) μοίραζε τα λεφτά. Διαβάστε αυτό για να κατανοήσετε τη λογιστική αλχημεία πίσω από τα δημοσιευμένα στοιχεία και το τι συνέβη το Σεπτέμβρη του 2011.

Τέλη Σεπτέμβρη του 2012 λοιπόν (για να διατηρήσουμε τη συγκρισιμότητα των ποσών) το ποσό της ELA προς της Κυπριακές τράπεζες είχε φτάσει τα 9.9δις, από κάπου 3.8δις ένα χρόνο πριν. Η ενίσχυση μέσω ELA έπεσε στα 9.1δις το Γενάρη του 2013, που είναι και ο τελευταίος μήνας για τον οποίο έχουμε πλήρη στοιχεία. 

Για να καταλάβουμε τι σημαίνει αυτό, θυμηθείτε ότι το μετοχικό κεφάλαιο και των δύο μεγάλων κυπρικών τραπεζων (Λαϊκής και Κύπρου) μαζί ήταν 3.3δις, ενώ οι οφειλές τους σε άλλες τράπεζες γενικά ήταν 14.3δις. Από αυτές, 9.8δις ήταν (όπως είδαμε) προς την ΕΚΤ, η οποία είχε αντικαταστήσει σε μεγάλο βαθμό και τους μετόχους αλλά και τους καταθέτες ως χρηματοδότης των Κυπριακών τραπεζών και παρείχε το 18.3% ολόκληρης της χρηματοδότησής τους (αν υποθέσουμε ότι καμμιά άλλη κυπριακή τράπεζα δεν αντλούσε χρήματα από την ELA ή ότι αυτά τα ποσά ήταν πολύ μικρά). Να σημειωθεί ότι τα χρήματα της ELA είναι δανεικά - ως τώρα οι κυπριακές τράπεζες δανείζονταν εκ νέου για να αποπληρώσουν τα παλαιότερα δάνεια της ELA, αλλά και για να καλύψουν ζημιές - από οργανικά έξοδα, από το κούρεμα, από τόκους και τα λοιπά.

Μέρος 2ο: Κύπρος όπως Ελλάδα;

Όσο κι αν οι Κύπριοι έχουν τα (δικαιολογημένα) παράπονά τους, η Κύπρος δεν είχε προβληματικά δημοσιονομικά πριν την κρίση. Είχε πρωτογενή πλεονάσματα για πολλά από τα τελευταία χρόνια κι έκανε αυτό που έπρεπε να είχαν κάνει όλα τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης - εκμεταλλεύθηκε τις καλές εποχές για να ρίξει το χρέος της από 71% του ΑΕΠ το 2004 σε 49% το 2008.

Ακούστηκαν βέβαια κι αυτή τη φορά χαχανητά για το πώς οι 'φιλελέδες' ανακαλύπτουμε συνεχώς 'ειδικές περιπτώσεις' ενώ η μια μετά την άλλη χώρα αναγκάζεται να ζητήσει ενίσχυση. Όπως πάντα, πρόκειται για αβασάνιστες βλακείες. Το πρόβλημα της Κύπρου δεν είναι ειδική περίπτωση, αλλά ούτε και έχει κάποια σχέση με τις δήθεν αναπόφευκτες ανισορροπίες που επιβάλλει το Ευρώ και η ημιτελής αρχιτεκτονική της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι παρόμοιο με το πρόβλημα της Ισλανδίας, της Ιρλανδίας και σε κάποιο βαθμό της Ισπανίας - ένας δυσανάλογα μεγάλος τραπεζικός τομέας που έγραψε τεράστιες ζημιές σε ένα από τα βασικά στοιχεία του ενεργητικού του. Το πόσο της κόστισε αυτό μέχρι και τον Οκτώβρη του 2012, μπορείτε να το δείτε εδώ (πηγή εδώ). Εκτάκτως βέβαια, η Κύπρος πέρασε και αυτά, και η επίδραση της καταστροφής στην οικονομία της δεν ήταν αμελητέα.


Μέρος 3ο: Από το Bagehot στο Λεφτά Υπάρχουν

Εδώ πρέπει να κάνουμε μια παρένθεση. Η ΕΚΤ, όπως κάθε κεντρική τράπεζα, ενεργεί ως δανειστής ύστατης ανάγκης, και υπό αυτή την ιδιότητα στήριζε ως τώρα τις Κυπριακές τράπεζες - αλλά κι αυτός ο ρόλος έχει τα όριά του, όπως ορίζει ο παλιός καλός κανόνας του Bagehot. Ο δανειστής έκτακτης ανάγκης δανείζει σε βιώσιμες τράπεζες με ανεπαρκή ρευστότητα. Δεν δανείζει σε μη βιώσιμες τράπεζες αντικαθιστώντας εσαεί το αναγκαίο κεφάλαιο με βραχυπρόθεσμη ρευστότητα - γιατί αν το πάμε έτσι, δεν μένει και κανείς στον οποίο να μην πρέπει να δανείζει. Από την επαύριο του PSI και εξής η ΕΚΤ γνώριζε ότι οι Κυπριακές τράπεζες δεν είναι βιώσιμες, αλλά περίμενε τη συμφωνία του Eurogroup (ναι, αυτή του Μαρτίου) για να δει ποιά θα είναι η διάδοχος κατάσταση και πόσο βιώσιμη θα είναι αυτή. Το ίδιο γνώριζε και η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή (EBA), η οποία το καλοκαίρι του 2012 εξήγησε (παρ 26, σελ 9):

"Οι δύο Κυπριακές τράπεζες που συμμετείχαν στην άσκηση κεφαλαιοποίησης, η Τράπεζα Κύπρου και η Λαϊκή Τράπεζα, δεν κατάφεραν να φτάσουν το στόχο του 9% core tier I κεφαλαίου μέσω ενεργειών στην ιδιωτική αγορά. Εντούτοις, η EBA δέχθηκε διαβεβαιώσεις ότι οι τράπεζες αυτές θα συμμορφωθούν με τη Σύσταση της ΕΒΑ εξαιτίας της απόφασης της κυβέρνησης να ζητήσει τη συνδρομή του EFSF. Είναι πάντως πιθανόν κατόπιν εκτίμησης των σχετικών Ευρωπαϊκών αρχών και του ΔΝΤ στα πλαίσια του προγράμματος ενίσχυσης να προκύψουν επιπλέον κεφαλαιακές ανάγκες για τις δυο αυτές τράπεζες."  

Βέβαια εννοείται ότι η διάκριση μεταξύ βιώσιμων και μη βιώσιμων τραπεζών είναι δύσκολη. Αλλά άλλο δύσκολη, άλλο αδύνατη, κι άλλο αδιάφορη, όπως δεν τολμούν να ψιθυρίσουν όσοι αυτές τις μέρες φωνάζουν πως η ΕΚΤ 'πρέπει επιτέλους να παίξει το ρόλο της ως κεντρική τράπεζα'. Μα αυτό κάνει. Το ότι δεν έχει εκπορνευτεί πλήρως ώστε να χρηματοδοτεί ό,τι ψοφίμι σας φαίνεται βιώσιμο από τον πολιτικάντικο καναπέ σας, δεν σημαίνει ότι δεν κάνει τη δουλειά της.

Ένας απλός τρόπος για να καταλάβουμε ότι η ELA προς τις κυπριακές τράπεζες δεν προσέφερε τελικά ρευστότητα αλλά αντικαθιστούσε απόντα κεφάλαια είναι να κοιτάξουμε τι συνέβη στις καταθέσεις από την ανακοίνωση του PSI και εξής. Δείτε τα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου (Tab 1): από το Σεπτέμβρη του 2011 ως το Σεπτέμβρη του 2012, ο εγχώριος διατραπεζικός δανεισμός αυξήθηκε κατά 690εκ , και οι καταθέσεις στις Κυπριακές τράπεζες αυξήθηκαν (ω ναι) κατά 893εκ, άρχισαν δε να πέφτουν μόνο από τότε και εξής. Η ELA όμως στο μεταξύ αυξήθηκε όπως είδαμε κατά 6.1δις. Αυτή η διαφορά των περίπου 6δις είναι, κατά τη γνώμη μου, η καλύτερη εκτίμηση των κεφαλαιακών αναγκών του Κυπριακού τραπεζικού συστήματος στις αρχές του 2013.

Αν δε, κοιτάξετε σε βάθος τα στοιχεία περί καταθέσεων (στα υπόλοιπα tabs) θα δείτε ότι τα λεφτά τους τα μάζεψαν από τις τράπεζες α) οι ίδιες οι κυπριακές τράπεζες, β) κρατικές υπηρεσίες χωρών εκτός της Ευρωζώνης και κυρίως γ) ξένοι καταθέτες εντός της Ευρωζώνης, παντός είδους

Για τους τελευταίους, εγώ κόβω το χέρι μου ότι πρόκειται κατά κύριο λόγο για Έλληνες καταθέτες και Ελληνικές τράπεζες που μετά το PSI μυρίσαν τον καφέ, όπως λένε οι Αγγλοσάξωνες. Και για να μην έχουμε απορίες, από τον Ιούλιο του 2012 και εξής οι ξένοι ιδιώτες (νοικοκυραίοι, αν προτιμάτε) της Ευρωζώνης απέσυραν τα εφταπλάσια απ' όσα απέσυραν οι ξένες τράπεζες της Ευρωζώνης. Και πάλι όμως, αυτή η φυγή καταθετών δεν αρκεί για να εξηγήσει τα ποσά ρευστότητας που θήλαζαν οι Κυπριακές τράπεζες από την ΕΚΤ.

Μέρος 4: Πώς φτάσαμε στο Eurogroup;

Η συζήτηση στο Eurogroup σχετικά με την οικονομική ενίσχυση της Κύπρου ήταν αναπόφευκτη από τη στιγμή που η Λευκωσία ζήτησε οικονομική ενίσχυση, και κανονικά θα γινόταν το Γενάρη. Εντούτοις, αναβλήθηκε για το Μάρτιο εν μέρει λόγω εκλογών αλλά κυρίως εξαιτίας της αντιπαράθεσης σχετικά με την έκταση των  χρηματοοικονομικών αναγκών της Κύπρου, και πιο συγκεκριμένα τις κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών της.

