NUMBERS ARE PEOPLE COCK-UP BEFORE CONSPIRACY • CITE PRIMARY SOURCES OR GO HOME


Saturday 26 August 2017

Η πειθώ στα χρόνια των Μνημονίων: Ή, γιατί στηρίζω το ΚεΦιΜ.

Αντί εισαγωγής

Η πρώτη μου δουλειά ήταν η καλύτερη. Το σχολείο μου είχε (και έχει ακόμη) έναν επιτυχημένο ρητορικό όμιλο* και στη συμμετοχή μου σε αυτόν χρωστάω πολλές από τις σημαντικότερες φιλίες και εμπειρίες της ζωής μου. 

Όταν ήρθε η σειρά μου να προπονήσω τον όμιλο, προέτρεπα τους μαθητές να μην αναλώνονται στη συλλογή στατιστικών στοιχείων και ο ίδιος τα χρησιμοποιούσα πολύ σπάνια. Υπήρχαν πρακτικοί λόγοι γι' αυτό (δύσκολα διασταυρώνονται στοιχεία στη μέση της συζήτησης), ύπήρχε όμως και η εκπαιδευτική διάσταση. Το ζητούμενο ήταν να καταλάβει κανείς πώς δομείται ένα επιχείρημα, από που αντλεί την ισχύ του, και πώς μπορούν να εντοπιστούν οι αδυναμίες του - όχι να μάθει απέξω νούμερα και παραπομπές. Oι μαθητές αναλάμβαναν στην τύχη την πλευρά του θέματος την οποία θα υπερασπίζονταν. Όχι για να μάθουν τάχα ότι δεν υπάρχει αλήθεια, αλλά για να μάθουν ότι ο συνάνθρωπός μας πολλές φορές πρώτα διαμορφώνει 'θέσει' την άποψή του κι εκ των υστέρων μαθαίνει να την υπερασπίζεται. Ο δημόσιος διάλογος δε, ακολουθεί τον κανόνα του Kuhn: ένα υπόδειγμα νικιέται από ένα άλλο υπόδειγμα, από ένα πιο ελκυστικό αφήγημα. Δεν νικιέται από τα δεδομένα που δεν εξηγεί. 

Δεν έχω αλλάξει γνώμη, παρά τα φαινόμενα. 

Το ιστολόγιο αυτό δεν ξεκίνησε για να κάνω fact-checks και να γράφω σεντόνια. Η κρίση όμως, και ειδικά οι επικοινωνιακοί εμφύλιοι του 2010—12 και του 2015, τα έφεραν όλα αυτά στο προσκήνιο από ανάγκη. Ο κόσμος έμαθε να πιστεύει κυριολεκτικά τέρατα. Βασικά στοιχεία, προσβάσιμα κατ' αρχήν, έλειπαν από την επιχειρηματολογία και την αντίληψη κάθε πλευράς. Τα ηλεκτρονικά μέσα, ακόμη κι εκείνα με ονόματα βαριά σαν πιεστήριο, σπάνια παρέθεταν πρωτογενείς πηγές. Η κοντόφθαλμη λογική τους ακόμη και τώρα είναι ότι ένας επισκέπτης που ξεροσταλιάζει παθητικά στις σελίδες τους είναι πολυτιμότερος από κάποιον που αλλάζει σελίδα για να εξετάσει τις πηγές τους. 

Τι μένει να πούμε;

Κι όμως σιγά σιγά η σκόνη καταλαγιάζει. Οι Έλληνες έχουν μάθει την ορολογία της κρίσης και ποιά νούμερα πρέπει να προσέχουν σαν ηλικιωμένοι που κάνουν συχνά εξετάσεις. Οι πάλαι ποτέ αντιμνημονιακοί υπογράφουν μνημόνια και τα υπερασπίζονται ψελλίζοντας λόγια που τους μάθαμε εμείς, οι γερμανοτσολιάδες - προδότες - νεφελίμ - ανάλγητοι φιλελέρες. Το κακό ΔΝΤ έγινε καλό ΔΝΤ, και σιγά σιγά απλά ΔΝΤ. Μετά από επτάμιση χρόνια, οι Έλληνες όσες πληροφορίες ήθελαν να μάθουν πάνω-κάτω τις έχουν μάθει. 

Στο μεταξύ οι Έλληνες φιλελεύθεροι χάσαμε τη μάχη για τη νοηματοδοσία της Κρίσης. Σε μια Βουλή με Λεβέντη, Νικνικ, Πόρτα-Πόρτα και Χρυσαυγίτες έχουμε ελάχιστους βουλευτές και κανένα γνήσια δικό μας κόμμα. Ο Έλληνας δέχτηκε, με τα πολλά, ότι το κράτος ξόδευε περισσότερα από όσα εισέπραττε κι ότι δεν παίζει να μας χαρίσει λεφτά ο Πούτιν ή να πλουτίσουμε από τα πετρέλαια του Αιγαίου.Αλλά μετά από επτά χρόνια κρίσης δεν τον νοιάζει ποιός έφταιξε ούτε τι έπρεπε να είχε γίνει διαφορετικά. 

