DEBTOCRACY: ΑΝΤΙ ΚΡΙΤΙΚΗΣ... ΚΑΤΙ ΚΑΛΥΤΕΡΟ

Το κείμενο αυτό είναι μια βελτιωμένη μετάφραση του αρχικού που βρίσκεται εδώ. Ευχαριστώ τον φίλο @dikouv που μού επεσήμανε τη χρησιμότητα ενός μεταφρασμένου κειμένου. Οφείλω επίσης πάρα πολλά ευχαριστώ στον φίλο @Trianta για την απομαγνητοφώνηση και για την αδιάκοπή στήριξή του. 

Δείτε επίσης τη συνέχεια της κριτικής μου στο #debtocracy με τίτλο Verecemos!, εδώ. 

Ευχαριστώ και το @ThePressProject που μπήκε στον κόπο μέσω twitter for iphone να επισημάνει τα παρακάτω σε όσους ιδιώτες είχαμε το θράσος να γράψουμε σχόλια με γραφήματα (!) ενώ οι δημοσιογράφοι απεργούσαν: 

Μαζί με την πλειοψηφία του online πληθυσμού της Ελλάδας, έτσι κι εγώ πέρασα τη βραδιά μου τις προάλλες βλέποντας το #Debtocracy (Χρεοκρατία), ένα συλλογικής παραγωγής και χρηματοδότησης ντοκυμανταίρ που σκιαγραφεί συνοδεία εγχόρδων (μπαίνω στον πειρασμό να εικάσω ότι θα πρόκειται για τα μικρότερα βιολιά στον κόσμο) τα αίτια της υπερχρέωσης της Ελλάδας από τη σκοπιά ενός κατόχου τριτοκλασσάτου πτυχίου πολιτικών επιστημών. Όπως και κάθε τέτοιου είδους παραγωγή στην Ελλάδα, το #Debtocracy στάζει από σαρκασμό, ο οποίος είναι και το μόνο του θετικό χαρακτηριστικό. Είμαι μεγάλος θιασώτης του σαρκασμού από τα χρόνια που πέρασα στους αγώνες debate, όχι μόνο επειδή έχει πλάκα αλλά επειδή εκθέτει τον ομιλώντα σε εντονότερη κριτική όταν το επιχείρημά του αποδειχθεί ότι πάσχει.


Και το επιχείρημα του #debtocracy πάσχει θανάσιμα. Είναι ενδεικτικό ότι ήδη οι απολογητές του έχουν αρχίσει να προβάλλουν ως ένσταση ότι δεν πρόκειται παρά για μια ‘πρώτη απόπειρα να εξεταστούν τα ζητήματα’ ή μια εναλλακτική πρόταση που τα συμβατικά ΜΜΕ –τάχα– δεν πρόκειται ποτέ να αναμεταδώσουν. Παίδες, δεν είναι ΤΙΠΟΤΕ από τα δύο. Προφανώς περίμενατε μια πιο ενθουσιώδη υποδοχή, αλλά δυστυχώς για εσάς ένα από τα (λίγα) καλά της δημοσιονομικής κρίσης στην Ελλάδα είναι ότι κάποιοι συνάνθρωποί μας κάθισαν και μάθανε λίγα βασικά οικονομικά. 

Οι εγκέφαλοι πίσω από το #Debtocracy ξεκινούν από τη ρητή αλλά αυθαίρετη παραδοχή ότι το χρέος μας ουσιαστικά οφείλεται στα όσα καρπώθηκαν ‘δυό κόμματα, τρεις πολιτικές οικογένειες και ορισμένοι επιχειρηματίες’ [00:03:35.40] και ως εκ τούτου δεν έχουμε υποχρέωση οι υπόλοιποι να το αποπληρώσουμε. ‘Είναι ανήθικη η αποληρωμή ενός ανήθικου χρέους’ όπως λέει η πλέον τσιταριστή ατάκα του ντοκυμανταίρ. Μια και δυό βάζουν λοιπόν κάτω και μέσω της μεθόδου goal-seek (την οποία το θρυλικό ιστολόγιο funel ονόμαζε και ‘Λιακούρεια μέθοδο ο Αχταρμάς, ο Προκρούστης, και μονά-ζυγά δικά μου’) βρίσκουν ότι η λύση είναι αυτό που έπραξε το Εκουαδόρ το 2008, δηλαδή η αποκύρηξη του χρέους προς ξένους ως ‘απεχθές’ ή ‘ανήθικο’ συνοδευόμενη από στάση πληρωμών. 

Προσπερνούν επειδή δεν τους βολεύει το γεγονός ότι το Εκουαδόρ είχε εκείνη την εποχή ρευστά διαθέσιμα μεγαλύτερα από το χρέος στο οποίο βάρεσε κανόνι , καθώς και το ότι είναι πετρελαιοπαραγωγός χώρα-μέλος του ΟΠΕΚ, πράγμα το οποίο μάλλον θα του έδωσε περιθώριο ελιγμών έπειτα από μια παρατεταμένη περίοδο ανόδου της τιμής του πετρελαίου. Η εκ νέου άνοδος το 2010 και εξής εξασφάλισε δε και τη μετέπειτα βιωσιμότητα των οικονομικών του.