Η αντιπαράθεση ήταν δικαιολογημένη. Τις κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών κλήθηκε (από την Τρόικα) να εκτιμήσει η αμερικανική PIMCO. Οι Κύπριοι τραπεζίτες αμφισβήτησαν έντονα τις εκτιμήσεις της, ειδικά ως προς την πορεία των τιμών των ακινήτων υπό συνθήκες πίεσης - και αυτό γιατί διέρρευσε ότι η PIMCO υπέθεσε πως οι ήδη πεσμένες τιμές των ακινήτων θα υποχωρούσαν 30-40% επιπλέον σε ένα τέτοιο σενάριο. Η αμφισβήτηση ήταν τόσο έντονη, που η Κυπριακή κυβέρνηση προσέλαβε τη Blackrock για να γνωμοδοτήσει επί των εκτιμήσεων της PIMCO. Τέλος, η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου έριξε επιπλέον λάδι στη φωτιά ανακοινώνοντας ότι η έκθεση της PIMCO δεν επρόκειτο να δημοσιοποιηθεί προτού υπογραφεί η συμφωνία χρηματοδότησης της Κύπρου με τους δανειστές της, πράγμα όντως απαράδεκτο. Φτάσαμε λοιπόν Μάρτιο μήνα και οι τράπεζες αρχές του μήνα δεν είχαν καν πάρει στα χέρια τους την τελική έκθεση.

Για να μην πολυλογούμε, η PIMCO υπολόγισε τις κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών σε 6-9δις - 2.8 έκαστη για Λαϊκή και Κύπρου στην καλύτερη περίπτωση, και 3.8 και 4 αντίστοιχα στη χειρότερη, με τη Hellenic να χρειάζεται κι αυτή 0.3δις στη χειρότερη περίπτωση (δείτε εδώ). Η διαφορά από τα περίπου 3δις που είχε υπολογίσει η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή για τις δύο πρώτες το καλοκαίρι του 2012 είναι τεράστια. Η PIMCO ισχυρίζεται ότι η κατάσταση έχει επιδεινωθεί στο μεταξύ, και έχει κάποιο δίκιο (είδατε τον υπολογισμό μου παραπάνω - 6δις χωρίς πρόβλεψη για περαιτέρω επιδείνωση), αλλά οι εκτιμήσεις της σχετικά με τη στεγαστική αγορά φαίνονται υπερβολικές. Εννοείται ότι εδώ φταίει και η μεθοδολογία των stress test της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Αρχής - το σενάριο 'πίεσης' σπάνια είναι ποιοτικά χειρότερο από το βασικό σενάριο - μόνο ποσοτικά.

Μέρος 5ο - Η συμφωνία της 16ης Μαρτίου 

Κάπως έτσι φτάσαμε στη βραδιά του Eurogroup όπου η Κύπρος βρέθηκε προ -μερικών μόνο- τετελεσμένων. Της ανακοινώθηκε (δείτε εδώ) ουσιαστικά με ομόφωνη απόφαση των μελών του Eurogroup, ότι θα εξασφάλιζε δάνειο 10δις, αρκεί να έβρισκε και η ίδια άλλα 5.8δις από μη δανεικούς πόρους. Το πώς θα το έκανε ήταν δικό της θέμα, αρκεί η λύση να πληρούσε τους εξής όρους:

Πρώτον: όχι άλλο χρέος πέρα από τα προτεινόμενα 10δις. Το Eurogroup ήταν πεπεισμένο ότι οποιοδήποτε δάνειο πέραν των 10δις δεν θα ήταν βιώσιμο - η Κύπρος δεν θα μπορούσε να το αποπληρώσει. Αυτό ο όρος δεν είναι παράλογος, αν και το συγκεκριμένο ποσό είναι μάλλον αυθαίρετα στρογγυλεμένο. Το 'ταβάνι' που έβαλε το Eurogroup στο δανεισμό της Κύπρου επικαλέστηκαν στη συνέχεια οι Ρώσοι ως αιτία για την αποτυχία των συνομιλιών με την Κύπρο περί σχεδίου Β. Κοινώς η όποια πρότασή τους θα απαιτούσε να δανειστεί η Κύπρος περισσότερα από 10δις.

Δεύτερον: να δρομολογηθεί η σμίκρυνση του χρηματοοικονομικού κλάδου της Κύπρου ώστε να φτάσει, ως ποσοστό επί του ΑΕΠ, στο μέσο όρο της Ευρωζώνης (να πέσει δηλαδή από 8 σε 3.5 το ΑΕΠ της Κύπρου) ως το 2018 - μια πολύ αόριστη και νομικά σαθρή απαίτηση, παρά τον ποσοτικό στόχο. Θα επανέλθω σε αυτό τον όρο στη συνέχεια.

Τρίτον: να υπάρξει ανακεφαλαιοποίηση των Κυπριακών τραπεζών με συμμετοχή των δανειστών τους (μεταξύ αυτών και των καταθετών) μέσω bail-in (δείτε παρακάτω). Προσέξτε, στην ανακοίνωση που παρέθεσα παραπάνω, τον όρο 'junior bondholders' - σε αντιδιαστολή προς τους senior bondholders. Οι δύο όροι αναφέρονται στην ιεραρχία των απαιτήσεων τρίτων από τις κυπριακές τράπεζες. Senior bondholders είναι όσοι έχουν δώσει στις τράπεζες χρήματα με δανειακή σύμβαση (όχι καταθέσεις). Νομικά, σε περίπτωση χρεωκοπίας της τράπεζας, αυτοί παίρνουν πρώτοι τα χρήματά τους πίσω. Πρόκειται βασικά για τράπεζες. Έλα όμως που οι υποχρεώσεις των Κυπριακών τραπεζών σε εμπορικές τράπεζες είναι το πολύ 4.6δις. Μόνο αν βάλουμε μέσα και την ΕΚΤ έχουμε ένα πιο σεβαστό ποσό - 14δις περίπου. Αλλά η ΕΚΤ δεν συμμετέχει σε τέτοια παιχνίδια και καλώς κατά τη γνώμη μου, γιατί στην τελική και οι κεντρικές τράπεζες είναι απλά ένα ακόμη προσωπείο του φορολογούμενου (δείτε σχόλια εδώ).

Τέταρτον: αύξηση της φορολογίας κερδών των επιχειρήσεων από 10% σε 12.5%, σε ποσοστό δηλαδή ίσο με αυτό της Ιρλανδίας. Να σημειώσω εδώ ότι αυτός ο πολύ χαμηλός συντελεστής αποδίδει στην Κύπρο πολύ περισσότερα πραγματικά έσοδα σε κανονικές εποχές απ' ό,τι αποδίδει στην Ελλάδα ο υψηλότερος δικός μας, οπότε δεν είναι απλά θέμα εσόδων η αύξηση του συντελεστή. Απλά, κανένα μεγάλο κράτος δεν θέλει φορολογικό ανταγωνισμό με άλλα κράτη και η Ευρώπη συνολικά δεν θέλει φορολογικό ανταγωνισμό με την Κύπρο.

Η τελική συμφωνία εκείνης της βραδιάς που σόκαρε την Ευρώπη και τον κόσμο ήταν να μπουν στο παιχνίδι οι μεγαλοκαταθέτες με το 9.9% των καταθέσεών τους και οι μικροκαταθέτες με το 6.75% μέσω μιας έκτακτης, οριζόντιας τραπεζικής εισφοράς από όλους τους καταθέτες, ανεξαρτήτως τη τράπεζας με την οποία συναλλάσσονται.

Υπήρξε δε και η υπόσχεση ότι σε αντάλλαγμα οι καταθέτες θα πάρουν μετοχές των τραπεζών ίσης αξίας με τις καταθέσεις τους (χωρίς να διασαφηνιστεί με ποια τιμή θα γινόταν η αποτίμηση), και όσοι ήταν διατεθειμένοι να διατηρήσουν τις αποταμιεύσεις τους στην τράπεζα για 2 χρόνια θα έπαιρναν επίσης ομόλογα εγγυημένα με έσοδα από τα αποθέματα φυσικού αερίου της Κύπρου.

Αυτή η πρόταση κινείται αρκετά κοντά στον ορισμό του bail-in, εντούτοις δεν με καλύπτει. Αυτό που θεωρούσα τότε ότι έπρεπε να γίνει, όταν και εφόσον το ενέκρινε η Κυπριακή Βουλή, ήταν μια άμεση ανταλλαγή των καταθέσεων άνω των 100 χιλιάδων με κοινές μετοχές ίσης αξίας, σύμφωνα με τις τιμές της 16ης Μαρτίου, μόνο στην περίπτωση των δύο προβληματικών τραπεζών (άντε και της Hellenic, αν και δεν είμαι βέβαιος ότι χρειάζεται επιπλέον κεφάλαια), και μόνο στο βαθμό που η κάθε μία χρειαζόταν επιπλέον κεφάλαια. Η διαφορά είναι (και) ποιοτική - το κράτος δεν βάζει χέρι στην ιδιοκτησία του μεγαλοκαταθέτη, όπως και δεν δικαιούται να κάνει. Απλά δεδομένης της χρωκοπίας της τράπεζάς του, τού δίνει κάτι χρηματικά ισοδύναμο με τις καταθέσεις του, τις οποίες έχασε η τράπεζα. Ιδανικά το bail-in θα έπρεπε να βάλει μέσα και τους senior bondholders, ώστε η συνεισφορά του μεγαλοκαταθέτη να είναι σχετικά μικρή, και να προτιμήσει τις προθεσμιακές καταθέσεις από τις καταθέσεις όψεως ώστε να μην βρεθούν σε δύσκολη θέση οι καταθέτες από πλευράς ρευστότητας.