Επειδή όμως όραμα για την επόμενη μέρα δεν υπάρχει, έχουμε ακόμη μια ευκαιρία να κάνουμε κάτι χρήσιμο για τη χώρα. Η κουβέντα που κάναμε ως τώρα πρέπει να τελειώνει και να δώσει τη θέση της σε έναν εντελώς διαφορετικό διάλογο. 

Ο Κιμ δεν θα πατήσει το κουμπί

Για να δούμε τι είδους διάλογος πρέπει να ξεκινήσει, ας σκεφτούμε τι θα συμβεί αν κάποτε τελικά 'νικήσουμε' ιδεολογικά. Θα πεθάνουν από τη ντροπή τους οι επιτήδειοι κρατιστές και οι συμπολίτες μας που τους έφεραν στην εξουσία; Θα αυτοεξοριστούν όλοι μαζί στη Βενεζουέλα, την Ουγγαρία ή έστω τη Σουηδία (ανάλογα τον καημό του ο καθένας); Θα αποσυρθούν σε μοναστήρια διαβάζοντας προφητείες; Θα δεχτούν την τεχνοκρατική μας ανωτερότητα και θα μας παρακαλέσουν να τους κυβερνήσουμε; Ή μήπως θα πατήσει το κουμπί ο Κίμ, αδειάζοντας την Ελλάδα για να εποικιστεί από πιο άξιους φιλελεύθερους πολίτες εισαγωγής; 

Μα τίποτε απ' όλα αυτά δεν θα γίνει, κι ευτυχώς. Η χώρα μ' αυτά και μ' αυτά θα συνεχίσει να υπάρχει - πιο γερασμένη, πιο φτωχή- και οι ιδεολογικοί μας αντίπαλοι μαζί της. Δεν μας περιμένει ούτε φιλελεύθερη, ούτε εθνικιστική, ούτε σοσιαλιστική, ούτε αναρχική επανάσταση στο τελος του δρόμου. Αφού έχουν έτσι τα πράγματα, τριών ειδών τακτικές μας απομένουν: συνεργασία, δολιοφθορά και προσηλυτισμός. 

Είμαστε λίγοι

Συνεργασία και δολιοφθορά είναι δύο εκδοχές της ίδιας τακτικής - οι φιλελεύθεροι αναρριχώνται στην εξουσία καβάλα σε ένα μεγαλύτερο κόμμα - είτε ως εταίροι του σε έναν κυβερνητικό συνασπισμό, είτε καταλαμβάνοντας εκ των έσω την ηγετική του ομάδα.

Δεν θέλω να αδικήσω όσους σκέφτονται έτσι. Το ελληνικό πολίτευμα είναι τόσο άνισα στημένο κατά των μικρών πολιτικών δυνάμεων που δεν αφήνει περιθώρια για ελπίδα. Ξεχνούν όμως πόσο λίγοι είμαστε (δείτε σχετικά εδώ). Περίπου ένα 6%-7% του εκλογικού σώματος είχαν φιλελεύθερες αξίες το 2008 και στα κοινωνικά και στα οικονομικά ζητήματα . Ίσως φτάσαμε στο 9%-10% το 2015 και εκεί βρισκόμαστε ακόμη το 2017. Οι περισσότεροι φιλελεύθεροι (που όντως ψηφίζουν) υποστηρίζουν τη ΝΔ, όμως μειοψηφούν σημαντικά μεταξύ των ψηφοφόρων της (ήταν λιγότερο από το 20% του συνόλου το 2008, λίγο παραπάνω το 2015, λιγο λιγότεροι το 2017). 

Για να μην σας κουράζω: κανένα κόμμα εξουσίας δεν πρόκειται να αλλάξει δραστικά πορεία για το χατίρι μας. Καλή τύχη στον Κυριάκο, αλλά μην έχετε αυταπάτες. Η δουλειά των κομμάτων εξουσίας δεν είναι να κάνουν ιδεολογικές επαναστάσεις, αλλά να χτίζουν, με μπαλώματα και με εκπτώσεις, συμμαχίες μεταξύ διαφορετικών κοινωνικών ομάδων που για λίγο βρίσκουν κοινό τόπο σε πέντε δέκα αιτήματα. Αυτό δεν είναι ελάττωμα της δημοκρατίας - το αντίθετο.

Η λύση του προσηλυτισμού, όσο δύσκολη κι αν φαντάζει, έχει περισσότερες προοπτικές και είναι απόλυτα συμβατή με τις άλλες δύο. Για να το πω αλλιώς: δεν χρειάζεται οι φιλελεύθεροι να συμφωνήσουμε σε πρόσωπα ή κόμματα αν καταφέρουμε να φτιάξουμε σιγά σιγά ένα πραγματικό, ζωντανό κίνημα που θα φέρει κι άλλους συμπολίτες μας σε επαφή με τις ιδέες μας. Ένας ισχυρός πόλος ψηφοφόρων που είναι συνεπείς σε πέντε απλά αιτήματα και μπορούν να συνεννοηθούν σε βασικό επίπεδο με τους συμπολίτες τους θα αναγκάζει πάντα σε συμβιβασμούς τα κόμματα εξουσίας κι ας μην τα ψηφίσει ποτέ.