Βέβαια η Αριστερά στην Ελλάδα δεν γουστάρει σε καμμιά περίπτωση τα οικονομικά όσο γουστάρει την πολιτική. Γι’ αυτό και αυτό που τους διεγείρει κατά κύριο λόγο με την υπόθεση του Εκουαδόρ είναι ότι αυτό την είπε στους Αμερικανούς – η υπέρτατη διάκριση. Ήδη βλέπω κόσμο να αναρτά ατάκες όπως η παρακάτω, που με κάνουν κι ανατριχιάζω. Αχ, πού νά ‘ναι ο άντρακλας Λατίνος ηγέτης να μας πάρει στα στιβαρά του ηλιοκαμμένα μπράτσα... έτοιμοι είμαστε να βουτηχτούμε πάλι στην προεδρολαγνεία του ’81, που είδαμε πόσο καλό μας έκανε στην τελική.

Όπως και να ‘χει το πράγμα, το #debtocracy εισηγείται τη σύσταση μιας Επιτροπής Ελέγχου του Δημοσίου Χρέους με απώτατο σκοπό να κηρυχθεί αυτό ως απεχθές και να ακολουθήσει στάση πληρωμών. Ακριβώς επειδή το κανόνι είναι αναπόφευκτο (τα νούμερα δεν βγαίνουν), η λύση αυτή που προτείνεται δεν είναι ούτε πρωτότυπη ούτε την έχουν αποσιωπήσει τα συμβατικά ΜΜΕ όπως ισχυρίζονται οι συντελεστές. Ξένοι αναλυτές μιλούν για το επερχόμενο κανόνι ήδη από τότε που βάρεσε κανόνι το Ντουμπάι. Τότε μάλιστα κάποιοι ομοϊδεάτες των σημερινών debtocratistas τους κατηγορούσαν ως φερέφωνα της Νέας Τάξης Πραγμάτων που τολμούσαν καν να διανοηθούν οι άθλιοι ότι εμείς, η Ελλαδάρα της Ευρωζώνης, θα βαρέσουμε ποτέ κανόνι. Τα δε περί επιτροπής έχουν υποστηριχθεί προ πολλού, ειδικά μέσω αυτής της πρωτοβουλίας, και βέβαια και από εμένα εδώ.


Για να μην πολυλογώ, όπως λέγαμε και στο προαύλιο του σχολείου όταν ήμουν μικρός, ‘αυτά μας τα ‘παν κι άλλοι, που την είχαν πιο μεγάλη.’


Μόνο που η δήθεν λύση που ευαγγελίζεται το #Debtocracy δεν έχει να κάνει με μια έξυπνη χρήση του Ελέγχου ως διαπραγματευτικού εργαλείου στο αναπόφευκτο παζάρι με τους πιστωτές μας για τα κουρέματα που θα φάνε ούτε ως εργαλείο για την ενίσχυση της δημοκρατικής λογοδοσίας των κυβερνήσεων όπως εισηγούμαι εδώ. Οι δημοσιογράφοι-φωστήρες έχουν ήδη δικάσει και καταδικάσει το χρέος μας ως απεχθές στο σύνολό του και αξιώνουν από την Επιτροπή Έλεγχου να επικυρώσει τυπικά αυτή τους την ειλημμένη απόφαση – κάτι σαν τη δίκη των Έξ αλλά με κατάτι περισσότερες αναφορές στη ‘Γκόλντμαν Σάκς, Γκόλμαν Ζάτς, όπως τη λένε τέλως πάντων, αρκεί να μη χρειαστεί να πατήσω Alt+Shift και να ρίξω τα μούτρα μου να το γράψω με λατινικούς χαρακτήρες.’ Το δημοσιονομικό ισοδύναμο του ‘φτου ξελευθερία’. 

Δεν φαίνεται δε να κατανοούν ότι, ακόμη κι αν κάποιο από το χρέος μας είναι ‘απεχθές’ (δείτε περισσότερα εδώ, εδώ και εδώ για τον νομικό ορισμό της έννοιας - με ευχαριστίες στον @gregoryfarmakis που μου έστειλε τα κείμενα), απλά δεν παίζει να είναι ολόκληρο το χρέος μας απεχθές (ίσως ούτε καν το περισσότερο) γιατί απλούστατα τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια μεταξύ του 50% και 65% των δημοσίων δαπανών πήγαινε κατευθείαν στην τσέπη του λαουτζίκου περήφανου και κυρίαρχου λαού μας (διορθώνω κατόπιν ενστάσεως της Ένωσης Γατοκαλλιεργών) με τη μορφή αμοιβών του ευρύτερου δημοσίου, επιδομάτων και ασφάλισης (συνταξιούχοι, άνεργοι, ανάπηροι, γιου ναίημ ιτ που λέει κι ο ΛεΠα). Δεν μιλάμε ούτε για δυο ούτε για τρεις ούτε για χίλιους δεκατρείς αλλά για πολλά εκατομμύρια Έλληνες. Το δε ποσοστό αυτών των άμεσων πληρωμών προς τον απλό λαό έβαινε αύξον όχι μειούμενο, όπως δείχνει και το παρακάτω σχήμα (πηγή εδώ).  Αυτό δεν σημαίνει ότι ζούσαμε όλοι οι Έλληνες στη χλιδή με δανεικά. Απλά ότι τα ανεπαρκή έστω λεφτά που μοίραξε το κράτος, τα έβρισκε από δανεικα.