Αναγνωρίζοντας το λάθος της, η Κυπριακή κυβέρνηση διέρρευσε πολύ σύντομα ένα εναλλακτικό σχέδιο - το οποίο θα άφηνε ανέπαφες τις καταθέσεις κάτω από 20 χιλιάδες. Όπως αποδείχθηκε, ούτε κι αυτό ήταν αρκετό.

Μέρος 6ο - 'τίνος λαμπρή ιδέα ήταν να...;'

Όπως μπορείτε να καταλάβετε από τα παραπάνω, το Eurogroup όντως απαίτησε να μπουν στο παιχνίδι οι καταθέτες (χωρίς προτίμηση ως προς το ποιοί καταθέτες), και πήρε μια πολιτική απόφαση να προστατεύσει τους senior bondholders, κυρίως τράπεζες - κάκιστα, κατά τη γνώμη μου. Το τι έπρεπε να είχε κάνει το συζητώ εδώ - οι τράπεζες-δανειστές θα έπρεπε να είχαν μπει πρώτες στο παιχνίδι. Πρέπει όμως να γίνει κατανοητό ότι αυτή την απόφαση το Eurogroup δεν την πήρε ξαφνικά τώρα το Μάρτιο - ανάγεται στο προηγούμενο της διάσωσης της Ιρλανδίας, όπου ετέθη για πρώτη φορά το ζήτημα της προστασίας των senior bondholders. Πολύ σύντομα αναπτύχθηκε μια κοινή πεποίθηση ότι αυτοί πρέπει τάχα να προστατευτούν για να μην αποσταθεροποιηθεί το όλο σύστημα. Διαφωνώ κάθετα - αλλά δεν με ρώτησε κανείς.

Πρέπει όμως να εξηγήσουμε και κάτι άλλο, πολύ σημαντικό: γιατί μπήκαν στο παιχνίδι οι μικροκαταθέτες. Οι μικροκαταθέτες δεν μπήκαν στο παιχνίδι επειδή το απαίτησε το Eurogroup. Ούτε η ΕΚΤ βέβαια. Μπήκαν στο τραπέζι επειδή οι τράπεζες δεν μπορούσαν να εξασφαλίσουν τους απαιτούμενους πόρους βάζοντας στο bail-in μόνο τους μεγαλοκαταθέτες. Όχι επειδή δεν είχαν οι τελευταίοι αρκετές καταθέσεις, αλλά επειδή μπήκε, με συνειδητή πολιτική απόφαση, ταβάνι στο ποσοστό των καταθέσεών τους που μπορούσε να εμπλακεί στο bail-in - το 10%.

Βάσει νομοθεσίας, οι καταθέσεις κάτω των 100 χιλιάδων Ευρώ είναι εγγυημένες από το κράτος - το κράτος δηλαδή εγγυάται να τις επιστρέψει στους πολίτες αν η τράπεζά τους χρεωκοπήσει. Μπορείτε να διαβάσετε τα σχετικά επίσημα έγγραφα εδώ. Υπό αυτή την έννοια, ο μικροκαταθέτης είναι εντελώς διαφορετικού τύπου δανειστής για μια τράπεζα απ' ό,τι ένας μεγαλοκαταθέτης ή μια άλλη τράπεζα: ο μικροκαταθέτης δεν επεδίωξε ποτέ να αναλάβει ρίσκο - η τράπεζα τού πούλησε ένα προϊόν χωρίς ρίσκο και γι' αυτό τον πληρώνει λιγότερους τόκους απ' ό,τι σε άλλους δανειστές. Επιπλέον, το να χρεωκοπήσει μια τράπεζα χωρίς να αποζημιωθούν οι μικροκαταθέτες δεν μπορεί παρά να ισοδυναμεί με στάση πληρωμών από πλευράς της κυβέρνησης.

Βέβαια για να είμαστε ειλικρινείς, κι ο μικροκαταθέτης αναλαμβάνει κάποιο ρίσκο - το ρίσκο ότι και η τράπεζά του, και το κράτος θα βαρέσουν κανόνι ταυτόχρονα. Αυτό το ρίσκο μπορεί να φαίνεται απειροελάχιστο, αλλά σε χώρες με υπερμεγέθεις χρηματοπιστωτικούς κλάδους δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητο. Ιδανικά, θα προτιμούσα χώρες σαν κι αυτές να έχουν ένα πολύ χαμηλότερο όριο εγγύησης για τις καταθέσεις - 25 χιλιάδες ή και 10 χιλιάδες - για όσο διάστημα οι τραπεζικοί τους κλάδοι είναι αισθητά μεγαλύτεροι από το μέσο όρο της Ευρωζώνης. Να κι ένας τρόπος να μειωθεί οργανικά και ορθολογικά το μέγεθος του κλάδου στην Κύπρο.

Τέλος, αυτό που επίσης αποσιωπήθηκε τις προηγούμενες μέρες ήταν ότι το δεύτερο ταβάνι του Eurogroup, η απαίτηση δηλαδή να μην εμπλακούν οι μεγαλοκαταθέτες σε ποσοστό πέραν του 10% των απαιτήσεών τους, δεν προήλθε από το Eurogroup. Προήλθε από τον ίδιο τον Κύπριο πρόεδρο, παρά τη ρητή δέσμευσή του μερικές μέρες νωρίτερα ότι 'σε καμμία περίπτωση' δεν θα δεχόταν τέτοιο πράγμα. Ο στόχος του, όπως εξήγησε στη συνέχεια, ήταν ο εξής: να παραμείνει η Κύπρος ένα 'διεθνές χρηματοοικονομικό κέντρο'. Η ίδια πρόθεση ήταν έκδηλη και στην πρώτη προσπάθεια βελτίωσης των όρων του bail-in.

Μπροστά σε αυτή την ομολογουμένως κακή συμφωνία, η Κυπριακή βουλή δεν είχε πολλές επιλογές. Γνωρίζοντας ότι α) το Eurogroup έδινε αρκετά περιθώρια ελιγμού β) πολλά από τα τρωτά της πρότασης ήταν εγχώριας έμπνευσης γ) η Ρωσία έχει συμφέρον να προσφέρει μια εναλλακτική λύση και δ) ο ορυκτός πλούτος της χώρας αποτελεί ένα διαπραγματευτικό χαρτί, οι Κύπριοι βουλευτές έκριναν σωστά ότι η συγκεκριμένη πρόθεση μπορεί να βελτιωθεί περαιτέρω και την καταψήφισαν.

Η απόφασή τους παρουσιάστηκε στην Ελλάδα σαν ηρωικό 'όχι'. Βλακείες, βλακείες και πάλι βλακείες. Ήταν απλά μια καλή απόφαση δεδομένων των συνθηκών, η οποία μας οδήγησε στην πολύ καλύτερη λύση της 25ης Μαρτίου. Θα εξηγήσω ποιά ήταν αυτή αφού όμως πρώτα κάνω μια ακόμη παρένθεση για να δούμε τι ακριβώς είναι αυτός ο περιβόητος Κυπριακός τραπεζικός κλάδος που πρέπει ντε και καλά να προστατευτεί πάση θυσία.

Μέρος 7ο - Φορολογικός παράδεισος, πλυντήριο χρήματος, Ρωσικό προτεκτοράτο, ή κάτι άλλο;

Η Κύπρος δεν είναι μια τυχαία μικρή χώρα της Ευρωζώνης. Η εγκυρότερη κατάταξη που γνωρίζω την κατατάσσει ως το 75ο σημαντικότερο χρηματοοικονομικό κέντρο στον κόσμο - σημαντικότερη π.χ. από την Αθήνα ή τη Λισαβώνα. Όπως όμως θα δείτε στη σ. 10 της έκθεσης της Z/Yen, σε αντίθεση με αυτές τις πρωτεύουσες, η Κύπρος έχει στενή εξειδίκευση σε συγκεκριμένες χρηματοοικονομικές υπηρεσίες.

Για να μην αφήνω υποψίες με τον τίτλο της παραγράφου, να τονίσω ότι οι Κύπριοι αρνούνται πεισματικά και πειστικά την κατηγορία του ξεπλύματος χρήματος και έχουν μάλιστα συμφωνήσει να ελεγχθούν οι τράπεζές τους από ανεξάρτητη Ευρωπαϊκή αρχή. Μέχρι να γίνει αυτό, έχουμε στη διάθεσή μας ορισμένες πηγές. Η βασική πηγή είναι η έκθεση της MoneyVal το 2011, η οποία παρατήρησε ότι το νομικό πλαίσιο για το χρηματοπιστωτικό κλάδο είναι πλήρες και επαρκές, όπως και η αστυνόμευσή του, αν και τα συναφή επαγγέλματα (δικηγόροι, λογιστές, κλπ) ελέγχονται πολύ πιο χαλαρά. Πιο πρόσφατη είναι η έκθεση του State Department το 2013 η οποία όμως δεν μπαίνει σε ιδιαίτερο βάθος.

Μια καταπληκτική έρευνα που αξίζει να την διαβάσει κανείς είναι αυτή των Findley et al (2012), η οποία εξέτασε πειραματικά τις εταιρίες που παρέχουν υπηρεσίες δημιουργίας shell companies με σκοπό τη φοροδιαφυγή ή το ξέπλυμα χρήματος. Η Κύπρος τα πήγε καλύτερα από το μέσο όρο των ανεπτυγμένων κρατών και ειδικά από χώρες όπως η Αυστρία, οι ΗΠΑ, το Ην. Βασίλειο, ή η Ιρλανδία (δείτε σ. 24).

Από την άλλη, η ανεπίσημη οικονομία της Κύπρου ισοδυναμεί με το 25.6% του ΑΕΠ της - μολονότι το ποσοστό αυτό πέφτει σταθερά τα τελευταία δέκα χρόνια, εξακολουθεί να είναι μεγαλύτερο κι από αυτό της Ελλάδας, παρά το γεγονός ότι το θεσμικό πλαίσιο της Κύπρου είναι σημαντικά ισχυρότερο από το δικό μας, η αγορά εργασίας της είναι λιγότερο ανελαστική και γενικά τα εμπόδια στη υγιή επιχειρηματικότητα είναι χαμηλότερα (δείτε τα σχετικά στοιχεία εδώ).