"Έχετε δύο λεπτά να σας μιλήσω για τον Κύριο και Σωτήρα μας, την ελεύθερη αγορά;" 

Αν διαλέξουμε την επιλογή της της πειθούς, ο δρόμος μας είναι ανηφορικός. Επτά χρόνια τώρα δεν καταφέραμε να πείσουμε πολλούς συνανθρώπους μας. Οι επικλήσεις της 'κοινής λογικής', η οχύρωση πίσω από στατιστικές, ακόμη και οι εξαγριωμένες επιθέσεις σε 'σανοφάγους' και 'γίδια', όλα αυτή την αδυναμία μας δείχνουν - να πείσουμε, να διδάξουμε ανθρώπους έξω από τον κύκλο μας. Δεν σας κάνω τον έξυπνο - εγώ τα έκανα πρώτος αυτά τα λάθη. Πρέπει όμως να τα αφήσουμε πίσω μας. 

Η "κοινή λογική" είναι η χειρότερη από τις αυταπάτες μας. Ο άνθρωπος δεν είναι αυτό που νομίζουμε. Η ελευθερία κι ο αυταρχισμός του έρχονται εξίσου αυθόρμητα και αβίαστα. Δεν έχει ούτε φυσικό αισθητήριο της αλήθειας ούτε φυσική ροπή προς αυτήν. Το μόνο που ενστικτωδώς αφουγκραζόμαστε στο λόγο του άλλου είναι η βιολογική, κοινωνική, ή ιδεολογική μας συγγένεια - ενστικτωδώς ξεχωρίζουμε τους 'δικούς μας' από τους 'αλλους'. Ακριβώς γι αυτό το λόγο, οι άνθρωποι δεν αλλάζουν γνώμη πάνω στην κουβέντα, επειδή τους έπεισες με τη ρητορική μαεστρία σου, την τετράγωνη λογική σου ή τα τεκμήριά σου. Μπορούν όμως να πειστούν για την καλή σου προαίρεση, ή τη βαθειά σου γνώση, και να αρχίσουν να σε ακούν πιο προσεκτικά.

Ο πραγματικά πειστικός λόγος δεν είναι λοιπόν ο λόγος που αλλάζει γνώμη στον άλλο, αλλά αυτός που τον μπολιάζει με αμφιβολία ή περιέργεια, ή τον κάνει να σκεφτεί με τρόπο που δεν έχει ξανασκεφτεί ποτέ. Που ταράζει τον απαθή. Η πειθώ δημιουργεί μια διαφορά δυναμικού, ας το πούμε έτσι, ανάμεσα στις πεποιθήσεις που έχει, ή ανάμεσα στις πεποιθήσεις και τις πράξεις του. Το τι θα κάνει με αυτή την ενέργεια δεν μπορείς να το καθορίσεις με την πειθώ. Μπορεί (σπάνια) να αλλάξει στάση. Μπορεί (συχνότερα) να αναζητήσει επιπλέον επιβεβαίωση για τις απόψεις του. Μπορεί να σε αποφεύγει ή να σε περιθωριοποιήσει. 

Η αυταπάτη της κοινής λογικης όμως μας περιορίζει και με πιο σημαντικούς τρόπους. Αφενός δεν έχουμε πάντα δίκιο. Αφετέρου ο δημόσιο διάλογος δεν χτίζεται στη βάση της λογικής.

Πώς δουλεύει ο δημόσιος διάλογος

Σκεφτείτε λίγο τι γνωρίζουμε για τη δυναμική του δημόσιου διαλόγου στις μέρες μας. Ο Galam (2013) πχ μας λέει ότι όταν ο δημόσιος διάλογος διεξάγεται υπό συνθήκες αβεβαιότητας, αργά ή γρήγορα υπερισχύει η πλευρά με τους περισσότερους παθιασμένους οπαδούς. Οι Guazzini et al (2015) εξηγούν ότι δεν είναι η προσωπικότητα του άλλου που τον κάνει παθιασμένο. Είναι η θέση του στο δίκτυο. Η προσωπικότητα καθορίζει μόνο σε τίνος την επιρροή θα είναι πιο δεκτικός. Ανακαλύπτουμε λοιπόν αυτό που ξέρουν όλες οι θρησκείες, όλες οι συμμορίες, όλες οι μονάδες ειδικών δυνάμεων, και όλες οι ποδοσφαιρικές ομάδες, είναι ότι κανείς είτε ανατρέφεται μέσα σε έναν χώρο είτε μυείται σε αυτόν με σύμβολα, αφηγήματα και τελετουργίες. Αμφότερες είναι κοινωνικές και όχι λογικέ ή μηχανικές διαδικασίες. 