Και επειδή μου ζητήθηκε από τον @alberich εδώ, ορίστε και το γράφημα με τις δημόσιες δαπάνες ως % του ΑΕΠ. 

Τα επισημαίνω όλα αυτά γιατί το #debtocracy σχολιάζει χαρακτηριστικά:

«Κήρυξαν στάση πληρωμών στους πολίτες επιχειρώντας να σώσουν τους δανειστές τους»

[00:03:55.23] [...] «ύστερα από δεκαετίες σχεδόν συνεχούς λιτότητας.» 

Τρομάρα μας. Και δεν έχω καν βάλει κάτω τα άλλα έξοδα που πήγαν πιο έμμεσα στην τσέπη του πολύ λαού... γιατί εκεί όντως θέλει μελέτη το πράγμα για να δεις ποιός πήρε τι και ποιος έφαγε τι και πόσο ευρέως μοιράστηκαν τα λεφτά στον πλυθυσμό. 

Το ότι οι συντελεστές του #debtocracy και οι θιασώτες του θριαμβολογούν που ξεμοντάρισαν ένα αυτοκίνητο για να ανακαλύψουν εκ νέου τον τροχό είναι τόσο άκυρο που έτσι μου ‘ρχεται να βαρέσω βολέ ένα χαριτωμένο τόσο δα γατάκι και να το στείλω στη στρατόσφαιρα. Εντούτοις, μιας και οι απόψεις μου πάνω στο θέμα του τι πρέπει να γίνει με το χρέος μας είναι γνωστές και μπορεί να φαίνονται σε πολλούς παρόμοιες με του #debtocracy, εύλογα μπορεί κανείς να αναρωτηθεί αν αυτή η στάση του ‘εγώ έχω επιχειρηματολογήσει καλύτερα υπέρ του κανονιού απ’ ό,τι εσύ’ είναι τελικά εποικοδομητική ή μήπως τελικά απλά κάνω σαν κακομαθημένο επειδή άνθρωποι που τους θεωρώ κατώτερούς μου βρίσκονται στη δημοσιότητα κι εγώ όχι. Εξάλλου άμα προτρέπεις την κυβέρνηση να προβεί σε στάση πληρωμών, παίζει κανένα ρόλο άμα το κάνεις με το να επικαλείσαι διαχρονικούς εισοδηματικούς περιορισμούς και άλλες τεχνοκρατικές μαλαγανιές ή αν απλά το λες επειδή είσαι μάγκας;


Ναι ρε σεις, έχει διαφορά. Οι κανονιολάγνοι και οι Debtocratistas βλέπουν τη στάση πληρωμών ως το τέλος των αγώνων μας: ο Άη-Λαός δεν έφταιξε σε τίποτε και μόλις μας αφήσουν στην ησυχία μας να βγάλουμε την άσπιλη λαϊκιστική λαοπρόβλητη κυβέρνησή μας όπως τη θέλουμε (άσχετα που δε βγαίνει η ρημάδα τόσες εκλογές τώρα) δεν θα έχουμε πια τρεχάματα με δανεικά και ιστορίες. Μόνο που δεν έχουν έτσι τα πράγματα. Το έλλειμμα του 2010 αναμένεται να ξεπεράσει το 10% του ΑΕΠ και ακόμη κι αν φεσώσουμε τους πιστωτές μας 100% (πράγμα αδύνατον) θα πρέπει πάλι να βρούμε ένα ποσόν ισοδύναμο με 3.2% του ΑΕΠ για να χρηματοδοτήσουμε το πρωτογενές μας έλλειμα (πλην τόκων – αυτούς τους ξεγράψαμε με το κανόνι οι μάγκες). Μήπως θα μας δανείσει το Εκουαδόρ; Αν είναι, πιάστε το τηλέφωνο από τώρα. Ειδάλλως θα πρέπει να ρίξουμε το πρωτογενές έλλειμα στο μηδέν σε χρόνο μηδέν, τη στιγμή που το να το μηδενίσουμε σε τρία χρόνια έχει αποδειχθεί τόσο δύσκολο που δεν μπορούμε να το κάνουμε χωρίς να διαλύσουμε την οικονομία μας, όπως εξηγώ εδώ.