Τα πράγματα αλλάζουν όταν περνάμε σε αμιγώς φορολογικά ζητήματα. Μια γρήγορη σύνοψη του φορολογικού καθεστώτος στην Κύπρο μπορείτε να τη βρείτε εδώ, ή εδώ. Μια πιο εξειδικευμένη ματιά με στόχο τους Ρώσους επενδυτές μπορείτε να βρείτε εδώ. Εισαγωγικά πάντως ας σημειωθεί ότι το Tax Justice Network, η γνωστότερη ίσως ομάδα πίεσης που ειδικεύεται σε θέματα φοροαποφυγής, έχει κατατάξει την Κύπρο 20ή στον πίνακά της με τις εστίες φοροαποφυγής παγκοσμίως - μια σχετικά ικανοποιητική επίδοση, η οποία όμως οφείλεται και στην περιορισμένη ροή κεφαλαίων μέσω Κύπρου. Η αναλυτική τους βαθμολογία βρίσκεται εδώ.

Οι οικονομικές σχέσεις Ρωσίας-Κύπρου άρχισαν να χτίζονται με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και μέχρι και το 2013 ήταν τρομερά στενές - καθεμία από τις δύο χώρες αποτελούσε τη νούμερο ένα πηγή άμεσων ξένων επενδύσεων στην άλλη. Καλά διαβάσατε. Η χώρα με τις περισσότερες άμεσες επενδύσεις στη Ρωσία ήταν η Κύπρος (αν και οι ίδιοι οι γηγενείς Κύπριοι δεν ευθύνονται γι' αυτό). Οι ρωσικές καταθέσεις στην Κύπρο πριν από το bail-in υπολογίζονταν σε 8-35δις Ευρώ, ανάλογα τίνος τα στοιχεία πιστεύατε.

Τέτοιου είδους ζευγάρια ενδοχώρας-φορολογικής βάσης είναι αρκετά συχνά. Για να πάρουμε απλά τις BRICs ως παράδειγμα, η σχέση Ρωσίας-Κύπρου είναι παρόμοια με τη σχέση Μαυρικίου-Ινδίας, τη σχέση Βραζιλίας-Ολλανδίας, ή τη σχέση μεταξύ Κίνας και Βρετανικών Παρθένων Νήσων. Κάθε τέτοιο ζεύγος αποτελείται από α) μια πολλά υποσχόμενη ενδοχώρα με φοβερές επενδυτικές ευκαιρίες αλλά άθλιο επενδυτικό περιβάλλον, σχετικά υψηλή νομοθεσία και φοβερές γραφειοκρατικές αγκυλώσεις και β) μια μικρότερη χώρα με καλό νομοθετικό πλαίσιο (συνήθως Αγγλικό δίκαιο) χαμηλή φορολογία, απόλυτη μυστικότητα και διασφάλιση του απορρήτου, και ελάχιστη γραφειοκρατεία, τουλάχιστον σε θέματα επενδύσεων.

Όπως πάντα συμβαίνει με τέτοια ζεύγη, οι σχέσεις των κυβερνήσεων είναι σχέσεις αγάπης και μίσους. Μεταξύ τους υπάρχει πάντοτε κάποια συνθήκη που αποτρέπει τη διπλή φορολόγηση των εισοδημάτων, και η οποία αποτελεί συχνά αντικείμενο διαμάχης. Η κυβέρνηση της ενδοχώρας αγανακτεί με τα ποσά που χάνει από πλευράς φορολογίας, αλλά γνωρίζει ότι ο χαμηλός φορολογικός συντελεστής της παράκτιας φορολογικής βάσης προσελκύει επενδύσεις που δεν θα μπορούσε να τις εξασφαλίσει αλλιώς. Η κυβέρνηση της ενδοχώρας απαιτεί τα στοιχεία των πολιτών της με λογαριασμούς και εταιρίες στην παράκτια φορολογική βάση, αλλά ποτέ δεν πιέζει όσο θα μπορούσε (δείτε την τελεταία παράγραφο εδώ).

Προσέξτε εξάλλου ότι στα τέλη του 2012, και παρά τη ρητή έκκληση του ίδιου του Πούτιν για μείωση της εξάρτησης της οικονομίας της από τις παράκτιες φορολογικές βάσεις, η Ρωσία έβγαλε την Κύπρο από τη μαύρη λίστα της με τους δήθεν αποφευκτέτους φορολογικού παραδείσους - μια κίνηση που, πέρα από τη συμβολική της διάσταση, μείωσε επιπλέον αυτόματα τη φορολογία των επαναπατριζόμενων εισοδημάτων που δήλωναν οι Ρώσοι πολίτες.

Τι είναι λοιπόν η Κύπρος; Δεν είναι πλυντήριο χρήματος. Είναι όμως η κατά τα άλλα νόμιμη πίσω πόρτα της Ρωσικής οικονομίας, και ως τέτοια μαζεύει δυσανάλογες ποσότητες σκιώδους δραστηριότητας - όχι επειδή η Κύπρος είναι πιο ανεκτική στην τελευταία, αλλά επειδή οι βρώμικες μπίζνες είναι υποπροϊόν της οικονομικής δραστηριότητας και η Κύπρος ως ενδιάμεσος σταθμός εκτίθεται σε μεγαλύτερα ποσά οικονομικής δραστηριότητας απ' ό,τι θα της αναλογούσε βάσει του ΑΕΠ της. Δεν είναι βέβαια μόνο η Ρωσία που απωφελείται από την Κύπρο ως παράκτια φορολογική βάση. Πολλές Ευρωπαϊκές χώρες κάνουν το ίδιο, συμπεριλαμβανομένης και της Γερμανίας. Ένα σοκαριστικό σχετικό ρεπορτάζ μπορείτε να δείτε εδώ.

Μέρος 8ο - Το Bail-in και η λύση της 25ης Μαρτίου 

Η λύση της 25ης Μαρτίου (λεπτομέρειες εδώ) δεν ήταν μια ελαφριά παραλλαγή της λύσης της 16ης- ήταν ένα bail-in πάνω-κάτω όπως το ήθελα. Οι πιστοί αναγνώστες θα θυμούνται ότι για bail-in (το οποίο αποδίδεται, κακώς όπως θα δείτε, ως 'κούρεμα καταθετών') μιλούσα σε αυτό εδώ το blog ήδη εδώ κι ένα χρόνο. Τότε μέσα σε δυο-τρεις μέρες με τους αναγνώστες μου είχαμε πάνω κάτω αναδείξει όλα τα προβλήματα και τις πιθανές λύσεις που συζητάμε τώρα. Θεωρώ τα bail-ins, ακόμη και τώρα, ως την καλύτερη λύση για χώρες με προβληματικούς τραπεζικούς κλάδους όπως η Κύπρος - αλλά δεν βλέπω κανέναν άλλο διατεθειμένο να τα υπερασπιστεί πέρα από το κλασικό επιχείρημα 'beggars can't be choosers'. Θα το κάνω λοιπόν ο ίδιος.

Για να εξηγηθούμε, ούτε η χρήση του bail-in αποτελεί έκπληξη.  Ήδη από το Μάιο του 2012 η Κομισιόν ενέταξε αυτή τη μέθοδο στο οπλοστάσιο των ρυθμιστικών αρχών. Ορίστε και το σχετικό κείμενο προς συζήτηση. Να σημειωθεί ότι αυτό θα είχε γίνει νωρίτερα αν δεν είχαν προβάλλει τεράστιες αντιστάσεις οι τράπεζες, φοβούμενες μια αύξηση στο κόστος χρηματοδότησής τους. Προτάσεις είχαν γίνει το Γενάρη του 2011 και έπειτα το Σεπτέμβρη του 2011, και σε κάθε περίπτωση παραπέμφθηκαν στις καλένδες. Πιο πρόσφατα, η σημαντικότατη Έκθεση Liikanen (Οκτ 2012) πρότεινε και πάλι τη δομική προετοιμασία των τραπεζών ανεξαρτήτως ευρωστίας για bail-ins. Αυτό πάντως που όντως ισχύει όμως, είναι ότι οι Ευρωπαίοι δεν σκόπευαν να χρησιμοποιήσουν bail-ins εντός του 2013 - αλλά τέτοια σχέδια αλλάζουν εύκολα.

Για να μιλήσουμε για ένα σοβαρό bail-in, πρέπει να ξεπλύνουμε πρώτα το μυαλό μας από την ορολογία που έχει χρησιμοποιηθεί ως τώρα - τις βλακείες περί 'κουρέματος καταθετών.'

Το σωστό bail-in ξεκινά από μια υπόθεση η οποία ισχύει 100% στην Κύπρο, αλλά κανείς δεν τολμά ακόμη και τώρα να την επικαλεστεί: οι δύο μεγάλες τράπεζες έχουν χρεωκοπήσει και η συζήτηση γίνεται πλέον για το πώς θα διαλυθούν και σε τι. Κοινώς, ο καταθέτης, ο δανειστής, και το κράτος, δεν μιλούν για τράπεζες που λειτουργούν αλλά για τράπεζες που έχουν κλείσει και για τράπεζες που πρόκειται να ανοίξουν. Όχι στον ενεστώτα, αλλά στον αόριστο ή στον μέλλοντα. Όχι 'Κύπρου' και 'Λαϊκή' αλλά 'Πρώην / Νέα Κύπρου' και 'Πρώην / Νέα Λαϊκή.' Η Κυπριακή κυβέρνηση, αν αναγκαστεί τελικά να κάνει bail-in με συμμετοχή των καταθετών, δεν πρέπει να μιλά για 'έκτακτη εισφορά' ή να ισχυρίζεται ότι παίρνει τα λεφτά των καταθετών. Η τράπεζα έχασε τα λεφτά των καταθετών ποντάροντας σε Ελληνικά ομόλογα και δάνεια που εκ των υστέρων αποδείχθηκαν επισφαλή, και μαζί με το κράτος και τους διαχειριστές της κοιτά τι επιλογές έχει για να επιστραφούν στους καταθέτες όσο το δυνατόν περισσότερα.