Αυτό ισχύει και για "πεφωτισμένες" τάχα απόψεις όπως οι δικές μας. Η "γενιά της easyjet" γουστάρει Ευρώπη και ανοιχτά σύνορα γιατί μυήθηκε σε αυτήν σε στιγμές καθοριστικές - στις σπουδές, σε περιπετειώδεις νεανικές διακοπές, σε επιχειρηματικά ταξίδια, σε καλοκαιρινούς έρωτες. Όχι επειδή την έπεισαν τα επιχειρήματα υπέρ της Ενιαίας Αγοράς ή επειδή ψάχτηκε καθόλου σε θέματα Κοινής Αγροτικής Πολιτικής.

Θα μου πείτε - οι φανατικοί πρέπει τουλάχιστον να είναι αμόρφωτοι ή χαζούληδες. Όσο περισσότερα γνωρίζει κανείς τόσο πιο πολύ νερό βάζει στο κρασί του. Κι όμως, μας λένε οι Kahan et al (2013), αναλύοντας το φαινόμενο της 'στρατευμένης' τεχνικής δεξιότητας. Όσο καλύτερα καταρτισμένος είναι κανείς, τόσο περισσότερο μπορεί να διαστρέψει τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του. Η πόλωση σε καίρια ζητήματα είναι μεγαλύτερη μεταξύ των 'ψαγμένων,' παρά μεταξύ των περαστικών.

Πέρα από την ποσοτική πλευρά του φαινομένου υπάρχει και ποιοτική πλευρά. Όταν ο κόσμος ακολουθεί και αναπαράγει υλικό που επιβεβαιώνει τις απόψεις του και προωθεί ομοϊδεάτες, μοιραία δημιουργούνται γκέτο και μονοκαλλιέργειες ιδεών που γίνονται όλο και πιο ακραίες. Όπως κάθε είδους αιμομιξία, κάθε ανταλλαγή απόψεων μέσα σε αυτούς τους θύλακες αποδυναμώνει τις θέσεις τους - η άμυνα ενάντια στην κριτική γίνεται όλο και περισσότερο όχι μέσω επιχειρημάτων αλλά με κοινωνικούς ελέγχους. Αυτό το βλέπουμε ξεκάθαρα όταν το κάνουν οι 'άλλοι'. Δεν το βλέπουμε ξεκάθαρα όταν το κάνουμε εμείς οι ίδιοι.

Φιλελευθερισμός με φετβάδες δεν γίνεται


Είναι πλέον κοινός τόπος το αφήγημα, ότι τάχα ο φιλελεύθερος κόσμος δεν μπορεί να μιλήσει στον υπόλοιπο επειδή ζει σε μια ελίτ φυσαλλίδα όπου ομοϊδεάτες μιλούν μεταξύ τους. Δεν είμαστε, λέει αυτή η λογική, παρά μια ηχηρή παρέα από επαγγελματίες καλοθελητές ειδικευμένους στο να προσβάλλονται για λογαριασμό τρίτων και να μιλούν υποτιμητικά στους αδαείς. Ή από καλοπληρωμένους και καλοδικτυωμένους αερητζίδες που λένε τεμπέλη και παράσιτο τον κάθε βιοπαλαιστή που δεν δέχεται να του καταστραφεί η ζωή για να τέμνονται στο σωστό σημείο οι καμπύλες της προσφοράς και της ζήτησης. Ο δε 'κανονικός' κόσμος αντιδρά στις εμμονές μας, που του επιβάλλονται συχνά έξωθεν και δια του νόμου, με όλο και πιο προκλητικές και ακραίες εκφράσεις των αντιλήψεών του.

Βλακείες. 

Συμφωνώ οτι χάθηκε κάπου στην πορεία η τέχνη της πειθούςΕίναι λειψός και τελικά επικίνδυνος ένας φιλελευθερισμός που στηρίζεται σε τετελεσμένα, σε εκβιαστικά διλήμματα, σε φιρμάνια και σε δικαστήρια. Όχι επειδή οι εξουσίες δεν οφείλουν να αναγνωρίζουν την πραγματικότητα, και να σέβονται και να υπερασπίζονται ελευθερίες και δικαιώματα. Αλλά επειδή τα νομικά και πολιτικά κεκτημένα χτίζονται πολύ πιο γρήγορα από ό,τι ωριμάζουν στη συνείδηση της κοινωνίας οι αντίστοιχες ιδέες. Ο φιλελευθερισμός δε όταν νικά κατά κράτος στα χαρτιά γίνεται νωθρός και θρασύς – αρχίζει να απαντά στον ανελεύθερο λόγο πρώτα με τον καταναγκασμό και μετά, πολύ αργά, με την πειθώ. Και όταν συμβεί δύο και τρεις φορές αυτό, άκομψα και δημόσια, ο πολύς κόσμος νοιώθει ότι βάλλεται.