Το #Debtocracy χρειάζεται επειγόντως συνέχεια, με τίτλο #surplusocracy ή Πλεονασματοκρατία: Πώς να μη γλύψουμε εκεί που φτύσαμε. Το θέμα είναι ότι κανόνι σε παίρνει να βαρέσεις αν μπορείς να επιζήσεις χωρίς δανεικά, αλλά αν όχι δεν είναι καλή ιδέα γιατί θα επιστρέψεις σα δαρμένο σκυλί στις αγορές (ή στην Τρόικα) και ως τέτοιο θα σου φερθούν. Κι αυτό γιατί η φυσική συνέπεια του να χρησιμοποιείς ως χαρτί υγείας τα ομόλογα που φέρουν την 'υπογραφή' του κράτους (που χύθηκε αίμα για να μπορούμε να τη βάλουμε σε ένα ομόλογο, μια από τις λίγες κοινωνικές κατακτήσεις για τις οποίες όντως  χύθηκε αίμα) είναι ότι μετά δεν θέλει να τα πιάσει στα χέρια του κανείς άλλος. Με βάζει σε σκέψεις το ότι ειλικρινά ευφυείς άνθρωποι δεν έχουν όρεξη να καταπιαστούν με αυτό το ζήτημα λίγο παραπάνω. Σας διαβεβαιώ ότι είναι σημαντικότατο. 


Αν νομίζετε ότι οι περικοπές μισθών στο δημόσιο είναι βαριά λιτότητα, περιμένετε να δείτε τι θα γίνει όταν όλοι αυτοί οι συνταξιούχοι από το (κρατικό) εισόδημα των όποιων συντηρείται η μισή Ελλάδα γυρίσουν από την τράπεζα και πουν στους άνεργους κανακάρηδές τους ότι δεν τους βάλαν ακόμη τη σύνταξη και δεν ξέρουν πότε θα τους τη βάλουν. Περιμένετε να δείτε τι θα γίνει όταν οι αστυνομικοί –μπαρδόν, οι ΜΠΑΤΣΟΙ τα βάλουν κάτω με χαρτί και με μολύβι και δούν ότι καλύτερα να τα πάρουν σήμερα μετρητοίς από τον χψ νονό παρά να περιμένουν αν και πότε θα τους πληρώσει το κράτος τις τρεις κι εξήντα. Ακόμη καλύτερα, περιμένετε να δείτε τι φάση που θα έχει όταν αρχίσουμε να τυπώνουμε κάποιο δικό μας Ζιμπαμπουανών επιδόσεων καρμοιρονόμισμα και θα πρέπει να προγραμματίζετε σε εβδομαδιαία βάση πότε και πού θα ψωνίζετε για να μη χάσουν τα λεφτά σας τη μισή τους αξία στο δρόμο από το ATM στο supermarket.


Και για να μην παρεξηγηθώ: συμφωνώ ότι θα το βαρέσουμε το κανόνι και ότι μας συμφέρει να το βαρέσουμε... αλλά θέλει σχέδιο, όχι soundtrack. Αν το κανόνι δεν εξελιχθεί σωστά, η ζημιά θα είναι ανεπανόρθωτη.




Και πώς να το κάνουμε τότε;


Όπως ήδη εξήγησα, πιστεύω όντως στη σύσταση μιας Επιτροπής Ελέγχου, όπως και πιστεύω ότι πρέπει να αναδιαπραγματευτούμε ένα μέρος του χρέους μας ή να κουρέψουμε τους πιστωτές μας (το ίδιο είναι, από την πλευρά τους). Επειδή όμως ελλοχεύουν οι κίνδυνοι που παρουσίασα παραπάνω, αυτά θέλουν σχέδιο και όχι απλά ένα ενοχλητικά ένρινο soundtrack. Πρέπει δε να γίνουν με σεβασμό στην έννομη τάξη και στις προβλεπόμενες από το νόμο διαδικασίες. Όσο μπορούμε βέβαια, τη στιγμή που στην ουσία αθετούμε μια υποχρέωση την οποία αναλάβαμε με νόμο του κράτους (ο Προϋπολογισμός είναι νόμος του κράτους, ώ ναι!) 


Για να αποφύγουμε τα χειρότερα, πρέπει να διατυπώσουμε ευθέως και χωρίς υπεκφυγές το ερώτημα που θέλουμε να απαντήσει η Επιτροπή Ελέγχου του Δημοσίου Χρέους. Κατ’ εμέ το ερώτημα αυτό πρέπει να είναι το εξής:

Ποιο ποσοστό του Ελληνικού δημοσίου χρέους συσσωρεύθηκε εξαιτίας αποφάσεων που έμμεσα ή άμεσα μπορούν να αναχθούν στη λαϊκή βούληση, και άρα πρέπει να αποπληρωθεί στο ακέραιο;