Στα σχόλια παρακάτω θα δείτε ότι ένας ανώνυμος αναγνώστης ρωτά πολύ εύστοχα: πώς φτάσαμε να ταυτίζεται σχεδόν η κατάθεση σε μια τράπεζα με την αγορά μετοχών της; Φτάσαμε επειδή η τράπεζα χρεωκόπησε. Καλύτερα από μένα τα εξηγεί η Frances Coppola εδώ.

Στη συνέχεια αυτής της καταχώρισης θα προσπαθήσω να εξηγήσω πώς έπρεπε να είχε γίνει το bail-in  και τι λάθη έγιναν εν προκειμένω - ποια εσκεμμένα και ποια κατά λάθος. Για να προετοιμαστείτε, έχετε υπόψιν ότι θα πάρουμε ένα όσο το δυνατόν πιο αληθοφανές παράδειγμα. Για να το αναπαράγετε, χρειάζεστε τα παρακάτω στοιχεία:

- Τις οικονομικές καταστάσεις του τελευταίου τετραμήνου του 2012 για τη Λαϊκή και τη Hellenic Bank και  την Τράπεζα Κύπρου.

- Τα αποτελέσματα του stress test του καλοκαιριού του 2012 για τη Λαϊκή και την Τράπεζα Κύπρου. Η Hellenic Bank δεν συμμετείχε στην άσκηση αλλά δημοσιεύει τα στοιχεία κεφαλαιοποίησής της εδώ. Θα πρέπει να τα πειράξουμε λίγο για να δούμε τι θα συνέβαινε υπό συνθήκες πίεσης, αλλά ως άνω όριο μπορούμε να πάρουμε την εκτίμηση της PIMCO των 333εκ. 

- Τις τιμές των μετοχών της Λαϊκής,  της Τράπεζας Κύπρου και της Hellenic Bank στις 16 Μαρτίου.

- Την έκθεση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στη Λαϊκή, τη Hellenic Bank και την Τράπεζα Κύπρου, όπως συζητήθηκε παραπάνω. Η Λαϊκή δεν έχει δημοσιεύσει τα νούμερά της αλλά μπορώ να συμπεράνω από τα παραπάνω ότι χρωστούσε περίπου 6.1δις στην ΕΚΤ.

Ορίστε και ένας συγκεντρωτικός πίνακας με τα μεγέθη που μας ενδιαφέρουν. Θα τον ενημερώσω ξανά στις επόμενες ημέρες.

Ραντεβού σε μερικές ώρες για τη συνέχεια.

YORGO THE DEMON BARBER OF LOMBARD STREET AND OTHER ADVENTURES

Another day, another LOL in the Vassal State. The guys over at Alphaville still have their knickers all tangled over the causes of the recent 'Greek-out' which saw spreads rocket godward, and now that the dust has settled at about waist-level, and I've digested most of my Easter feasts, I'm happy to pontificate on why this happened and what it might mean.

First of all, our deficit figures came out, but they were no surprise at all as the troikans had made sure to leak them out ahead of time in order to manage expectations. That can't be the reason.

Then teh evil specuLOLtors at Citigroup showed up, telling one of their clients that there is 'a lot of noice' about a supposedly imminent restructuring (which there was), by way of explaining the day's market turmoil. Apparently we're now threatening to sue them, just like our MPs threatened to sue Moody's, or like those other six idiots threatened to sue Focus (of Focus Finger fame) for claiming we cheated our way into the Eurozone. Good luck making the entire Greek people look like MUPPETS in an unwinnable court case. Sue this guy too while you're at it, or maybe sue the Commission for suing us about our dodgy numbers.

Or perhaps it is the small but vocal minority of new defaultniks that have alarmed the markets? I must admit in the early days of this story I was worried that we may be looking at a bit of a movement, hence the time I took (with apologies to regular readers) to rebut it. Some domestic players may have been spooked for a while. But as it turns out interest in default porn has fizzled out, despite the triumphalism of its producers. Especially compared to gadget porn, not to mention actual porn.

Much more relevant was the announcement that a report will be coming out in June examining the case for a restructuring. There's nothing like a date to sharpen the mind as nonspecific threats are mistakenly believed to be less serious and less likely to be carried out than specific ones. One finding that interests me by way of interpretation is the fact that as events move closer, people's focus tends to shift from payoffs to probabilities. While restructuring was remote, many would have focused on counting exposures. Now with a looming deadline they are focusing on the chances of default. Which as it turns out are 100bn%. In other words 'shit jus' got real!' More on what this might mean for market psychology here.

It also did not help that Vasso Papandreou (no relation to Yorgo), the veteran socialist MP and Chair of the Greek Parliament's Economic Affairs Committee openly called for a restructuring (in English here), as right as she may be. That this taboo was broken signalled to many that default was imminent.

Side note: in our present context, I find it deliciously ironic that in her past life VP has been honoured by the Belgians with the Grand Cordon of the Ordre de Léopold. That's Leopold II, the man who brought you the triumph of humanity that is the Congo.

But the chief source of panic in the system is the fact that, while everyone and their (lap)dog knows Greece can't pay back our debt and will have to restructure or default, no one knows how this is supposed to work. It's just never been done before at this scale and with this sort of stakes. The more certain default becomes the more people start to worry about how it's going to happen.

First, no one with any sort of power or official authority in Greece, Europe or the IMF is really allowed to discuss restructuring until the very moment we're ready to do it, for fear of creating the world's biggest-ever arbitrage opportunity and spoiling the party. Hence, any delayed official response to fresh rumours will cause panic because market participants will assume the time is upon them.

Second, with sovereigns, seniority is a pretty fluid notion and in effect they can choose who they pay and when. Politics dictates that things like pension funds and retail banks must be protected, but that's about it. Third, CDS issuers have a massive incentive to steer the terms of the restructure away from any event that would force them to pay up. And of course they can, by lobbying, scaremongering or simply refusing to co-operate, in the case of banks holding Greek debt.

(Still, here's a recent batch of scenarios for those who like a little light reading.)

There are some things I believe will definitely happen and are rarely discussed. Before you read them, please take a moment to at least download this paper on enhancing scenario planning. I would suggest reading it too. It's not that long and it will help you avoid being biased by my ranting.

First, we will restructure in more than one go as per my central scenario here. I am now beginning to this the second haircut will be equal in size to the first, but I've got nothing to base this on except the sheer amount of debt we're taking on. This is important because rumours of and calls for 'the restructuring' assume one episode. In fact the amount of money debt to be written off is so large that it can't be made manageable unless it's broken into chunks. As Benjamin and Wright (2009) point out, defaulting sovereigns tend to exit default more indebted than when they went into default, hence serial defaults are often inevitable.

Another reason why this will happen in two goes is because our debt is now divided into two piles. One which is market-traded and one which is not. According to this excellent study by Bi and Zhang, renegotiating market-traded debt with healthy secondary markets typically takes one year, while renegotiating non-market-traded debt typically takes seven. I'm counting 2009 as the start of the renegotiation, which brings us to 2016 as per the central scenario.

Second, GR pension funds and possibly banks will at some point be given the chance to swap the bonds in their portfolios with new, post-default ones, of the same (in the case of funds) or possibly slightly lesser (in the case of banks) nominal value.  The idea is that the same debt at lower levels of dilution should be worth more, and post-default dilution should fall. The idea is also to avoid massive amounts of civil unrest. Even libertarians know that the limits to human nature are an economic constraint. People have to eat, take shelter and shag. If they are too poor to do one of the three they will riot.

Third, it will be very difficult for our debt to the troika to be subject to a straightforward default as the politics of defaulting on 'the people of Europe' are nightmarish and will prohibit Europe from rescuing any other nation in the future. This is not a chance Europe will take. Ditto with the IMF, which is already taking heat from the populist press for indirectly committing American and British taxpayers' money (to name but two examples) to bailouts.

Rather this debt is most likely to be rescheduled or transferred to the ECB or EFSF. Of these two the ECB is the most likely because in the popular imagination its funds are not taxpayers' money. Few people, after all, realise it needs to be recapitalised by the Member States (see here and here). In fact in the eyes of the defaultniks it is part of the problem. It also conveniently happens to already own 12% of our debt.

WE NO DOES MODESTY AT LOLGREECE!

A couple of days ago I logged onto LOLGreece's Twitter account to an unusual comment:

Now my first instinct was to ignore Dimitris' question. I wrote back to say that I wasn't aware this was a comply-or-explain issue; a needlessly dismissive response which I regret. I am if anything grateful that he brought this to my attention.

The true answer would have been: I'm way behind on the day job; I'm helping my ex move house; I've got to help put a microfinance conference together in Nairobi. And I can't figure out who this Varoufakis fellow is supposed to be. He doesn't sound like the kind of high-profile MUPPET I would spend time ridiculing on this blog.

However, on the DLR to Stratford that is part of my new daily commute I got a brief chance to look Yanis Varoufakis (that's Professor Varoufakis of Athens Uni) and his Modest Proposal up and it turned out I of course did know the man and some of his thinking; though to my regret I can't honestly say I'd heard of this idea of his before and could not put a name to the face without help from Google. This is my omission; not only am I out of touch with Athens' admittedly small Policy circle but as I said I mostly focus on stupid things that are worth ridiculing.

For those of you with the appetite for a little light Eurodrama reading, the most up-to-date version of the Modest Proposal can be found here. It is in reality far from modest, a fairly technical proposal for simultaneously addressing the banking and sovereign crises (in the understanding that one sector will drag the other down perpetually if we don't), by establishing a surplus redistribution mechanism within the Eurosystem, courtesy of the ECB and EFSF. It is meant to be fiscally neutral and hinges on robust stress tests and haircuts for Europe's banks.