Αν λοιπόν κάποια δικαιώματα κα κάποιες ευκαιρίες δεν μπορούν να περιμένουν να ωριμάσει η κοινωνία, καθήκον μας τότε είναι να κάνουμε πιο γρήγορα το ιδεολογικό μας έργο. Πιστεύω όμως ότι η κοινή γνώμη μπορεί να μεταστραφεί γρήγορα, ακόμη και σε ζητήματα που τον πολύ κόσμο τον ταράζουν βαθιά στην ψυχή του. Δείτε πχ πώς αντέδρασε ο Ελληνικός λαός στο θέμα των προσφύγων - πώς βρεθήκαμε από λαός βασικά φοβικός να είμαστε και πάλι, με τις όποιες παραφωνίες, φιλόξενοι και ανθρώπινοι.

Ποιό είναι λοιπόν το αφήγημά μας;

Το φιλελέ Think Tank Dianeosis δημοσιεύει από το 2015 μια σειρά από εξαιρετικές δημοσκοπήσεις σχετικά με τις πεποιθήσεις και τη νοοτροπία των Ελλήνων - ‘Τι Πιστεύουν οι Έλληνες’. Οι απαντήσεις των πολιτών είναι , ακούω, αντιφατικές – όλοι είμαστε λίγο καπιτάλες, λίγο σοσιαλιστές, λίγο αναρχικοί και λίγο φασίστες. Γνέφουμε όλοι αναγνωρίζοντας το πρόβλημα, μετράμε απογοητευμένοι τις λιγοστές ‘υγιείς δυνάμεις’ του τόπου και περιμένουμε την επόμενη έκδοση. Δεν είναι αυτή, νομίζω, η σωστή απάντηση.

Η απάντηση είναι ότι οι Έλληνες (και οι υπόλοιποι λαοί επίσης) δεν ‘πιστεύουν’ τίποτε, κι ως εκ τούτου μπορούν να αντιφάσκουν χωρίς πρόβλημα. Για να είμαι πιο σαφής – οι πολίτες μπορεί να έχουν ηθικές ή φιλοσοφικές αρχές που τους κατευθύνουν στις προσωπικές τους επιλογές. Αυτές όμως σπάνια τους είναι χρήσιμες σε μάκρο ζητήματα. Εκεί αντιθέτως οι πολίτες βρίσκουν το δρόμο τους συνδέοντας αφηγήματα – σκεφτείτε τον Ταρζάν να πετά πάνω από τη ζούγκλα πηδώντας από χορτόσχοινο σε χορτόσχοινο.

Όσοι έχετε διαβάσει το Dune του Frank Herbert θα θυμάστε τις μεθόδους των Bene Gesserit – οι ιεραπόστολοί τους πετούν από πλανήτη σε πλανήτη σπέρνοντας πιασάρικους και εύπλαστούς μύθους και προφητείες. Αιώνες μετά, οι πράκτορές τους όπου κι αν προσγειωθούν μπορούν να επικαλεστούν αυτά τα γνώριμα αρχέτυπα για να κερδίσουν την εμπιστοσύνη και το θαυμασμό των ντόπιων. Από τέτοια ‘βαθιά αφηγήματα’ αποτελείται η συνείδηση του μέσου πολίτη. Όποιος ξέρει να τα χειρίζεται, κυβερνά τον κόσμο.




Δεν γνωρίζω να έχουν χαρτογραφηθεί ποτέ σε βάθος τα βαθιά αφηγήματα και οι κοινωνικές ομάδες στις οποίες βρίσκουν απήχηση στην Ελλάδα. Αξίζει όμως. Η χώρα μας έχει φιλελέ αφηγήματα. Για να τα ανακαλύψουμε χρειάζεται να ξαναζωντανέψουμε και μια άλλη, παλιότερη μέθοδο από τις δημοσκοπήσεις και τα focus groups - χρειαζόμαστε φιλελέ λαογράφους.


Χρειάζεται οι φιλελέδες να καταλάβουμε σε βάθος ποια είναι τα βαθιά αφηγήματα που κουβαλάμε σα λαός, ποιά μπορούν να μεταστραφούν σε υγιείς δυνάμεις και ποιά πρέπει να τα πολεμήσουμε. Ιδανικά, αυτή τη δουλειά θα την είχαμε κάνει πριν την κρίση. Τίποτε όμως δεν είναι ιδανικό και πρέπει να πιάσουμε την άκρη του νήματος από κει όπου έχει κατρακυλήσει το τόπι.