Εννοείται ότι όταν ένας διεφθαρμένος πολιτικός παίρνει μίζα για να δώσει ένα συμβόλαιο για εξοπλισμούς σε ένα ξένο εργολάβο και να δεχθεί να πληρώσουμε φουσκωμένες τιμές, αυτή η επιπλέον δαπάνη (η επιπλέον δαπάνη που έγινε σε σχέση με τη δαπάνη που γινόταν σε μια «καθαρή» δοσοληψία) δεν γίνεται με λαϊκή εντολή. Δύσκολα θα μπορούσε κανείς να απαιτήσει να ξεβολευτεί κανένας Έλληνας για να αποπληρώσει το χρέος που μας φόρτωσε μια τέτοια δοσοληψία. Μακάρι να οφείλονταν όλα μας τα ελλείματα, χρόνο με το χρόνο, σε τέτοιες κομπίνες, θα ξεμπερδεύαμε εύκολα. Δεν έχουν όμως έτσι τα πράγματα, άσχετα αν στο #debtocracy o Τουσέν προσπαθεί να δημιουργήσει τέτοιες εντυπώσεις:

«Το πρόσφατο ελληνικό χρέος έχει σημάδια μη νομιμότητας και παρανομίας. Ποιά είναι αυτά; Όταν οι αρχές λαμβάνουν μίζες από πολυεθνικές, όπως η Siemens, που μαζί με τη θυγατρική της, τη Siemens Ελλας, μοίραζε μίζες σε υπουργούς και αξιωματούχους για τουλάχιστον δέκα χρόνια για να κερδίζει συμβόλαια.» [00:53:45.33]

[Ναι μάγκα μου. 80δις επιπλέον χρέος αυτά τα χρόνια, όλα σε μίζες τα δώσαμε... τα συμβόλαια δηλαδή πόσο ήταν για να πάρουν 80δις μίζες; Γιατί όπως λένε πρώην υπάλληλοι της Siemens που έχουν βγει να μιλήσουν επί του θέματος, η μίζα συνήθως παίζει από 6%-7% επί της αξίας του συμβολαίου. Σε ειδικές περιπτώσεις ακραίας μπανανίας άντε να πάει 40%.]


Πιστεύω ότι για μια τέτοιου είδους πρωτοφανή επέμβαση χρειαζόμαστε κανόνες. Όρους, υπό τους οποίους το χρέος είναι έγκυρο και βαρύνει τον Ελληνικό λαό. Ειδάλλως δεν μπορούμε να μιλάμε για απεχθές χρέος και παπαριές. Προτείνω τους παρακάτω:


Πρώτον: όλα πρέπει να εξετάζονται σε σχέση με συγκεκριμένες πληρωμές. Δεν έχει νόημα να μιλάμε φιλοσοφικά για ‘το χρέος’ αν δεν αντιστοιχούν οι κουβέντες μας σε συγκεκριμένα λεφτά με συγκεκριμένο αποδέκτη. Αυτό βοηθά και στο να μετράμε σωστά τη βαρύτητα των ζητημάτων. Αν, π.χ. η Ελλάδα αγόρασε (κακώς, κάκιστα!) υποβρύχια που γέρνουν από τους Γερμανούς αυτό δεν μου φαίνεται πολύ σωστό αλλά πόση σημασία έχει για την Επιτροπή, αν η αγορά αυτή αντιστοιχεί μόνο στο 0.1% του δημοσίου χρέους; Η σημαντική συνέπεια αυτής της αρχής είναι ότι ο Ελληνικός λαός δεν μπορεί να ευθύνεται για το ‘χρέος’ σαν γενική έννοια αλλά για ένα σύνολο από συγκεκριμένες δοσοληψίες και υποχρεώσεις.


Δεύτερον: την αρχή της συνταγματικής νομιμότητας. Βεβαίως και καμμιά κυβέρνηση δεν έχει ποτέ εκλεγεί σε δημοκρατικές εκλογές με το 100% της ψήφου. Επιπλέον η Ελλάδα δεν εφαρμόζει την απλή αναλογική, και άρα οι πλειοψηφίες που βγάζουμε είναι ουσιαστικά μειοψηφίες. Αυτοί όμως είναι οι κανόνες που έχουμε επιλέξει για την ώρα. Αν κρίνω από τις πορείες και τις διαδηλώσεις που έχουν γίνει κατά καιρούς, η απλή αναλογική είναι σχεδόν μηδενικής σημασίας για το λαό μας τα τελευταία χρόνια σε σχέση π.χ. με την Παλαιστίνη, τις συντάξεις ή το θρήσκευμα στις ταυτότητες. Δικαιούται κανείς να υποθέσει ότι το σύστημα της υπερ-ενισχυμένης αναλογικής που έχουμε δεν κακοφαινόταν στην πλειοψηφία του κόσμου. Όπως και να έχει το πράγμα το πολίτευμά μας δεν είναι, με όποια ομάδα κρατών και να συγκριθούμε, ανελεύθερο ή απολυταρχικό. Από τα παραπάνω εξάγω το εξής: ότι κάθε Προϋπολογισμός που ενεκρίθη από τη Βουλή και έγινε με σωστές διαδικασίες νόμος του κράτους πρέπει να θεωρείται ότι αντικατοπτρίζει τις προτιμήσεις του Ελληνικού λαού. Μόνο οι υπερβάσεις του μπορούν να θεωρηθούν ακούσιο (όχι απεχθές, από νομικής άποψης) χρέος. 