Prof. Varoufakis himself is a cool guy, with a brilliant recording voice and a calm discursive manner. The last time I had heard him mentioned by name was while chasing up on the Weisbrot hoax, during which time I was directed by one blog to this Greek TV show excerpt which explained, in a vulgar manner for the most part, the collapse of the Greek economy.  His was one of the few coherent, well-argued and instructive contributions (though I suspected at the time that our politics don't quite match, which they don't). It's worth watching this show for.

I don't agree with a lot of the Modest Proposal (though not the 90% I hastily told Dimitris over Twitter), and I'll explain why. Most of this is due to my politics; the arguments I offer are as good as I can come up with but as with most argumentation they are only a front for my gut reaction. I am happy to be proven wrong though so comments are welcome. Please make sure you've read the Proposal first.

First of all, here's what we can agree on.

I agree with the MP that the Sovereign crisis in Europe requires a comprehensive solution that includes dealing with the undercapitalised banks. I hint at this here, noting also that European leaders will put this off until sovereign jitters reach a hardcore Eurozone member such as France. France is to the sovereign debt crisis what iron is to solar death; the point past which the shit can't be packed any tighter and the whole thing goes supernova. Hopefully I'll be proven wrong and a solution will be given much sooner than that but stupidity is endemic in the corridors of power.

I agree that any solution that does not involve a) serious stress tests (see here) and b) serious haircuts is untenable, even in the fairly short term. Serious stress tests involve the banking book as well as the trading book and in fact I'd like a stress test that simply takes Greek default for granted. How will the markets argue with that?

I agree that netting off bank-sovereign exposures is particularly important as the endless bank-sovereign loop creates incredible potential for contagion. (Trading probably exacerbates this; just think: you can approximate a portfolio of German bank shares with one of Greek bank shares and Greek sovereign CDS and vice versa). I would support netting off even if no other part of the MP is considered.

I agree that Eurozone members should not be asked to provide further bailouts out of taxpayer funds because this will strain whatever goodwill is left towards deficit countries, and that bond buybacks by the ECB will not work. [For some reason this post was deleted; I don't know what happened there but I've now got it back on the blog with the right time and date, too. What would I do without Google Cache?]

I also agree that any good solution must ultimately destroy money. And if it must, then it's best to destroy the original impaired assets than to spare them and transfer the losses to some poor bastard who is not systemically important, i.e. the taxpayer. The MP proposes that, in return for tapping the ECB for liquidity without eligible collateral (under the old rules I take it?) the banks should be required to tear up some of the bonds that they hold. This means that the money supply is reduced, but not by very much since the bonds are heavily discounted by the market already. The only difference is that the bank needs to show a loss, which it might as well.

Now for the bits where I disagree with the Modest Proposal.

First, I think it overlooks just how easy it is for the banks to force the ECB to shelf the idea of bond-tearups or 'haircuts-for-liquidity'. Banks don't want to recognise losses; their optimal endgame is a massive global guarantee that keeps the nominal value of their assets constant for the 7 or so years it will take for the world economy to grow into its balance sheet. It is the easiest thing in the world for them to collude together and decide to resist the ECB's charms just long enough to get it to change its rules - the equivalent of a child holding her breath after being refused a treat. The precedent of the ECB refraining from a scheduled tightening of its collateral rules in the wake of the Greek debt crisis will no doubt reinforce their intentions.

Worse, governments would be powerless to prevent this because a decrease in ECB funding tends to be seen as a victory for their banking systems and thus for themselves. Thus the politicians would not be able to rally public opinion quickly enough and would simply have to hammer out yet another seedy deal with the banks behind closed doors.

Second, I think it overlooks the damage it will do to the ECB's credibility and the damage that will in turn do to the European economy, even before we examine its effects on the ECB balance sheet. Central banks can MAKE MONEY OUT OF THIN AIR. This is the kind of power that needs to be held in check by chains and manacles of steel and probably a magical pentagram or force field of some sort. Why? Because the moment investors suspect that the central bank is pursuing an agenda other than the one prescribed by its charter, inflation expectations go through the roof. And inflation, my friends, causes riots. If the ECB comes under the kind of fire that the Fed is getting in the States the European member states will not back it up or take the blame; they will bury it and dance the Zimbabwean rain dance on its grave.

[LOL. Zimbabwean rain dance? That's racist. And ignorant.]

Third, the proposal that the ECB buy all Maastricht compliant debt off member states overlooks the damage this will do to the ECB's balance sheet, which is already bloated with, frankly, junk. The ECB has already had to tap member state central banks for capital since the crisis, and will have to do so again if its balance sheet expands further or if it is forced to recognise losses on all of this worthless paper. Current assets run to an amazing EUR1,940bn, nearly EUR2tn. The MP furthermore exposes the ECB to enormous interest rate risk as interest rates are bound to go up and thus its holdings of periphery debt at ultra-long maturities are going to take a serious pounding.

Similar arguments for the EFSF. The markets aren't stupid; they know who underwrites the EFSF and will therefore simply do a calculation of the entire Eurozone's solvency and proceed accordingly. The MP should really face up to the fact that the entire bloc may collectively be insolvent. Why won't anyone at least consider this?

Fourth, the MP overlooks the fact that most of the liabilities of member states are not actually captured by securities. Some contingent and implied liabilities can I suppose become explicit but not without all member states tapping the capital markets at once, which will cause chaos, but what of the liabilities implied by pensions or national insurance systems? What of the liabilities that have yet to arise, but which are nonetheless weighing on investor sentiment? If these are factored in, as this study shows, much of the Old Continent is insolvent even if the ECB and EFSF make the debt on its books disappear.

Incidentally, the MP makes no mention of what will happen to creditors that also *happen* to be crucially important pension funds. If this is not dealt with, the implications for social unrest could be substantial.

Fifth, the MP overlooks the fact that its solution will simply make investors wary of the EFSF's own bonds. If the member states don't mind this extreme alchemy to make their own debt go away, will they even think twice before doing the same ot the EFSF's creditors?

Finally, the MP does not address moral hazard. There is nothing in this proposal that will force Europe to consider the sustainability of its debt. In fact, we'll all pat each other on the back for outsmarting "the markets" and go on as before. Already in Greece the expectation (as I argue here) is forming that once we get rid of the Troika straitjacket all of the measures we've had to adopt so far to correct our structural government and current account deficits will just be revoked. I will concede to Prof. Varoufakis that individual public deficits will not matter with a deficit recycling mechanism in place. But it's worth noting that the aggregate deficit of the 'deficit countries' is not cancelled out by the aggregate surplus of the 'surplus countries'. The entire bloc is in (fiscal) deficit, and with record-low interest rates (if the MP succeeds) the bloc's collective debt will continue to grow, until the next crisis blows the whole sorry mess right back to the stone age.

People often grow tired of me as I explain this point, but perhaps I can interest you in another way. The following graph (source) shows that in the US indicators of man-made climate change are more closely correlated to total leverage in the economy (public and private) than they are to greenhouse gas concentrations. Debt is not just a financial obligation; it's indicative of our willingness to waste, to live beyond our (and the planet's) means; our willingness to kick the can down the road, to live large and send our grandkids the bill. Climate change is one consequence of this attitude; the fiscal crisis is another; ultimately until we learn better than this we will run into ever-bigger crises of one sort or another. Don't tempt fate by trying to invent free lunches. They tend to explode in your face like a Smurfs prank cake.

A solution that would get my vote would rely on bail-ins, not bailouts. In a bail-in, creditors who have lent to an insolvent borrower are forced to accept an equity stake in return for their debt holdings - they become part-owners, which means they now share the risk the earstwhile debtors have taken on. This too destroys money but does not force creditors to immediately recognise any losses as the nominal value of the equity is equal to that of the debt they gave up. Here's the catch for me: the sovereigns come into this as well, temporarily; in the great big roundtable of the great European Final Solution, it will briefly be possible for a bank to take an equity stake in a sovereign nation. Having converted all debt to creditors' equity, the netting off begins until there's only two types of stakes left: sovereigns' stakes in creditors and creditors' stakes in sovereigns.

The catch is that creditors cannot be allowed actual equity stakes in sovereigns at the end of the reshuffle. (Since people are asking, the reason is simple: the sovereign -the power of the state- can only be owned by the people. It's legally impossible for somebody, for instance, to buy the right to pass laws, levy tax and sanction the use of force in Greece). The EFSF comes in, swapping sovereigns' claims on itself against the banks' claims on sovereigns, so that it ends up being partly owned by those banks that were net creditors of sovereigns. The sovereigns are once again free of private sector ownership but do end up owning some banks (the ones that, after all debt has been netted and written off, are still undercapitalised), alongside the banks' erstwhile net creditors.

This doesn't provide a surplus recycling mechanism but then I don't actually want one. The member states never wanted one in past treaties, which is why they famously forbade the taking on of one member state's debt by another. We've now got around this but what could the intention of this proscription have been apart from the banning of bailouts?

Now the Federalists among us (don't know whether Varoufakis is one, to be fair, but many people encouraged by his views probably are) want to take advantage of the member states' desperation for cash in order to remake Europe as the superpower they were once promised they would be part of - a no-brainer if one grew up watching too much Voltron but otherwise one that deserves some scepticism and at the very least a referendum.

Don't worry; like Ireland you can ask us again and again, until we give you the 'right' answer, which will then of course be considered binding forever.

IF I WAZ A SAFE BET... PART TWO

I think the IMF is trying to give Ireland a hint. Or perhaps Greece. Or maybe their staff have too much time on their hands.

Remember about a month ago when I wrote about the effects of the 'investment-grade' premium on our spreads? The idea back then was that regaining the investment-grade glamour would push our spreads back down to barely-viable levels, although of course this was never going to happen.

More dedicated readers might also remember this analysis which I did a propos the Stiglitz "Leave Britney Greece alone!" article in the Guardian. (Readers less up to date with the cultural reference will probably have to read this).

As these readers will recall, I believe that the Stiglitz intervention marked the end of our sovereign period by rallying Greek pundits around the idea of a 'mild adjustment' and thus convincing the rest of the world that we were never going to get serious about the debt situation. Thanks MUPPET. I'll send you the bill in spilt guts.