Τις καλές εποχές το αφήγημα της Ευρώπης ήταν ένα τέτοιο βαθύ αφήγημα – η τουρκοκρατία και οι πόλεμοι μας απέκλεισαν από την φυσική μας κληρονομιά – εμείς δώσαμε τα φώτα στην Ευρώπη και από γκαντεμιά τώρα τα απολαμβάνουν άλλοι κι εμείς όχι. Ως Ευρωπαίοι πια και κάτω από τη θαλπωρή μιας διαρκούς ειρήνης, εύκολα θα ανακτήσουμε το χαμένο έδαφος. Δεν αρκούσε αύτο το αφήγημα – μόλις βρεθήκαμε σε (τεχνητή, πιστεύω) σύγκρουση με την Ευρώπη κατέρρευσε.

Για να ξανα-ανακαλύψουμε την τέχνη της πειθούς πρέπει να σκεφτούμε βαθιά, να ακούμε προσεκτικά, και να ξαναφτιάξουμε όχι το ένα, λειψό, αφήγημα της προόδου, αλλά πολλά και αλληλλεπικαλυπτόμενα αφηγήματα. Θέλω κι εγώ να συνεισφέρω σε αυτό το έργο.

[Συνεχίζεται]

* στατιστική-μπόνους: το 2009, σύμφωνα με την PISA, το 7.5% των μαθητών της επικράτειας είχαν πρόσβαση σε ρητορικούς ομίλους. 

29 comments:

  1. Excellent, Manos. Indeed when we hear especially from governmental lips blatant falsehoods and lies the target is precisely those deep and mostly irrational beliefs -- logical refutation can do little. And the distinction hypocrites or ignoramuses matters not at all.

    george darkgg@gmx.com

    ReplyDelete
  2. Πολύ μπλα-μπλα, λίγη ουσία. Ο κόσμος θα πιστέψει όποιον του βελτιώσει το βιοτικό επίπεδο. Οι "φιλελέδες" δε μπορούν πια να το προσφέρουν αυτό γιατί η κοσμοθεωρία τους έσκασε μεγαλοπρεπώς το 2008 μαζί με τα βουνά ιδιωτικού χρέους στα οποία βασιζοταν. Οι σπασμωδικές ανορθόδοξες νομισματικές πολιτικές που ακολούθησαν όχι μόνο απέτυχαν, αλλά νέρωσαν περαιτέρω την ιδεολογία τους, θολώνοντας τα όρια ανάμεσα στην ανόθευτη νομισματική πολιτική και τη νομισματική χρηματοδότηση των χρέους(φτου, κακά). Είμαστε τώρα κοντά 10 χρόνια μετά την κρίση και η Ιαπωνο-ποίηση της παγκόσμιας οικονομίας έχει παγιοποιηθεί, οι λύσεις που προτείνονται είναι επικίνδυνες (άϋλο χρήμα και αρνητικά επιτόκια), ενώ τα ιερά και όσια της θρησκείας μας (ελεύθερο παγκόσμιο εμπόριο, ελεύθερες κεφαλαικές ροές) έχουν αρχίσει να απειλούνται. Που βαδίζουμε κύριοι; Ειλικρινά, θα ήταν διασκεδαστικό να βλέπαμε την αποκαθήλωση των νεοφιλελεύθερων και του παγκόσμιου υποδείγματος, αν αυτή δεν έπαιρνε τόσο χρόνο και (στην περίπτωση κάποιων χωρών, σαν την Ελλάδα) πόνο.

    ReplyDelete
    Replies
    1. Όλο αυτό που έγραψες για την κοσμοθεωρία του νεοφιλελευθερισμού είναι απλά ένα από τα "βαθιά αφηγήματα" που συζητά το άρθρο, απλά ανήκει στην "αριστερά" και όχι στους φιλελεύθερους. Αφήνοντας την παγκόσμια οικονομία στην άκρη, αφενός γιατί είναι πολύ περίπλοκο θέμα για να το ξεπετάξουμε γρήγορα στα σχόλια και αφετέρου γιατί λίγα έχει να κάνει με την Ελληνική κρίση (ήταν η σπίθα που άναψε το φυτίλι αλλά η βόμβα ήταν εντελώς made in Greece), η Ελλάδα δεν είχε ποτέ φιλελεύθερη κυβέρνηση. Το να αποκαλείς το crony capitalism φιλελευθερισμό μπορεί να σε βολεύει για να διατηρείς τις πεποιθήσεις σου αλλά (ειδικά πλέον που και τα δανεικά και οι αποταμιεύσεις έχουν σωθεί) δεν πρόκειται να σου βελτιώσει το βιοτικό επίπεδο στο ελάχιστο...

      Delete
    2. Αχ πως μου αρεσουν αυτες οι παλιες νεοφιλελέ επιτυχιες, με τον καιρό γίνονται καλύτερες σαν το καλό κρασι. Φυσικά και δεν είχε ποτε η ελλάδα φιλελευθερη κυβέρνηση. Ουτε η Αγγλία ούτε η Αμερική ούτε κανένας. Ο Αληθινός Φιλελευθερισμός ανήκει στη βασιλεια των ουρανών, βρε κουτά, δεν ειναι για τα επίγεια.