Τρίτον, την υπόθεση ότι ο λαός είναι νοήμων. Δεν εννοώ με αυτό ότι πρέπει να υποθέσουμε ότι οι Έλληνες είναι όλοι κορυφαία μυαλά, απλά ότι αργά ή γρήγορα πήραν χαμπάρι ότι όλοι μας οι προϋπολογισμοί, κάθε χρόνο και ανεξαρτήτως κόμματος, πέφτανε έξω (δείτε π.χ. το σχήμα παρακάτω) και ήταν σε θέση κάνουν κάποιες, έστω αφελείς, υποθέσεις για το πόσο έξω θα πέσει ο επόμενος προϋπολογισμός.


Εδώ πρέπει να επισημάνω, επειδή κάποιοι αρπάζονται και διαρρυγνήουν τα ιμάτιά τους πού τάχα τους βρίζω τους πιστούς τους συμπαραστάτες (εξ ού φαντάζομαι και τα εισαγωγικά στο 'αφελείς'), ότι η φράση "αφελής προσδοκία" ή "αφελής θεωρία" έχει συγκεκριμένη έννοια στη βιβλιογραφία των οικονομικών και της κοινωνικής ψυχολογίας και με αυτήν τη χρησιμοποιώ. Όπως εδώ, εδώ κι εδώ. Μην πήζετε λοιπόν γατοκαλλιεργητές μου!


Έστω ότι ένας αφελής υπολογισμός θα έλεγε: πόσο έπεσε έξω πέρισυ; Τόσο θα πέσει έξω και φέτος. Η Επιτροπή μπορεί να βρει τα στοιχεία που θα είχαν στη διάθεσή τους οι πολίτες από δημόσια έγγραφα, κυρίως τις εκθέσεις των εκάστοτε προϋπολογισμών και πιο πρόσφατα από τις ειδοποιήσεις που υπέβαλλε η Ελληνική κυβέρνηση στη Eurostat υπό τη Διαδικασία Υπερβολικού Ελλείμματος. Ό,τι ελλείμματα δημιούργησαν οι κυβερνήσεις μας πέρα από τις εύλογες προσδοκίες που θα μπορούσε να έχει διαμορφώσει ο λαός βάσει των ως τότε δημοσιευμένων στοιχείων λογικό είναι να πούμε ότι δεν έχουν διαμορφωθεί με βάση τη λαϊκή εντολή και εν δυνάμει μπορεί να ενσωματώθηκαν σε κάτι που θα ονομάζαμε ‘ακούσιο χρέος’ αλλά όχι απεχθές (νομικά υπάρχει ορισμός και δεν περιλαμβάνει τέτοιες περιπτώσεις). Παρακάτω δοκιμάζω μια εφαρμογή αυτής της ιδέας με πραγματικά στοιχεία του Ελληνικού κράτους: 

Όσοι είστε κυνικοί σαν κι εμένα θα έχετε έτοιμη στο νου σας την ένσταση, ότι οι περισσοτεροι Έλληνες ούτε διαβάζουν ούτε ενδιαφέρονται για τον Προϋπολογισμό του κράτους οπότε όλα αυτά τα περί προσδοκιών είναι επιεικώς παπαριές. Εντούτοις ο Προϋπολογισμός είναι νόμος του κράτους. Η άγνοια του νόμου δεν αναγνωρίζεται από κανένα δικαστήριο ως ελαφρυντικό πόσο μάλλον τεκμήριο αθωότητας, και το ίδιο πιστεύω ότι πρέπει να ισχύσει και στην περίπτωση της Επιτροπής.


Βεβαίως κατανοώ ότι η αρχή την οποία διατύπωσα παραπάνω είναι πολύ αμφιλεγόμενη και έχει τεράστιες επιπτώσεις στο κατά πόσο έχουμε φορτωθεί ακούσιο χρέος. Πιστεύω όμως ότι είναι σημαντικό να διατηρηθεί αυτή η αρχή, για δύο λόγους. Πρώτον, γιατί είναι καθήκον του Ελληνικού λαού να ελέγχει το έργο των κυβερνήσεών του. Εμείς πρέπει να νοιαζόμαστε άμα μας ληστεύουν τα παιδιά και τα εγγόνια μας και αν δεν μας νοιάζει εμάς τότε λογικά δεν θα νοιαστεί κανένας άλλος λαός ή διεθνής φορέας, και καλά θα κάνουν να μη νοιαστούν. Επιπλέον, αν πρόκειται να βαρέσουμε ένα επιτυχημένο κανόνι, δεν μας συμφέρει επ’ ουδενί λόγω να πιστέψουν οι δυνάμει μελλοντικοί πιστωτές μας ότι έχουμε αποποιηθεί αυτή την ευθύνη.


Καλού κακού πάντως, καλό θα ήταν να ετοιμάσει η επιτροπή μια προσέγγιση που υποθέτει ότι ο λαός είναι νοήμων (όπως περιέγραψα την έννοια παραπάνω) και μια προσέγγιση που δεν κάνει καμμία τέτοια υπόθεση. Από μια άποψη η διαφορά μεταξύ των δύο αποτελεί μια ένδειξη του ηθικού κόστους και της ευθύνης που επωμίζονται οι λίγοι ενεργοί πολίτες της χώρας.