Well this argument has now been made far more formally by the IMF's researchers, in a recently published analysis of what is called 'debt dilution'. Debt dilution basically works like this: if Greece owes say 100% of GDP and is running a huge deficit, a new creditor knows that the chances of being paid, let alone being paid out first, are diluted by the fact that there's going to be a long, growing queue of people waiting to be paid too, some of them our own citizens, and some nominally senior creditors like the IMF and the EU.

The authors simulate what would happen if we were to throw in a guarantee to compensate bondholders for any losses they suffer as a result of our bonds losing value due to dilution. This will of course never happen but it helps isolate the effects of dilution.

It turns out that, for the average sovereign, dilution accounts for 36% of the amount of nominal debt issued (because undilutable debt would be issued at better prices/lower yields) and an amazing 92% of the average spread. Let me put this another way. This would mean that Greece would pay an amazing 4.21% on its debt based on these spread figures. Btw the implied 74bp spread is not entirely fictitious; it is actually more than what we used to pay between 2002 and 2007 (although note these are spreads v. bunds, not T-bills as in the calculation above).

This should really serve to remind people of how stupid investors were back in those days. But it should also explain just why the balance in favour of default can tip so quickly. In our present state, where investors know not only that their chances of getting paid decrease with each penny we borrow but also that we would be genuinely better off defaulting, is it any surprise that the only people buying Greek debt are the ones who have no choice?

AND NOW, IT'S MY TURN TO APOLOGISE! ΚΑΙ ΤΩΡΑ, ΣΕΙΡΑ ΜΟΥ ΝΑ ΖΗΤΗΣΩ ΣΥΓΓΝΩΜΗ

Time to practice what I preach dear readers. Here's an apology from myself to a fellow blogger, unsolicited but richly deserved, and in the manner in which I think it ought to be done.


In my ongoing search for the source of the Weisbrot hoax I have written to a number of Greek bloggers. I have asked everyone posting the fake 'interview' to make the necessary corrections and persisted where necessary. I've also been in touch with Weisbrot's associates to ensure the quotes were not authentic and have on occasion pointed out persistent offenders to them. They have done likewise on occasion

Over the course of this work I came upon this post by Olympia, dated Feb 2010, which I thought to be the source of the hoax. It certainly contains the oldest reference to part of the hoax' text so I felt the evidence was compelling. As it turns out, Olympia never directly attributed the subsequently misused quotes to Mark Weisbrot. These were originally attributed to an anonymous interviewee, refered to by the salutation 'Professor'. Olympia explains in this post that the interviewee was an ex-VP of the IMF who wished to remain anonymous for obvious reasons. Ιt is clear there has been no misattribution.

I think at this point I owe an apology to Olympia as my email clearly accused them of misattributing statements to Mark Weisbrot. They did not. While my accusations were made in good faith they were nonetheless false.

In fact, Olympia attributed to Weisbrot a document he did write and which can be found here. While parts of this are obliquely referenced in the hoax, it was largely ignored by the subsequent hoaxers.

The problem is that, when read in sequence as they appear on this summary post entitled "The IMF and how to 'crush' it", Olympia's posts of a) the IMF ex-VP interview and b) the Weisbrot document appear to be a single post accentuated by a bold heading (Olympia has since rectified this). The original text flowed from the statements of an anonymous man addressed as 'Professor' to the writings of a named academic, with no explanation that there are two different people being cited. This has now been clarified. The references to the 'Professor', and an except from the ex-IMF VP interview are cited again directly below the Weisbrot article, which adds to the confusion.

Understandably Olympia wrote two separate blog posts and therefore did not see a need to offer any clarification or point out that the 'Professor' and Weisbrot are not the same person. Readers were not originally meant to see the two in sequence. Readers, however, including myself, actually saw them as one post in the summary and in that sense the blog seemed to imply that Weisbrot was the 'Professor' cited in the 'interview'. This discrepancy, which has now been repaired, also explains the subsequent hoax' bizarre shift from interview to article which should have pointed it out to bloggers as an obvious forgery.

Olympia did not help their case much when they posted a strongly worded message denouncing those who had sought to "slander, question and demonise" their original post, which they now also referred to as the Weisbrot "interview". Since Olympia is adamant that they have reproduced an article rather than an interview, I suspect this was a kind of electronic slip of the tongue, as by this time the hoax was generally referred to as the Weisbrot 'interview'. However to a casual reader it would again appear as though Olympia had claimed to be reproducing an interview with Weisbrot. Now that is unhelpful.

I know from the work of Diagoras and from the perpetrators' own admission that Olympia's text was then lifted by i-reporter.gr (who have apologised in a satisfactory fashion here) and merged with another article by a Greek journalist, then published as one text. I am agnostic as to why and how this occured. While the article has now been removed at my insistence, a cached version can be read here. The combined text then went underground and was processed further before circulating via email over the summer of 2010. I date the final version of the hoax to May 2010 here. What was added during this time were mostly exhortations to paralysing strikes, violence, political trials and bizarre misinterpretations of Swiss monetary interventions. It is the former that make the hoax so incredibly offensive. So even if misattribution had taken place earlier, it would be of only minor importance.

I must make it clear that while Olympia's posts do describe violent protests in Argentina, and speak of the protesters in sympathetic terms, they do not include any exhortations to violence or strikes or suspension of the rule of law whatsoever. In the summary blog's title, "The IMF and how to 'crush' it" is written in a way that implies only metaphorical use of force.

Again, I feel the need to apologise to Olympia for my accusations. I have also corrected my original 'Lies, damn lies' post to reflect the real course of events more accurately. Olympia deduces from this same course of events that some agents provocateurs, allied perhaps to the Government, are trying to discredit the Greek blogosphere. I cannot know this for sure but it is not unlikely. Certainly, there is enough in this instance to make one suspicious, including the interventions of i-reporter.gr and of course the anonymous emailers of the summer of 2010. In the absence of hard evidence I can only resort to Hanlon's Razor (H/T Zirzirikos): never attribute to malice that which is adequately explained by stupidity.

'Olympia' have made it clear in our conversations that they do not consider me to be an agent provocateur, and have had other kind words for me besides, which I truly appreciate.

However, I also believe that the Greek blogosphere is mainly discredited by the substantial numbers of people in it that a) create forged documents and hoaxes b) report things they know to be false or c) report things without caring whether they are false. These need not be agents provocateurs, simply MUPPETS. Some responsibility also lies with those of the blogosphere's readers who do not take the time to critically appraise what they read. These attitudes need to be tackled.

Finally, I believe that debunking the hoax in its final version is extremely important. These are difficult times for Greece and exhortations to violence that might once have fallen on deaf ears might now find an eager audience. Some people I have come across on the blogosphere see this as collaborating with an occupation government; I wish these people a happy civil war but cannot discuss much else with them. I believe instead that it is possible to change things for the better without violence; one such example can be found here.

Αγαπητοί αναγνώστες, ήρθε η ώρα να κάνω κι εγώ ο ίδιος αυτά που απαιτώ από τους άλλους. Στο ακόλουθο μήνυμα ζητώ συγγνώμη από έναν/μία συνάδελφο blogger, την οποία δεν απαίτησε αλλά αξίζει και με το παραπάνω. Το κάνω δε με τον τρόπο που νομίζω ότι πρέπει να γίνεται.

Στη συνεχιζόμενη προσπάθειά μου να ανακαλύψω την πηγή της πλαστής «συνέντευξης» Weisbrot έχω έρθει σε επαφή με πολλούς Έλληνες bloggers. Από κάθε έναν που είχε αναρτήσει την πλαστή «συνέντευξη» ζήτησα να κάνει τις απαραίτητες διορθώσεις και επέμεινα όπου ήταν αναγκαίο. Ήρθα επίσης σε επαφή με τους συνεργάτες του Weisbrot για να βεβαιωθώ ότι οι φράσεις που του αποδίδονταν δεν ήταν αυθεντικές και τους υπέδειξα κατά καιρούς τους πιο επίμονους πλαστογράφους. Κι αυτοί με τη σειρά τους έκαναν ορισμένες φορές το ίδιο με εμένα.

Κατά τη διάρκεια αυτής της προσπάθειας οδηγήθηκα σε αυτή την καταχώριση από τον ιστότοπο Ολυμπία, η οποία έγινε το Φεβρουάριο του 2010, και την οποία εξέλαβα ως την πηγή της πλαστής είδησης. Περιέχει εν πάσει περιπτώσει τις παλαιότερες αναφορές σε κάποια μέρη του πλαστού κειμένου και γι’ αυτό το λόγο έκρινα ότι είχα στα χέρια μου επαρκείς αποδείξεις. Καθώς προέκυψε όμως, η "Ολυμπία" ουδέποτε απέδωσε απευθείας στον Weisbrot τις δηλώσεις που έκτοτε έχουν (κακώς) ανακυκλωθεί από πολλούς. Τις απέδωσε, όπως εξηγεί εδώ, σε έναν ανώνυμο συνεντευξιαζόμενο, ο οποίος ισχυρίζεται ότι είναι πρώην αντιπρόεδρος του ΔΝΤ και ο οποίος επιθυμούσε να παραμείνει ανώνυμος για προφανείς λόγους. Όπως κι αν έχει το πράγμα είναι σαφές ότι οι δηλώσεις δεν αποδόθηκαν στον Weisbrot ούτε σε κανένα άλλο συγκεκριμένο επώνυμο πρόσωπο.

Σε αυτό το σημείο κρίνω ότι χρωστώ μια συγγνώμη στην "Ολυμπία" καθώς το email μου περιείχε σαφώς την κατηγορία της πλαστοπροσωπίας. Δεν στοιχειοθετείται τέτοια με κανέναν τρόπο, και μολονότι διατύπωσα την κατηγορία αυτή καλή τη πίστη, εντούτοις δεν αληθεύει.

Μάλιστα, η "Ολυμπία" απέδωσε στον Weisbrot ένα άρθρο το οποίο όντως έγραψε και το οποίο μπορείτε να βρείτε εδώ. Μολονότι ψήγματα αυτού του κειμένου αναφέρονται πλαγίως στο πλαστό κείμενο που ακολούθησε, οι πλαστογράφοι αγνόησαν το μεγαλύτερό του μέρος.