      Delete
    3. Aν δείτε σε βάθος το σχόλιό σας, ακυρώνει τα ίδια σας τα επιχειρήματα. Πολύ σωστά σας απάντησε ο TheoC ότι απαντάτε με ένα κλασικό ''αριστερό'' αφήγημα. Επιπλέον χρησιμοποιείτε ως επιχείρημα, γενικώς και αορίστως, μία δήθεν ''κατάρευση του φιλελευθερισμού'' το 2008, χωρίς φυσικά, καμία πρακτική απόδειξη''.
      ¨Οταν μάλιστα, αντιθέτως, οι πρακτικές εφαρμογές του ''αριστερού αφηγήματος'' που επικαλείστε, έχουν καταρεύσει, απολύτως αποδεδειγμένα, οριστικά και αμετάκλητα και μάλιστα με πάταγο, εδώ και δύο δεκαετίες! Δεν υπάρχει πλέον ούτε ένα κράτος που να εφαρμόζει υπαρκτό Σοσιαλισμό, εκτός από κάποιες ''καρικατούρες'', τύπου Βενεζουέλας και Βορείου Κορέας, με επίσης τραγικά πρακτικά αποτελέσματα! Μάλιστα, τα περισσότερα από τα κράτη που είχαν εφαρμόσει του υπαρκτό σοσιαλισμό, αυτοκατήργησαν, αυτοβούλως αυτό το σύστημα, αποδεχόμενοι ουσιαστικά, τη πλήρη και καθολική του αποτυχία! Μπροστά λοιπόν στη πρακτική και ηχηρή κατάρευση του ''αριστερού αφηγήματος'', όταν μιλάμε ''κατάρευση'' του δήθεν ''φιλελεύθερου αφηγήματος'' είναι σαν να... μιλάει ο γαίδαρος και να λέει το πετεινό κεφάλα! Παρόλα αυτά, το αριστερό αφήγημά σας, πράγματι, βρίσκει απήχηση, γιατί είναι εδραιωμένο, στη χώρα μας. Αυτό ακριβώς λέει με ''μπλα-μπλα χωρίς ουσία'' ο αρθρογράφος!
      Κοινώς το σχόλιό σας, απλά ενισχύει τα επιχειρήματα των λεγομένων του αρθρογράφου, αντί να τα αποδυναμώνει!
      Επιπλέον όπως ο ίδιος παραδέχεστε τόσο η ''θεραπεία'' και οι παρενέργειες που βιώνουμε στη παγκόσμια οικονομία, καθε άλλο παρά σε φιλελεύθερες επιλογές ήταν! Η παγκόσμια οικονομία, αλλά και χώρες που χαραχτηρίζονται αμιγώς φιλεύθερες, όπως και οι περισσότεροι άνθρωποι, όπως σωστά επισημαίνει κατά τη γνώμη μου ο αρθρογράφος, διαθέτουν μίξη πολλών και διαφορετικών μεταξύ τους ιδεολογιών, ακόμη και αντιφάσεις και δεν είναι αμιγώς φιλελεύθεροι! Αυτό άλλωστε αποδέχεται από τη φύση του ο φιλελευθερισμός, που καμία σχέση δεν έχει με ''θρησκείες'' και ''Ιερά και όσια''. Αν ψάχνετε για τέτοια στοιχεία στο φιλελευθερισμό, ματαιοπονείτε! Ψάξτε αλλού και μη κρίνετε εξ ιδίων τα αλλώτρια!
      Οι αλχημείες και παρεμβάσειςτων κεντρικών τραπεζών που προηγήθηκαν, πολύ πριν τη κατάρευση του 2008, δεν ήταν φιλελεύθερες πολιτικές, αλλά μή φιλελεύθερες. Που απλά φούσκωναν για χρόνια τη φούσκα, αντί να την αφήσουν να σπάσει, πριν φτάσει σε τόσο μεγάλο μέγεθος! Κοινώς προσπαθείτε να ρίξετε ευθύνες στο φιλελευλευθερισμό, για μή φιλελεύθερες πρακτικές που πράγματι δημιούργησαν κρίση και μάλιστα σημαντικού μεγέθους. Που αντιμετωπίστηκαν με επίσης, σε μεγάλο βαθμό, με μη φιλελεύθερες λύσεις που με τη σειρά τους δημιούργησαν επίσης νέες παρενέργειες! Αλλά και το αφήγημα, των προηγούμενων μικρότερων, υποτιθέμενων κρίσεων της ''φιλελεύθερης'' οικονομίας, που κατά άλλα εδραιωμένα αφηγήματα, ήταν προεόρτεια της μεγάλης κρίσης του 2008 όπως π.χ η κρίση της Αργεντινής , των Τίγρεων της Ασίας και της Ρωσίας, ενώ χρεώνονται στο ''φιλελευθερισμό'', επί της ουσίας, ήταν κρίσεις που οφείλονταν ακριβώς σε ανελεύθερες πολιτικές και στρεβλώσεις της ελεύθερης αγοράς, που ασκούνταν κατά κόρον στις περιοχές αυτές! Όπως άλλωστε, το ίδιο συνέβει και με την Ιαπωνία. Παρόλα αυτά με κατάλληλα αφηγήματα, χρεώθηκαν αποκλειστικά, στο φιλελευθερισμό!