Η τέταρτη αρχή είναι αυτή της εθνικής αυτοκυριαρχίας. Ο Ελληνικός λαός είναι υπεύθυνος μόνο για τις υπερβάσεις των προϋπολογισμών που έγιναν ενόσω ο ίδιος είχε επιρροή πάνω στους κυβερνώντες. Πέρα από το 2009 είναι δύσκολο να είμαστε βέβαιοι για την επιρροή της λαϊκής βούλησης πάνω στην εκτέλεση του προϋπολογισμού γιατί η Ελλάδα δεν αποτέλεσε κυρίαρχο κράτος από τα μισά του 2010 και εξής. Ούτε έχει νόημα να κοιτάξουμε πιο πριν από το 1975 γιατί προηγήθηκε μια όχι σύντομη περίοδος δικτατορίας. Άρα η επιτροπή θα πρέπει να εξετάσει την περίοδο 1975-2009. Οι υπερβάσεις των αρχικών προϋπολογισμών επί Μνημονίου εξ ορισμού ενσωματώθηκαν σε 'ακούσιο' χρέος.


Πέρα από τις τέσσερις αρχές που εξηγώ παραπάνω, χρειαζόμαστε και μια πέμπτη που να μας καθοδηγεί στην απόδοση των ελλειμάτων στις πηγές τους. Το 'ακούσιο' έλλειμμα δεν είναι δοσοληψία ή άθροισμα πληρωμών αλλά ένα καθαρό υπόλοιπο που υπολογίστηκε με πολύ περίπλοκο τρόπο. Άρα το από πού προέρχεται δεν είναι σαφές, όπως π.χ. είναι δύσκολο να γνωρίζουμε σε ποιες χώρες οφείλεται το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο μιας χώρας, όπως εξηγώ στα σχόλια αυτής της καταχώρισης. Δεν μπορούμε όμως παρά να επιλέξουμε μια μέθοδο.


Η απλούστερη είναι να υποθέσουμε ότι όπως κατανέμονται οι δαπάνες, έτσι κατανέμεται και το 'ακούσιο' έλλειμμα: επιλέγοντας αυτή τη μέθοδο υποθέτουμε σιωπηρά ότι οι δυνάμει 'ακούσιες' υπερβάσεις του προϋπολογισμού είναι σαν όλες τις άλλες δαπάνες – η Κυβέρνηση απλά το έχει παραξεχειλώσει, αλλά και με λιγότερα λεφτά στη διάθεσή της θα ήταν τηρουμένων των αναλογιών εξίσου σπάταλη και προς τις ίδιες κατευθύνσεις. Αν κάνουμε αυτή τη μη ρεαλιστική υπόθεση, μεταξύ 50% και 65% από το δυνάμει 'ακούσιο' χρέος μας δεν είναι τελικά 'ακούσιο' πόσο μάλλον απεχθές, αλλά ‘μιλημένο’ γιατί τα λεφτά πήγαν άμεσα σε ένα ευρύ σύνολο από απλούς Έλληνες πολίτες, μέσω αμέσων πληρωμών κοινωνικής πρόνοιας και μισθών δημοσίων υπάλλήλων.


Αυτή βέβαια δεν είναι και πολύ ικανοποιητική λύση, γιατί όπως φαντάζεται κανείς εύκολα το 'ακούσιο' και το απεχθές χρέος πρέπει να προέρχεται από μια βεβιασμένη ανακατάταξη των προτεραιοτήτων που αρχικά είχε υπαγορεύσει ο λαός στους κυβερνώντες και οι οποίες έχουν ενσωματωθεί στον προϋπολογισμό του κράτους. Γιατί τότε να μην εξετάσουμε αντί του ποσοστού επί των δαπανών, το κατά πόσο υπάρχει συνδιακύμανση μεταξύ α) του δυνάμει ακούσιου ελλείμματος κάθε έτος και β) των δαπανών σε άμεσες πληρωμές στον κοσμάκη (αμοιβές δημ. υπαλλήλων και επιδόματα-συντάξεις) ή του εισοδήματος του διάμεσου (όχι μέσου!) ελληνικού νοικοκυριού. Από αυτά θα μπορούσαμε να εξάγουμε ένα γενικό κανόνα, π.χ. -λέω τώρα- η τιμή R² (συντελεστής προσδιορισμού) της μεταξύ τους παλινδρόμησης μας δίνει το ποσοστό του δυνάμει ακούσιου ελλείμματος κάθε χρόνο που τελικά δεν μπορεί να είναι όντως ακούσιο και ίσως και απεχθές γιατί φαίνεται να έχει καταλήξει στα απλά νοικοκυριά.