Το πρόβλημα είναι ότι, αν διάβαζε κανείς τα δύο κείμενα στη σειρά και με τον τρόπο που εμφανίζονταν στην περιληπτική καταχώρηση με τίτλο «Το ΔΝΤ και πώς να το «τσακίσουμε»» τα δύο κείμενα με α) τη συνέντευξη του πρώην Αντιπροέδρου του ΔΝΤ και β) το άρθρο Weisbrot φαίνονταν να είναι ένα ενιαίο κείμενο που χάριν έμφασης διακόπτεται από μια επικεφαλίδα (στο μεταξύ η Ολυμπία έχει αποκαταστήσει αυτό το πρόβλημα). Το πρωτότυπο κείμενο περνά από τις δηλώσεις ενός ανώνυμου άνδρα που προσφωνείται ως ‘Καθηγητής’ στο γραπτό ενός επώνυμου ακαδημαϊκού χωρίς να εξηγείται ότι αυτοί οι δύο είναι ξεχωριστά πρόσωπα, πράγμα το οποίο έχει πλέον διορθωθεί. Οι αναφορές στον κ. ‘Καθηγητή’ δε επανέρχονται αμέσως μετά το τέλος του κειμένου του Weisbrot με αποτέλεσμα να εντείνεται η σύγχηση.

Προφανώς η "Ολυμπία" συνέταξε δύο ξεχωριστά κείμενα και ως εκ τούτου δεν είχε λόγο να κάνει καμμία διευκρίνηση ούτε να εξηγήσει ότι ο ‘Καθηγητής’ και ο Weisbrot ήταν δυο διαφορετικά πρόσωπα. Σκοπός της δεν ήταν οι αναγνώστες να δουν τα δυο κείμενα στη σειρά. Εντούτοις αναγνώστες όπως εγώ τις είδαν ως μία καταχώρηση στην περίληψη, και υπό αυτή την έννοια το ιστολόγιο φάνηκε να υπαινίσσεται ότι ο Weisbrot ήταν ο ‘Καθηγητής’ που έδωσε τη συνέντευξη. Αυτή η παραφωνία, που έχει πλέον διορθωθεί, εξηγεί και το γιατί το πλαστό κείμενο περνά χωρίς λόγο από τη μορφή της συνέντευξης σε αυτή ενός άρθρου. Αυτή η ιδιαιτερότητα θα έπρεπε να είχε βάλει σε σοβαρές υποψίες τους διάφορους bloggers σχετικά με την αυθεντικότητα του κειμένου.

Η "Ολυμπία" με τη σειρά της ενέτεινε επιπλέον τη σύγχυση δημοσιεύοντας ένα μήνυμα στο οποίο καταφέρεται με αυστηρούς χαρακτηρισμούς κατά όσων προσπαθούσαν να "συκοφαντήσουν, αμφισβητήσουν και δαιμονοποιήσουν" τη "συνέντευξη" που πρώτη αυτή δημοσίευσε. Εφόσον η "Ολυμπία", όπως διευκρίνισε, δημοσίευσε μόνο ένα άρθρο και όχι μια συνέντευξη, φαντάζομαι ότι πρόκειται για σφάλμα εκ παραδρομής, καθώς στο πλαστό κείμενο είχε ήδη αποδοθεί ευρέως η ονομασία "συνέντευξη Weisbrot". Ένας περαστικός αναγνώστης όμως δεν θα μπορούσε παρά να συμπεράνει ότι η "Ολυμπία" ισχυρίζεται ότι έχει αναδημοσιεύσει μια συνέντευξη. Αυτό κι αν προκαλεί σύγχυση.

Γνωρίζω πλέον χάρη στην εξαιρετική δουλειά του Διαγόρα αλλά και χάρη στην ομολογία των υπευθύνων ότι το κείμενο της Ολυμπίας το ξεσήκωσε το i-reporter.gr (το οποίο και ζήτησε συγγνώμη με ικανοποιητικό τρόπο εδώ) και αφού το συνένωσε με ένα άλλο άρθρο Έλληνα δημοσιογράφου, τα εξέδωσε ως ένα ενιαίο κείμενο. Μολονότι το πρωτότυπο κατέβηκε μετά από αίτημά μου, μια εκδοχή του αποθηκευμένη από τη Google βρίσκεται εδώ. Το ενιαίο κείμενο έπειτα πέρασε στην ιδιωτική σφαίρα όπου και υπέστη περαιτέρω επεξεργασία προτού κυκλοφορήσει μέσω email το καλοκαίρι του 2010. Χρονολογώ την τελική εκδοχή του κειμένου-απάτη προς τον Μάιο του 2010 (και εξηγώ γιατί εδώ). Σε αυτό το διάστημα προσετέθησαν αρκετά στοιχεία, κυρίως προτροπές σε παραλυτικές απεργίες, χρήση βίας, δίκες πολιτικών με συνοπτικές διαδικασίες και παράξενες εικασίες που προέκυπταν από την παρεξήγηση των επεμβάσεων της Ελβετικής Κεντρικής Τράπεζας στις χρηματαγορές. Τα πρώτα από τα παραπάνω είναι που καθιστούν τόσο οχληρό το κείμενο-απάτη. Έτσι, ακόμη και αν πριν από αυτές τις αλλαγές είχε όντως υπάρξει πλαστοπροσωπία, θα ήταν μικρής σημασίας.

Οφείλω να επισημάνω ότι μολονότι οι καταχωρήσεις της "Ολυμπίας" αναφέρονται όντως σε βίαιες διαμαρτυρίες στην Αργεντινή, και μιλούν με συμπάθεια για τους διαδηλωτές, εντούτοις δεν περιέχουν καμμία προτροπή στη χρήση βίας, σε απεργίες, ή στην κατάλυση του κράτους δικαίου. Στον τίτλο της περίληψη , η φράση «Το ΔΝΤ και πώς να το «τσακίσουμε» είναι γραμμένη με τρόπο τέτοιο ώστε να υπαινίσσεται μόνο μεταφορικά τη χρήση βίας.

Και πάλι νοιώθω την ανάγκη να ζητήσω συγγνώμη από την "Ολυμπία για τις κατηγορίες που της απήγγειλα. Διόρθωσα επίσης το αρχικό μου κείμενο με τίτλο «Lies, Damn Lies» ώστε να αντικατοπτρίζει ακριβέστερα την πραγματική ροή των γεγονότων. Η "Ολυμπία" συμπεραίνει από αυτήν ότι κάποιοι προβοκάτορες, ίσως προσκείμενοι στην Κυβέρνηση, προσπαθούν να πλήξουν την αξιοπιστία της Ελληνικής μπλογκόσφαιρας. Αυτό δεν μπορώ να το επιβεβαιώσω αλλά δεν είναι απίθανο. Εν προκειμένω υπάρχουν αρκετά στοιχεία που θα μπορούσαν να εγείρουν υποψίες, μεταξύ των οποίων και οι επεμβάσεις του i-reporter.gr αλλά βέβαια και η δράση των ανώνυμων αποστολέων email το καλοκαίρι του 2010. Χωρίς απτές αποδείξεις δυστυχώς δεν μπορώ παρά να βασιστώ στον κανόνα, γνωστό και ως το «Ξυράφι του Hanlon» (του οποίου την ύπαρξη γνωρίζω χάρη στον Zirzirikos) και ο οποίος λέει: ποτέ μην αποδίδεις σε κακία ό,τι μπορεί να εξηγηθεί επαρκώς από τη βλακεία.

Η "Ολυμπία" έχει καταστήσει σαφές στις μεταξύ μας συνομιλίες ότι δεν με θεωρεί προβοκάτορα, και είχε επιπλέον αρκετά καλά λόγια να πει για μένα, για τα οποία είμαι ευγνώμων. Ωστόσο, πιστεύω ότι η αξιοπιστία της Ελληνικής μπλογκόσφαιρας πλήττεται κατά κύριο λόγο από το μεγάλο πλήθως των μελών της που α) πλαστογραφούν κείμενα και διαδίδουν απάτες β) δημοσιεύουν εν γνώσει τους ψεύδη ή γ) δημοσιεύουν πράγματα χωρίς να τους ενδιαφέρει αν αληθεύουν ή όχι. 

Αυτοί δεν είναι αναγκαίο να είναι προβοκάτορες, απλά ΜΠΕΤΟΒΛΑΚΕΣ . Δεν είναι άμοιροι ευθυνών και οι αναγνώστες εκείνοι της μπλογκόσφαιρας που δεν φροντίζουν να αφιερώσουν λίγο χρόνο ώστε να αξιολογίσουν με κριτική διάθεση τα όσα διαβάζουν. Τέτοιοες νοοτροπίες πρέπει να αμβισβητούνται.

Τέλος, πιστεύω ότι το να διαψεύδει κανείς το κείμενο-απάτη στην τελική του μορφή εξακολουθεί να είναι πολύ σημαντικό. Διανύουμε δύσκολους καιρούς για την Ελλάδα και προτροπές στη χρήση βίας που άλλοτε δεν θα τους έδινε κανείς σημασία μπορεί τώρα να βρούν ένα πρόθυμο ακροατήριο. Ορισμένα άτομα που έχω γνωρίσει στη μπλογκόσφαιρα βλέπουν τέτοιου είδους διαψεύσεις ούτε λίγο ούτε πολύ ως συνεργασία με μια κατοχική κυβέρνηση. Σε αυτούς τους ανθρώπους εύχομαι καλό εμφύλιο, αλλά δεν έχω τίποτε παραπάνω να συζητήσω μαζί τους. Αντ’ αυτού πιστεύω ότι είναι δυνατόν η κατάσταση να βελτιωθεί χωρίς τη χρήση βίας. Ένα παράδειγμα τέτοιων μέσων παρατίθεται εδώ.

UPDATE: I'm making so many typos these days - must be from reading Tromaktiko.