      Delete
  3. Δεν έχω αυταπάτες ότι θα γίνουμε Αγγλία ή Αμερική αγαπητέ σχολιαστή. Προτιμώ όμως τους περισσότερους τύπους κουτσού ή στραβού φιλελευθερισμού από τον υπαρκτό κοτζαμπασισμό ή το "πουτάνα όλα". Όχι όλους αλλά τους περισσότερους σίγουρα. Όπως τους προτιμούν και οι σύντροφοι που μεταναστεύουν μαζικά σε τέτοιες χώρες και όχι στη μαγευτική Μαριναλέντα.

    Δεν θέλεις Αμερική ή Βρετανία; Μπορείς να βρεις και χώρες με βαθειά σοσιαλδημοκρατική παράδοση που εντούτοις καταφέρνουν να είναι τάξεις μεγέθους πιο φιλελεύθερες, οικονομικά και κοινωνικά από μας. Κάπου θα τα βρούμε.

    ReplyDelete
  4. Hey, Manos, after a longer break I came back to twitter, but can't find your account there anymore. Are you ok, old friend?

    ReplyDelete
  5. This comment has been removed by a blog administrator.

    ReplyDelete
  6. The shipping time totally depends on your origin point and the destination point. Commonly no shipping company may give you the exact time calculation for your shipment process. Every company will give you an estimation that on this or that time the shipment process will be done. Just discuss this factor with your shipping company in detail, so that you can finalize your shipment with complete satisfaction. LogisticsGuru can help you with the time frequency of your shipment process and there will not be any invisible factors behind this. LogisticsGuru is one such platform that deals with commercial as well as individual car shifting services. They are the best when it comes to Car Transport In Delhi. With a network of 70 destinations, they cater to your needs providing top-notch experiences.

    ReplyDelete
  7. This comment has been removed by the author.

    ReplyDelete
  8. Hi, I'm Linnea! I suggest you get help online to write your assignment. We have the best assignment helper onlineprovide material which gives them good marks. You can get free samples of assignment assistance online from us before proceeding to payment. If you are facing any problem then contact me I am available for you.

    ReplyDelete
  9. We have the best group of online research proposal help writers who are exceptionally proficient and experienced, have expertise in their area. They can deal with any task independently of the difficulty level without a problem.

    ReplyDelete
  10. Best Multi Tools For Home and Professional Use Carrying a multi-tool opens up an entire world of problem solving and empowerment. It’s like keeping a flashlight in your pocket: If you don’t carry one, you can’t imagine ever using it, but once you have it, you use it seven times a day.

    ReplyDelete
  11. Appetiser is a well-known restaurant located at Feltham that offers amazing food. Let your taste buds dance with our fresh baked pizza, momo cafe london, calzone, waffle, and more. Try something new that you may not be making at home. Special offers are available on vegetarian pizza. So come out and visit our vegan and vegetarian restaurant.

    ReplyDelete
  12. Thank you so much for sharing this information with everyone. You truly understand what you're talking about! Bookmarked. You can also get help from my site =). It is possible to have an agreement to change the hyperlink between us! smm panel india

    ReplyDelete
  13. We are a green energy solutions company dedicated to accelerating the transition to a zero-carbon economy.
    With expertise across the project cycle, we develop, construct and operate wind and solar farms and invest in the deployment of associated emerging technologies such as battery storage and green hydrogen.

    ReplyDelete
  14. As organizations perpetually migrate to cloud-based hosting services, virtual machines and cloud-based security solutions

    ReplyDelete
  15. Thank you for sharing this informative blog post.
    Math can be a struggle for any student, but now help is here at the best in industry price and with a 35% discount. Global Assignment Help plagiarism free maths homework help is a lifesaver for students who need a little extra assistance. Whether you need help with algebra, geometry, calculus or statistics, our experts can explain concepts in a simple, straightforward manner that makes math click. So if homework is holding you back or you're drowning in difficult theorems and proofs, let our trained tutors make math more manageable and get you one step closer to graduating.

    ReplyDelete

Please remember that I am not notified of any comments and will not respond via comments.

Try to keep your criticism constructive and if you don't like something, do tell me how to fix it. If I use any of your suggestions, you will be duly credited.

Although I'm happy to entertain criticism of myself in the comments section, I will not tolerate hate speech. You will be given a written warning and after that I will delete further offending comments.

I will also delete any comments that are clearly randomly generated by third parties for their own promotion.

Occasionally, your comments may land in the spam box, which may cause them to appear with a slight delay as I have to approve them myself.

Thanks in advance for your kind words... and your trolling, if you are so inclined.