Τέλος θα μπορούσαμε να ελέγξουμε τις συναλλαγές μία προς μία, αρχίζοντας από το 20% των συναλλαγών με το μεγαλύτερο όγκο, και να εξετάσουμε α) αν προβλέπονται έμμεσα ή άμεσα από κάποιον προϋπολογισμό που ψήφισε η Βουλή, β) αν αντιστοιχούν σε προγραμματικές δηλώσεις των κυβερνώντων  γ) αν είναι νόμιμες και αν α) β) και γ) δεν ισχύουν τότε δ) το κατά πόσον οι δανειστές μας μπορούσαν να γνωρίζουν ότι αυτά δεν ισχύουν. Στην πρώτη περίπτωση έχουμε ακούσια χρέη, στη δεύτερη απεχθή. Αν υποθέσουμε ότι ισχύει κάποια εκδοχή του νόμου του Pareto, αυτές οι 'μεγάλες' συναλλαγές θα πρέπει μεταξύ τους να περικλύουν το 80% της αξίας των συναλλαγών του δημοσίου. Για το άλλο 20% των μικρών συναλλαγών μπορούμε να κάνουμε δειγματοληψία ανά έτος και να ελέγχουμε εξονυχιστικά ένα μόνο μέρος των συναλλαγών – αλλά ακόμη κι αν αρκεστούμε σε σχετικά μικρά δείγματα (π.χ. των χιλίων συναλλαγών ανά έτος), αυτή η διαδικασία θα διαρκέσει πολλά χρόνια. 

Και πάλι χρειάζεται προσοχή. Το να μας χρεώσει κερατιάτικα ένας προμηθευτής δεν σημαίνει απαραίτητα ότι έχει παιχτεί κάποια βρωμιά. Π.χ. οι προμηθευτές των νοσοκομείων μας ήταν αυτονόητο ότι θα μας υπερ-χρέωναν γιατί πληρώνονταν με 5 χρόνια καθυστέρηση. Εντούτοις αγοράζαμε από αυτούς και λέγαμε και ευχαριστώ. Επαναλαμβάνω: κάθε υποχρέωση που ανέλαβε το Ελληνικό δημόσιο χωρίς καταναγκασμό και προβλεπόταν από τον προϋπολογισμό είναι 100% νόμιμη, και πρέπει να πληρωθεί

Μια τελευταία επισήμανση...


Πολλοί επισημαίνουν ότι οι σαρκαστικές και απαξιωτικές αναφορές που γίνονται στο ντοκυμανταίρ από τους επικριτές του μάς καθιστούν ύποπτους, προκατειλημμένους, υστερόβουλους ή κακόβουλους, και ότι εν πολλοίς είμαστε ένα μάτσο νταήδες που ορμήξαμε να τσαλαπατήσουμε το λουλούδι του διαλόγου πάνω που δειλά-δειλά άνθιζε... όλα αυτά θα ήταν πιο πειστικά αν υπήρχε ένα έστω δευτερόλεπτο αντίλογος μέσα στο ίδιο το ντοκυμανταίρ, και αν δεν είχαμε να κάνουμε με μια ταινία μιας ώρας, με ολόκληρο επιτελείο συνεργατών με εμπειρία και παρουσία στα Ελληνικά ΜΜΕ και με πλήθος διάσημους και δημοφιλείς συντελεστές, και με ολόκληρη newmediaκή καμπάνια από πίσω του η οποία έχει κυριολεκτικά κατακλύσει το διαδίκτυο με το μήνυμα του ντοκυμανταίρ. 

Το οποίο μήνυμα, για να μην ξεχνιόμαστε πάλι, δεν είναι: "ελάτε όλοι μαζί παιδιά να συζητήσουμε ήρεμα και χωρίς προκαταλήψεις πώς φτάσαμε ως εδώ και πώς θα βγούμε από το αδιέξοδο. Άραγε τι να πιστεύουν όσοι άνθρωποι, καίτοι σοβαροί, καλόπιστοι και πατριώτες, διαφωνούν μαζί μας;"

Για να τα πούμε αλλιώς: ο Γολιάθ σε αυτή την ιστορία δεν είμαι εγώ και το ιστολόγιό μου, που δεν έχει και δεν θα έχει ποτέ έσοδα από διαφημίσεις/χορηγίες/δωρεές, που το διατηρώ μόνος με 2-3 άρθρα την εβδομάδα, που δεν τυγχάνει ενισχύσεων από 'συνδικάτα και εργατικές ενώσεις' ούτως ώστε να είναι τάχα πιο ανεξάρτητο (ROFLMAO!!!!!!!!!!!!!), που το γράφω στις λίγες ώρες που ξεκλέβω από δουλειά και προσωπική ζωή, και βέβαια υπό καθεστώς πλήρους (μα εντελώς πλήρους) επωνυμίας.  

Γι' αυτό άμα την πω σε κάποιον μην ανησυχείτε μπας και πάθει τίποτε ή βάλει τα κλάματα. Όλοι ενήλικες είμαστε. Όπως είπα και σε μια συνάδελφο, αν σας ενοχλεί το ύφος και όχι το περιεχόμενο, πείτε: "να μια αξιόλογη άποψη ενός κακού ανθρώπου" και προσπεράστε.